აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა

14 ივნისს შედგა აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა, რომელზეც განხილული იქნა საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს გარემოსა და კლიმატის ცვლილების დეპარტამენტის წყლის სამმართველოს ხელმძღვანელის მარიამ მაკაროვას მოხსენება თემაზე: ინფორმაცია „წყლის რესურსების მართვის შესახებ“ საქართველოს კანონის პროექტის თაობაზე.

სხდომა შესავალი სიტყვით გახსნა კომისიის თავმჯდომარემ, აკადემიკოსმა ალექსანდრე დიდებულიძემ, რომელმაც ხაზი გაუსვა აღნიშნული კანონის მიღების დაჩქარების აუცილებლობას.

თავის მოხსენებაში მარიამ მაკაროვამ აღნიშნა, რომ 1997 წლის 16 ოქტომბერს მიღებული „წყლის შესახებ” საქართველოს კანონის სამართლებრივი ნორმების უმეტესობა მხოლოდ ნომინალურ ხასიათს ატარებს, იგი ვერ პასუხობს თანამედროვე მოთხოვნებს და ვერ უზრუნველყოფს წყლის რესურსების ეფექტიან მართვას. გარდა ამისა, საქართველოსა და ევროკავშირს შორის ასოცირების შეთანხმების თანახმად, წყლის ჩარჩო დირექტივის (WFD/2000/60/EC) დანერგვა წარმოადგენს უმნიშვნელოვანეს საერთაშორისო ვალდებულებას წყლის რესურსების მართვის სექტორში.        აქედან გამომდინარე, აუცილებელი გახდა ახალი კანონმდებლობის ჩამოყალიბება ევროპულ სტანდარტებსა და წყლის რესურსების ინტეგრირებული მართვის (IWRM) კონცეფციაზე დაყრდნობით. შესაბამისად, მომზადდა „წყლის რესურსების მართვის შესახებ“ ახალი კანონის პროექტი, რომელიც მოწონებულ იქნა საქართველოს მთავრობის მიერ და წარდგენილია საქართველოს პარლამენტში. მიმდინარე წლის აპრილში კანონპროექტმა პარლამენტის პლენარულ სხდომაზე პირველი მოსმენა წარმატებით გაიარა.

            კანონის პროექტის ძირითადი მიზანია წყლის რესურსების მართვის ისეთი სამართლებრივი საფუძვლების შექმნა, რომელიც უზრუნველყოფს წყლის რესურსების დაცვისა და გამოყენების სფეროში ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის განხორციელებას, ადამიანის ჯანმრთელობისთვის უსაფრთხო გარემოს შექმნას და ინტეგრირებული/სააუზო მართვის პრინციპების შესაბამისად წყლის რესურსების დაცვასა და მდგრად გამოყენებას.           დოკუმენტში ასახულია ევროკავშირის შემდეგი დირექტივების მიდგომები და მოთხოვნები:

• წყლის ჩარჩო დირექტივა (2000/60/EC);
• დირექტივა ურბანული ჩამდინარე წყლების გაწმენდის შესახებ (91/271/EEC);
• დირექტივა წყალდიდობების რისკების შესახებ (2007/60/EC);
• დირექტივა სოფლის მეურნეობის წარმოების შედეგად გენერირებული ნიტრატებით წყლის დაბინძურების შესახებ (91/676/EEC).
• დირექტივა ადამიანის მოხმარებისათვის განკუთვნილი წყლის ხარისხის შესახებ (98/83/EC).

წყლის რესურსების ინტეგრირებული მართვის ძირითადი პრინციპებია: აუზის ფარგლებში სხვადასხვა ეკონომიკური სექტორების წყალმოსარგებლეთა საქმიანობის კოორდინაცია; მდინარის ზედა და ქვედა დინებაში განლაგებულ წყალმოსარგებლეთა ინტერესების გათვალისწინება; ზედაპირული და მიწისქვეშა წყლების მდგომარეობის ურთიერთქმედების განსაზღვრა; დაგეგმვისა და გადაწყვეტილების მიღების პროცესში დაინტერესებული მხარეების და ფართო საზოგადოების მონაწილეობა.

