აკადემიკოსი ნაპოლეონ ქარქაშაძე

-         90    -

     2025 წლის 15 მაისს დაბადებიდან 90 და სამეცნიერო პედაგოგიური და საზოგადოებრივი მოღვაწეობის 65 წელი   შეუსრულდა გამოჩენილ ქართველ მეცნიერს, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილ წევრს და რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის უცხოელ წევრს ნაპოლეონ ქარქაშაძეს.

     ბატონი ნაპოლეონი დაიბადა 1935 წელს 15 მაისს ქ. თბილისში პედაგოგების ოჯახში. 1943 წელს შეაღო თბილისის ვაჟთა პირველი საშუალო სკოლის კარები და 1951 წელს სკოლის დამთავრების შემდეგ სწავლა გააგრძელა  საქართველოში იმ დროისათვის ერთ-ერთ ცნობილ სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტში, სოფლის მეურნეობის ეკონომიკისა და ორგანიზაციის ფაკულტეტზე, რომელიც 1959 წელს წარჩინებით დაამთავრა. იგი სიყვარულით იხსენებს როგორც სკოლას, ისე უმაღლესი სასწავლებლის პროფესორ-მასწავლებლებს „გამიმართლაო“ ამბობს, მართლაც იმ ხანად „სასოფლოში“ მსოფლიოში სახელგანთქმული მეცნიერები ასწავლიდნენ, მათგან ახალგაზრდა თაობა არა მარტო პროფესიის, არამედ ქვეყნისა და ერის მსახურებასაც სწავლობდა. ბატონი ნაპოლეონი შემდგომ ხშირად ახსენებს თავის აღმზრდელებს, თავის მრავალრიცხოვან სამეცნიერო შრომებსა თუ სხვა სახის პუბლიკაციებში.

     1961 წელს, საქართველოსათვის გამოყოფილი ლიმიტით , იგი სასწავლებლად გაემგზავრა მოსკოვის ეკონომიკურ-მათემატიკური ინსტიტუტის ასპირანტურაში, რომლის დამთავრების შემდეგ, იქვე გაიარა აპრობაცია და შემდეგ საქართველოში დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია და მიენიჭა ეკონომიკის მეცნიერებათა კანდიდატის სამეცნიერო ხარისხი.

     თვითონ ბატონი ნაპოლეონი თავის ცხოვრებაში გარდამტეხ მოვლენად მიიჩნევს 1956 წელს, როდესაც ქ. ლაიფციგში ჩატარდა მსოფლიო დემოკრატიული ქვეყნების სტუდენტების საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენცია, სადაც მან მოხსენება გააკეთა თემაზე: „საქართველო, კულტურული მიწათმოქმედების უძველესი ქვეყანა“. დიპლომი, რომელიც იქ მივიღე, განსაზღვრა ჩემი ცხოვრების მიმართულებაო“-იგონებს იგი.

     ბატონი ნაპოლეონი ოთხი წელი ხელმძღვანელობდა საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტში სოფლის მეურნეობის ეკონომიკის კათედრას, რომელიც ერთ-ერთი წამყვანი საინსტიტუტო კათედრა გახდა. 1975 წელს იგი დაინიშნა საქართველოს სუბტროპიკული მეურნეობის ინსტიტუტის რექტორად, ახალგაზრდა კაცისათვის ეს იყო საკმაოდ მნიშვნელოვანი კარიერული წინსვლა. ბატონმა ნაპოლეონმა 16 წელი გაატარა აფხაზეთში. მისი რექტორობის დროს აშენდა სასტუმროს ტიპის ოთხი საერთო საცხოვრებელი, ინსტიტუტის მეურნეობა-„ეშერაში“, ზღვის ნაპირზე სტუდენტური დასასვენებელი კომპლექსი, ექსპერიმენტული ჩაის ფაბრიკა, რომელსაც ქონდა თანამედროვე საკონფერენციო და სადეგუსტაციო დარბაზები, კვლევითი ლაბორატორიები. მოხდა ინსტიტუტის კაბინეტ-ლაბორატორიების მთლიანი გადაიარაღება, გაიხსნა რამდენიმე პრობლემური ლაბორატორია, ფუნქციონირება დაიწყო სადისერტაციო საბჭოებმა. საქართველოს სუბტროპიკული მეურნეობის ინსტიტუტი გახდა ჩაისა და სუბტროპიკული კულტურების საერთაშორისო მნიშვნელობის ცენტრი.