კანონპროექტის სიახლეებია: უფლებამოსილი ორგანოების კომპეტენციების გამიჯვნა; სააუზო მართვის სისტემის ჩამოყალიბება; აუზების ფარგლებში წყლის გამოყენების პრიორიტეტიზაცია; ზედაპირული წყლის ობიექტებიდან წყალაღებაზე და ზედაპირული წყლის ობიექებში ჩამდინარე წყლების ჩაშვებაზე სანებართვო სისტემის აღდგენა (გაუქმდა 2008 წელს); ზედაპირული წყლის ობიექტებიდან წყალაღების მოსაკრებლის აღდგენა („ფასიანი ბუნებათსარგებლობის“ პრინციპი). აღსანიშნავია, რომ დღეისათვის ზედაპირული წყალი ერთადერთი ბუნებრივი რესურსია, რომლითაც სარგებლობა უფასოა.

კანონპროექტით დადგენილი ნორმების ამოქმედება საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე გათვალისწინებულია ეტაპობრივად.

მოხსენების შემდეგ გამართულ დისკუსიაში მონაწილეობდნენ აკადემიკოსები: რევაზ ასათიანი და ალექსანდრე დიდებულიძე, პროფესორები: მარტინ ვართანოვი, ედუარდ კუხალაშვილი და ნოდარ ფოფორაძე, დოქტორები: შორენა კუპრეიშვილი და აკაკი მაღლაკელიძე, რომლებმაც აღნიშნეს კანონის ინფორმაციულობა და საავტორო კოლექტივის მიერ ჩატარებული დიდმოცულობიანი და სასარგებლო მუშაობა.

 

ავსტრიელი მეცნიერი სტუმრად საქართველოს სოფლის

მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში

 

 მიმდინარე წლის 13 ივნისს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიას სამუშაო ვიზიტით ეწვია ავსტრიის ტყეების, ბუნებრივი საფრთხეებისა და ლანდშაფტის ფედერალური კვლევითი და ტრეინინგ ცენტრის გენეტიკის განყოფილების ხელმძღვანელი, პროფესორი ბერტოლდ ჰაინზე. შეხვედრა გაიმართა აკადემიის საკონფერენციო დარბაზში. სტუმარს დახვდნენ აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, სოფლის მეურნეობის დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი და აკადემიის სწავლული მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე. შეხვედრის მონაწილეთა შორის იყვნენ: აკადემიკოსი ჯემალ გუგუშვილი, ვ. გულისაშვილის სატყეო ინსტიტუტის დირექტორის მ. შ., სატყეო საქმის დოქტორი  გიორგი ქავთარაძე, სსიპ სამეცნიერო - კვლევითი ცენტრის აგროსატყეო კულტურების კვლევის სამსახურის უფროსი, სოფლის მეურნეობის დოქტორი ნანა გოგინაშვილი, სსიპ სამეცნიერო კვლევითი ცენტრის, აგროსატყეო კულტურების კვლევის სამსახურის სპეციალისტები: მარგალიტა ბაჩილავა და ირინე თვაური,  საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის ახალგარდა მეცნიერთა და სპეციალისტთა საბჭოს წევრები,  დოქტორები: თინათინ ეპიტაშვილი; ლაშა ჩიბურდანიძე; ირინე ჩარგეიშვილი; მარიამ ნოზაძე; ნატალია ტოგონიძე; მაგისტრები: ბაგრატ რაზმაძე; ალექსანდრე საკანდელიძე; აკადემიის წამყვანი სპეციალისტები: ქეთევან ჭიპაშვილი, მარიკა მოსაშვილი და  ლარისა ჩაიკა.