     რთული პერიოდი იყო მაშინ აფხაზეთში, რუსეთის მიერ წაქეზებული სეპარატისტები ანტიქართულ მოთხოვნებს აყენებდნენ, ისინი კატეგორიულად მოითხოვდნენ აფხაზეთის რუსეთის შემადგენლობაში შესვლას. ამ პერიოდში ნაპოლეონ ქარქაშაძე სათავეში ჩაუდგა ქართული საზოგადოების ბრძოლას, ერთიანი ქართული სივრცის შესანარჩუნებლად. მისმა დიდმა ავტორიტეტმა, ბევრი აფხაზი შემოაბრუნა ქართულ პოზიციაზე.

     ბატონმა ნაპოლეონმა 1982 წელს დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია, მისი კვლევის საგანი იყო სსრ კავშირის ჩაის მეურნეობა და მისი განვითარების პერსპექტივები, რომელშიც საქართველოს გარდა წარმოდგენილი იყო აზერბაიჯანისა და რუსეთის ფედერაციის კრასნოდარის მხარის პერსპექტივები. მისი სადისერტაციო შრომის ძირითადი დებულებები მოისმინა სრულიად საკავშირო სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიამ, რომლის წევრ-კორესპონდენტადაც 1990 წლის სექტემბერში დაუსწრებლად აირჩიეს, 1995 წელს იგი აირჩიეს რუსეთის სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილ წევრად, ხოლო 1996 წელს გადაიყვანეს ამავე აკადემიის უცხოელ წევრად.

     1990 წლის ივლისში, ნაპოლეონ ქარქაშაძე საკონკურსო წესით აირჩიეს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის რექტორად; ამ თანამდებობაზე მან 14 წელი იმუშავა, ეს იყო საქართველოს ისტორიის უმძიმესი პერიოდი, ცხადია უჭირდა აგრარულ უნივერსიტეტსაც, რომელმაც სახელწოდება 1991 წელს შეიცვალა მისი ინიციატივით. მიუხედავად პრობლემებისა, ბატონმა ნაპოლეონმა შეინარჩუნა ინსტიტუტის კადრები, გახსნა ახალი სპეციალობები, დამყარდა კონტაქტები ევროპისა და ამერიკის უნივერსიტეტებთან, აგრარული უნივერსიტეტი მიიღეს რამდენიმე საერთაშორისო სამეცნიერო ორგანიზაციაში, უნივერსიტეტის ბაზაზე ტარდებოდა საერთაშორისო სიმპოზიუმები, ბატონი ნაპოლეონი არჩეული იქნა საერთაშორისო ორგანიზაცია “იკარდას“ თანათავმჯდომარედ, უმაღლესი სკოლების მსოფლიო ასოციაციის (ქ. სან-ფრანცისკო) ევროპის სექციის პრეზიდიუმის წევრად, საზღვარგარეთის უნივერსიტეტების საპატიო დოქტორად, პროფესორად, სან-ფრანცისკოსა და უმაღლესი სკოლების საერთაშორისო აკადემიების ნამდვილ წევრად და ა.შ.

     1990 წელს საქართველოში აღდგა სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა სახელმწიფო აკადემია, რომლის პირველ შემადგენლობაში იგი არჩეული იქნა აკადემიისა და მისი პრეზიდიუმის წევრად, ხოლო 2004 წელს ამავე აკადემიის პრეზიდენტად აირჩიეს.

     ფართოა აკადემიკოს ნაპოლეონ ქარქაშაძის სამეცნიერო კვლევის არეალი, იგი 316 სამეცნიერო შრომის ავტორია, მათ შორისაა 10 მონოგრაფია და 7 სახელმძღვანელო. აქვს ერთი გამოგონება. მისი სამეცნიერო კვლევების ძირითადი მიმართულება - მსოფლიო სოფლის მეურნეობაა, ამ პრობლემას მან ორი მონოგრაფია მიუძღვნა. მას გაზრდილი ყავს ასპირანტებისა და დოქტორანტების მთელი პლეადა, როგორც საქართველოში ისე მის ფარგლებს გარეთ.