შეხვედრა გახსნა აკადემიის ახალგაზრდა მეცნიერთა და სპეციალისტთა საბჭოს თავმჯდომარემ,  დოქტორმა გიორგი ქავთარაძემ. მან დამსწრე საზოგადოებას გააცნო პროფესორ ბერტოლდ ჰაინზეს საქართველოში ჩამოსვლის მიზანი. აღინიშნა, რომ ბატონი ბერტოლდი გახლავთ ქართველ მეცნიერ-მეტყევეთა ერთ-ერთი პროექტის უცხოელი კონსულტანტი. იგი წლებია თანამშრომლობს ქართველ მეცნიერებთან  და მათთან ერთად განიხილავს ტყეებთან დაკავშირებულ პრობლემატურ საკითხებს,   გეგმავს მათი გადაჭრის რაციონალურ  გზებს.  შემდეგ დოქტორმა გ. ქავთარაძემ სიტყვა გადასცა ბატონ ბ. ჰაინზეს. სტუმარმა დამსწრე საზოგადოებას მოუთხრო თავისი საქმიანობის შესახებ. აღნიშნა, რომ ავსტრიის ტყეები ძირითადად მონოკულტურებით-სოჭნარებითაა წარმოდგენილი. როგორც ცნობილია, მონოკულტურებში მავნებლები გაცილებით სწრაფად ვრცელდებიან, რადგან მათ წინ არ ხვდებათ არავითარი წინააღმდეგობა.  ისინი ერთი ხიდან  თავისუფლად გადადიან  მეორეზე და ასე  მრავლდებიან. სწორედ ეს გახლავთ ტყეების განადგურების განმსაზღვრელი მიზეზი. სტუმარმა აუდიტორიას ასევე  გააცნო თავისი სამეცნიერო ინტერესის სფერო, რომელიც უკავშირდება მცენარეთა, მოლეკულურ  და  კონსერვაციულ გენეტიკას. თვლის, რომ გენეტიკოსთა ერთ-ერთ მთავარ მიზანს  წარმოადგენს ისეთი მცენარეთა გენომის დადგენა ან ისეთი მცენარეების მიღება, რომლებიც გლობალური დათბობის ფონზე განსაკურებული სიმტკიცით გამოირჩევიან სხვადასხვა მავნებელ-დაავადებების მიმართ. 

შეხვედრის ფარგლებში საუბარი წარიმართა საქართველოს ტყეების დღევანდელ მდგომარეობაზეც. ამასთან დაკავშირებით თავისი მოსაზრება გამოთქვა სოფლის მეურნეობის დოქტორმა ნანა გოგინაშვილმა. გარდა ამისა მან ყურადღება გაამახვილა პროექტით გათვალისწინებულ საკითხებზეც.  აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ ხაზი გაუსვა საქართველოს ტყეების განსაკუთრებულობას. მან თქვა, რომ ავსტრიის ტყეებისგან განსხვავებით და არა მარტო ავსტრიის, ზოგადად ევროპის ტყეებისგან განსხვავებით, რომელთა უდიდესი ნაწილი ხელოვნურადაა გაშენებული, ჩვენი ტყეები ბუნებრივი წარმომავლობისაა, და ამდენად მათი რეზისტენტობაც გარკვეული დაავადებების მიმართ გაცილებით ძლიერია. სწორედ ამიტომაა, რომ დიდი ყურადღება ეთმობა ქართული სოჭის გაშენებას მთელ ევროპაში, რისთვისაც მაგალითისთვის, ქვეყნიდან სოჭის თესლი გააქვთ. დოქტორმა მარინე ბარვენაშვილმა აღნიშნა, რომ ზოგადად ტყეებთან დაკავშირებული თითოეული პრობლემა ეს არაა ერთი თუ ორი ქვეყნის გადასაწყვეტი, იგი გლობალური მნიშვნელობისა და ამიტომ მთელი მსოფლიო უნდა ჩაერთოს მის გადაწყვეტაში.

შეხვედრა შეაჯამა დოქტორმა გიორგი ქავთარაძემ. მან დამსწრე საზოგადოების სახელით მადლობა გადაუხადა სტუმარს მობრძანებისათვის  და წარმატება უსურვა შემდგომ საქმიანობაში.

შეხვედრის ბოლოს დოქტორებმა მარინე ბარვენაშვილმა და თინათინ ეპიტაშვილმა პროფესორ ბერტოლდ ჰაინზეს დაათვალიერებინეს აკადემიის მუდმივმოქმედი გამოფენა, გააცნეს  წარმოდგენილი ექსპონატები.

 

5 ივნისი გარემოს დაცვის მსოფლიო დღე

  მიმდინარე წლის 5 ივნისს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის საკონფერენციო დარბაზში აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების ორგანიზებით გაიმართა გარემოს დაცვის მსოფლიო დღისადმი მიძღვნილი მრგვალი მაგიდა თემაზე: „თბილისსა და მის შემოგარენში ფიჭვების მდგომარეობა და მათი ხმობის მიზეზები“ - მომხსენებელი საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის ვასილ გულისაშვილის სატყეო ინსტიტუტის ტყის დაცვის განყოფილების უფროსი, ბიოლოგიის დოქტორი არჩილ სუპატაშვილი.

მრგვალ მაგიდას ესწრებოდნენ გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის სამეცნიერო განყოფილების წევრები: განყოფილების სწავლული მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, განყოფილების სტიპენდიატები: სოფლის მეურნეობის დოქტორი ზვიად ტიგინაშვილი, ვ. გულისაშვილის სატყეო ინსტიტუტის დირექტორის მ. შ., სატყეო საქმის დოქტორი გიორგი ქავთარაძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, სოფლის მეურნეობის დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, სსიპ სამეცნიერო - კვლევითი ცენტრის აგროსატყეო კულტურების კვლევის სამსახურის უფროსი, სოფლის მეურნეობის დოქტორი ნანა გოგინაშვილი, ვასილ გულისაშვილის სატყეო ინსტიტუტის ტყის დაცვის განყოფილების უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი, ბიოლოგიის დოქტორი მედეა ბურჯანაძე,   აკადემიის აპარატის მუშაკები და მოწვეული სტუმრები.

დოქტორ არჩილ სუპატაშვილმა, დაწვრილებით მიმოიხილა, თბილისსა და მის შემოგარენში ფიჭვების მდგომარეობა და მათი ხმობის მიზეზები. მან აღნიშნა, რომ მოცემულ არეალში ფიჭვების ხმობა ძირითადად გამოწვეულია ფიჭვის დიდი მებაღის (ლაფნიჭამია - Tomicus piniperda L.) მავნებლობით. ხოჭოები შეიჭრებიან რა ფიჭვის ყლორტებში, მათ გამოუჭამენ გულს, გამოცარიელებული ყლორტების ძირში შეიმჩნევა ნაღრღნი ღეროზე და ფისის „ძაბრები“. ყლორტები მტვრევადია.  ზეზემდგომი ხეების ღეროების ქვედა ნაწილში შეჭრისას ხოჭოები ღრმა ხვრელებს აკეთებენ და იწყება ხეების მასობრივი დაზიანება, რასაც ხშირ შემთხვევაში ხეების ხმობა მოყვება. ზიანი მოაქვს, როგორც ხოჭოს, ასევე მატლს. არანაკლები ზიანი მოაქვს ფიჭის პატარა მებაღესაც. შედარებისთვის მომხსენებელმა განიხილა ფიჭვების მდგომარეობა დაცული ტერიტორიების თუშეთის ადმინისტრაციის ტერიტორიაზე (ომალო). აღინიშნა, რომ აქ უმთავრესად ფიჭვებს ანადგურებდა  ფიჭვის პატარა მებაღე (ლაფნიჭამია -Tomicus minor Hart). ფიჭვის პატარა მებაღის ბიოლოგიიდან გამომდინარე, ფიჭვის მთავარი ღეროდან გამოფრენის შემდეგ, დამატებითი კვების მიზნით, ის შეიჭრება ახალ ყლორტებში, რის შედეგადაც ყლორტები ხმება (ამითაა გამოწვეული წიწვების მასობრივად ფერის  შეცვლა) და ძლიერი ქარის შემდეგ ტყდება ანუ იკრიჭება. მდგომარეობის გამოსასწორებლად აუცილებელია ორივე მავნებლის წინააღმდეგ საბრძოლველად ჩატარდეს ამორჩევითი სანიტარიული ჭრები; მოიჭრას ყველა გამხმარი ხე და გამოტანილი იქნეს ტყიდან ჭრის არსებული წესების დაცვით, ასევე მნიშვნელოვანია საჭერი ხეების მოწყობა და შემდეგ მოჭრა, გაქერქვა და გამოტანა. მავნებლების წინააღმდეგ ბრძოლის ერთ-ერთ ფორმად შესაძლებელია ფერომონების გამოყენებაც.