     ბატონი ნაპოლეონ ქარქაშაძე დაჯილდოვებულია „საპატიო ნიშნის“ და „ღირსების“ ორდენებით, ხოლო 1984 წელს იგი გახდა სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი მეცნიერებისა და ტექნიკის დარგში.

     აკადემიკოსი ნაპოლეონ ქარქაშაძე იყო აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს სამი მოწვევის დეპუტატი, სახელმწიფო პრემიების კომიტეტის წევრი, სხვადასხვა სამეცნიერო ჟურნალებისა და ქართული ენციკლოპედიის სოფლის მეურნეობის სექციის წევრი და ა. შ. მისი ინიციატივით 1992 წელს დაარსდა საქართველოს უმაღლესი სკოლების რექტორთა საბჭო, რომლის პირველი პრეზიდენტიც თავად იყო.

     აკადემიკოსი ნაპოლეონ ქარქაშაძე, დღესაც ღებულობს მონაწილეობას აკადემიის სამეცნიერო საქმიანობაში, ბრძანდება აკადემიის პრეზიდიუმის წევრი, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის კონსულტანტი (აგრარული პროფილის უმაღლეს სასწავლებლებთან, პროფესიულ სასწავლებლებთან და აგრარულ სფეროში მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ურთიერთობები) და პოპულარული სამეცნიერო ჟურნალების რედკოლეგიის წევრი.

     ცალკე განხილვის თემაა ნაპოლეონ ქარქაშაძის პუბლიცისტიკა და მწერლობა. მის კალამს ეკუთვნის არა ერთი პუბლიცისტური ხასიათის მწვავე სტატიები, იგი ავტორია სამი პოლიტიკური რომანის - „სტალინი“, „ხრუშჩოვი“, „ბრეჟნევი“, ამათგან „სტალინი“ რამდენიმეჯერ გამოიცა მოსკოვში. 2013 წელს მკითხველმა მიიღო მისი სათავგადასავლო რომანი „აკადემიკოსი გისოსებს მიღმა’, რომელმაც მკითხველის დიდი ინტერესი გამოიწვია.

         ბატონი ნაპოლეონ ქარქაშაძე გახლავთ შესანიშნავი მამა და ბაბუა.

     საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმი და მთელი შემადგენლობა გულითადად ულოცავენ ბატონ ნაპოლეონს ამ ღირსშესანიშნავ თარიღს, უსურვებენ ჯანმრთელობას, დიდხანს სიცოცხლეს და დიდ შემოქმედებით წარმატებებს ჩვენი ქვეყნის სასიკეთოდ, როგორც სამეცნიერო, ისე საზოგადოებრივ ასპარეზზე.

22 აპრილი - დედამიწის საერთაშორისო დღე

    2025 წლის 23 აპრილს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში, გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების ორგანიზებით გაიმართა დედამიწის საერთაშორისო დღისადმი (22 აპრილი) მიძღვნილი თემატური სხდომა.

დედამიწის საერთაშორისო დღე - ყოველწლიური ღონისძიებაა, რომელიც 22 აპრილს აღინიშნება. პირველად ის აღინიშნა 1970 წელს, დღეისათვის კი მსოფლიო მასშტაბითაა კოორდინირებული და ყოველწლიურად აღინიშნება 193-ზე მეტ ქვეყანაში. ამ დღეს მთელ მსოფლიოში იმართება გარემოს დაცვის მხარდასაჭერი სხვადასხვა ღონისძიება.

       თემატურ სხდომას ესწრებოდნენ: გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე,  აკადემიის მთავარი აკადემიკოს - მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, ს/მ დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, აკადემიის სტიპენდიატი, აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების სწავლული მდივანი, სოფლის მეურნეობის დოქტორი ზვიად ტიგინაშვილი, აკადემიის აპარატის მუშაკები და მოწვეული სტუმრები: საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის მთის მდგრადი განვითარების ფაკულტეტის დეკანის მოადგილე, ბიოლოგიის დოქტორი მაია გოგოტიშვილი, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის მთის მდგრადი განვითარების ფაკულტეტის სტუდენტები: ვახტანგ ნაზღაიძე, ანა ცანავა, თამარ სეფაშვილი.