ბიოლოგიის დოქტორმა ა. სუპატაშვილმა ფიჭვების ხმობის ერთ-ერთი ფაქტორად - გლობალური დათბობაც დაასახელა. მან ხაზი გაუსვა იმას, რომ მომავალში ფიჭვების ხმობის თავიდან ასაცილებლად საპრევენციო ღონისძიებების შემუშავებისას გათვალისწინებული უნდა იქნეს ამ მიმართულებით მაღალი რეზისტენტობის მქონე მცენარეთა შერჩევა. სხდომის ბოლოს გაიმართა დისკუსია. მომხსენებლის მიმართ დაისვა არაერთი შეკითხვა, რაზედაც ბატონმა არჩილმა ამომწურავი პასუხები გასცა.

მრგვალი მაგიდა შეაჯამა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების სწავლულმა მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ, რომელმაც მადლობა გადაუხადა მომხსენებელს და დამსწრე საზოგადოებას მობრძანებისათვის და აღნიშნა, რომ მსგავსი შეხვედრები ხელს შეუწყობს საქართველოს ტყეებთან დაკავშირებულ აქტუალური საკითხების განხილვა-გადაწყვეტას.

 

 

 

აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა

 

 2023 წლის 17 მაისს შედგა კომისიის სხდომა, რომელზეც განხილული იქნა ფიზიკა-მათემატიკის დოქტორის, ტელეკომპანია “საფერავის“ ხელმძღვანელის, მეწარმე დიმიტრი კოსტაროვის მოხსენება თემაზე: „ინოვაციები როგორც წარმოების ფაქტორი და მათი როლი საქართველოს სოფლის მეურნეობის განვითარებაში“. მომხსენებელმა გააკეთა არსებული ვითარების ანალიზი, განიხილა ობიექტური პირობები და სოფლის მეურნეობის განვითარების საკითხის გადაჭრის გზები, კერძოდ კი ძირითად სტრატეგიულ ამოცანებად მიიჩნია სასურსათო უსაფრთხოება, ექსპორტის განვითარება და ორგანული პროდუქტის წარმოების გაფართოება. დოქტორმა დ. კოსტაროვმა ყურადღება გაამახვილა სოფლის მეურნეობაში წარმოებული პროდუქციის რაოდენობასა და სამომავლო პოტენციალზე, ფასების ფორმირებასა და წარმოების ფაქტორებზე, თუ რა ვაწარმოოთ, როგორ მივაწოდოთ ფერმერს სწორი ინფორმაცია. მან დიდი დრო დაუთმო ახალი ტექნოლოგიების, მაგალითად No-Till-ტექნოლოგიის გავრცელების საკითხს, მინერალური სასუქებისა და პესტიციდების გამოყენების ოპტიმიზაციის მნიშვნელობას.

განხილვაში მონაწილეობდნენ აკადემიკოსები ნოდარ ჭითანავა და ალექსანდრე დიდებულიძე, ფერმერი თეიმურაზ ფსუტური, პროფესორები: ომარ თედორაძე, ოთარ ქარჩავა, ანზორ მესხიშვილი, ალექსი ნონიაძე, მურმან ქურიძე, დოქტორები გოჩა ცოფურაშვილი, ზურაბ ლოლაძე და გიორგი ქუთელია, ჟურნალისტი ირაკლი გოგავა.

სხდომამ დაადგინა:

1.მოწონებული იქნეს წარმოდგენილი მოხსენება;

2.აღინიშნოს მომხსენებლის მიერ ტელეკომპანია „საფერავში“ მოღვაწეობით საქართველოს სოფლის მეურნეობის ინოვაციური განვითარებისათვის გაწეული დიდი და სასარგებლო მუშაობა.

3.მიზანშეწონილად ჩაითვალოს ე.წ. No-Till ტექნოლოგიის, რომელიც ასევე ცნობილია როგორც ნიადაგის ნულოვანი დამუშავება, გავრცელება იმ პირობებში, სადაც დიდია ნიადაგის ეროზია, განსაკუთრებით ქვიშიან და მშრალ ნიადაგებზე და ფერდობებზე, რადგან ეს ტექნოლოგია სხვა სარგებელთან ერთად უზრუნველყოფს ნიადაგში წყლისა და ორგანული ნივთიერებების შეკავებას. გასათვალისწინებელია, რომ ამ ტექნოლოგიის დანერგვისას აუცილებელია შესაბამისი ტექნიკისა და იარაღების გამოყენება, უნდა წინასწარ მოხდეს ნიადაგის მომზადება.

4.ახალი ტექნოლოგიის გასავრცელებლად აუცილებელია ფერმერებისთვის და მექანიზატორებისთვის სასწავლო კურსების ჩატარება, მ.შ. სადემონსტრაციო ნაკვეთების გამოყენებით, რისი პრაქტიკაც გააჩნია აკადემიას და ტელეკომპანია „საფერავს“.

5.მიზანშეწონილად ჩაითვალოს  როგორც ძალზე მნიშვნელოვანი და გადაუდებელი საქმე, მწარმოებლისგან მომხმარებლამდე ლოგისტიკურ ჯაჭვში ჩართულ ფიზიკურ და იურიდიულ პირთათვის, პირველ რიგში კი ფერმერებისთვის, აგრარული ბაზრების შესწავლის და პროგნოზირების თაობაზე ინფორმაციის გავრცელება როგორც მეცნიერთა, ასევე ჟურნალისტთა მხრიდან.

 

 

 

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის სხდომა

 

  2023 წლის 2 მაისს ჩატარდა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის სხდომა, რომელზეც განხილული იქნა შემდეგი საკითხები:

 

1. აკადემიის მიერ საერთაშორისო და ადგილობრივ პარტნიორ ორგანიზაციებთან გაფორმებული მემორანდუმების შესრულების მიმდინარეობის შესახებ (იხ. ბმულზე).

მომხსენებლები: აკადემიის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელი, აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე; აკადემიის მთავარი სპეციალისტი, საერთაშორისო პროგრამების, საგრანტო პროექტების კონსულტანტი, ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი თამაზ ბაციკაძე; აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი  

 

2. აკადემიის მუდმივმოქმედი გამოფენის ორგანიზაციის სრულყოფის ღონისძიებების შესახებ (იხ. ბმულზე).

 

მომხსენებლები: აკადემიის პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე.

 

3. ინფორმაცია საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის აგრარული მეცნიერებების და   

ბიოსისტემების ინჟინერინგის ფაკულტეტის მიერ 2022 წელს გაწეული სამეცნიერო-პედაგოგიური მუშაობისა და სამომავლო გეგმების შესახებ (იხ. ბმულზე).

 

მომხსენებელი: საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის აგრარული მეცნიერებების და ბიოსისტემების ინჟინერინგის ფაკულტეტის დეკანი, დოქტორი გიგა ქვარცხავა

4. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის სტიპენდიატის გიორგი ქვარცხავას მიერ 2022 წელს გაწეული სამეცნიერო-კვლევითი საქმიანობის შესახებ (იხ. ბმულზე).