თემატური სხდომა გახსნა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანმა,   აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ. მოკლე მისალმების შემდეგ, მან სიტყვა მოხსენებისათვის თემაზე: „საქართველოს დაცული ტერიტორიები და მათი როლი კლიმატის ცვლილებასთან ბრძოლაში“ გადაცა სოფლის მეურნეობის დოქტორ ზვიად ტიგინაშვილს.

მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ საქართველოს დაცულ ტერიტორიებს ენიჭება მნიშვნელოვანი როლი კლიმატის ცვლილებასთან ბრძოლაში. მან ხაზი გაუსვა იმ გამოწვევებს, რომლებიც დღეისათვის აქტუალურია დაცული ტერიტორიებისათვის, როგორიცაა: საქონლის არაკონტროლირებადი ძოვება, უკანონო და უკონტროლო ტყის ჭრა და სხვ.

       საქართველოში დაცული ტერიტორიების მართვას უზრუნველყოფს სსიპ დაცული ტერიტორიების სააგენტო, რომელიც გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ექვემდებარება.

       საქართველოს დაცული ტერიტორიების საერთო ფართობი 927 748 ჰა-ია, რაც ქვეყნის ტერიტორიის 13,3 %-ს წარმოადგენს. დაცული ტერიტორიების 49,7 % ტყით არის დაფარული. ტყის ეკოსისტემა დედამიწაზე მიმდინარე კლიმატის ცვლილებით წარმოქმნილი უარყოფითი პროცესების მნიშვნელოვანი შემარბილებელი ფაქტორია. დედამიწაზე არსებული ფიტოცენოზებიდან ტყე წარმოადგენს ნახშირბადის ყველაზე მძლავრ რეზერვუარს.  

დაცული ტერიტორიების ტყეები განსაკუთრებით მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ კლიმატის ცვლილებასთან ბრძოლაში, მაგალითად: დაცვის ქვეშ მყოფი ეკოსისტემები ნაკლებად ზიანდება; დაცულ ტერიტორიებზე ტყის გაჩეხვა, გადამუშავება და სხვა დამაზიანებელი საქმიანობა აკრძალულია ან მკაცრად რეგულირდება, ამიტომ, ეს ტყეები უფრო ბუნებრივად ვითარდება და აგრძელებს ნახშირორჟანგის შთანთქმას გრძელვადიან პერსპექტივაში. დაცულ ტყეებში ნაკლებად ხდება ტყის მასის მოჭრა ან დაწვა, რაც ნიშნავს, რომ მათ შეუძლიათ ხანგრძლივად შეინახონ დიდი რაოდენობით ნახშირბადი. დაცული ტერიტორიების ტყეები, როგორც ეტალონი ტყეები, გვაძლევს შესაძლებლობას ვაწარმოოთ სხვადასხვა მნიშვნელოვანი სამეცნიერო კვლევები, დავაკვირდეთ ტყის ეკოსისტემების ცვლილებებს და უკეთ ვმართოთ ბუნებრივი რესურსები.

       დაცული ტერიტორიები საუკეთესო მაგალითია იმისა, თუ როგორ შეიძლება ადამიანის და ბუნების ჰარმონიული ურთიერთბა. ტყეები არა მხოლოდ ნახშირორჟანგის შთანმთქმელი სისტემებია, არამედ სიცოცხლის გადარჩენის მნიშვნელოვანი გარემოცაა. მათი დაცვა, მართვა გაფართოება და განვითარება კლიმატური მდგრადობის ნაწილია, რაც კრიტიკულად მნიშვნელოვანია როგორც ეროვნული, ისე გლობალური გარემოსდაცვითი მიზნებისთვის.

მოხსენების დასასრულს გაიმართა დისკუსია კითხვა - პასუხის რეჟიმში. ზვიად ტიგინაშვილმა ამომწურავად უპასუხა აუდიტორიის მხრიდან დასმულ შეკითხვებს.

    თემატური სხდომა შეაჯამა აკადემიკოსმა ლ. დოლიძემ, მან მადლობა გადაუხადა მომხსენებელს საინტერესო მოხსენებისათვის, დამსწრე საზოგადოებას - მობრძანებისა და სხდომის მუშაობაში აქტიური ჩართულობისათვის. დასასრულს აღნიშნა, რომ მსგავსი შეხვედრები ხელს უწყობს კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებული გამოწვევების განხილვა-გადაწყვეტას.

             საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს, ბიომრავალფეროვნებისა და სატყეო დეპარტამენტის თაოსნობით 2025 წლის 16 აპრილს თბილისში გაიმართა ეროვნული სატყეო პროგრამის პროცესის (ესპპ) სამუშაო შეხვედრა.

            შეხვედრას ესწრებოდნენ: კარლო ამირგულაშვილი გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს, ბიომრავალფეროვნებისა და სატყეო დეპარტამენტის ხელმძღვანელი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე - საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანი, გიორგი ბერეჩიკიძე - სსიპ ეროვნული სატყეო სააგენტოს წარმომადგენელი, ჯუმბერ აბულაძე - სსიპ აჭარის სატყეო სააგენტოს წარმომადგენელი, ნატა სულთანიშვილი სსიპ დაცული ტერიტორიების სააგენტოს წარმომადგენელი, ლადო კახოიძე - ა(ა)იპ თუშეთის დაცული ლანდშაფტის ადმინისტრაციის წარმომადგენელი, გიორგი ედიშერაშვილი - მდ. ტანისა და თეძამის დაცული ლანდშაფტის ადმინისტრაციის წარმომადგენელი.

           შეხვედრა მისასალმებელი სიტყვით გახსნა კარლო ამირგულაშვილმა. მან ვრცლად მიმოიხილა მოვლა-აღდგენის ღონისძიებები და შედეგები ეროვნული სატყეო სააგენტოს მართვას დაქვემდებარებულ ტყის ტერიტორიებზე.

2024 წელს ტყის მოვლა-აღდგენის ღონისძიებები დამსწრე საზოგადოებას გააცნო გიორგი ბერეჩიკიძემ.

ტყის მოვლა-აღდგენის ღონისძიებები და შედეგები დაცული ტერიტორიების სააგენტოს მართვას დაქვემდებარებულ ტყის ტერიტორიაზე დამსწრე საზოგადოებას გააცნო დაცული ტერიტორიების სააგენტოს წარმომადგენელმა - ნატა სულთანიშვილმა;

ტყის მოვლა-აღდგენის ღონისძიებები და შედეგები ტანისა და თეძამის ლანდშაფტის ადმინისტრაციის მართვას დაქვემდებარებულ ტერიტორიაზე დამსწრე საზოგადოებას გააცნო ტანისა და თეძამის ლანდშაფტის ადმინისტრაციის წარმომადგენელმა - დავით ბზიშვილმა;

           ტყის დაცვის და მოვლა-აღდგენის ღონისძიებები თუშეთის დაცული ლანდშაფტის ტერიტორიაზე დამსწრე საზოგადოებას გააცნო თუშეთის დაცული ლანდშაფტის ადმინისტრაციის წარმომადგენელმა -   ლადო კახოიძემ.

აღნიშნული საკითხების გაცნობის შემდეგ გაიმართა დისკუსია კითხვა - პასუხის რეჟიმში. გამოვლენილი იქნა პრობლემები, რომლებიც დამახასიათებელია ტყის თითქმის ყველა სექტორისათვის. დაისახა მათი გადაჭრის გზები.

შეხვედრა შეაჯამა გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს, ბიომრავალფეროვნებისა და სატყეო დეპარტამენტის ხელმძღვანელმა კარლო ამირგულაშვილმა, მან მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას მობრძანებისათვის და აღნიშნა, რომ ასეთი შეხვედრები სისტემატიურად გაიმართება მომავალშიც.

  მიმდინარე წლის 16 აპრილს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში შედგა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა, რომელზეც მოხსენებით თემაზე: ,,სუბტროპიკული კულტურების გენეტიკური რესურსები საქართველოში’’ გამოვიდა საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის ჩაის, სუბტროპიკული კულტურებისა და ჩაის მრეწველობის ინსტიტუტის მცენარეთა დაცვის ლაბორატორიის ხელმძღვანელი დოქტორი ესე ჯაყელი.

სხდომა გახსნა და დამსწრე საზოგადოებას მიმართა აგრარული ინოვაციების კომისიის თავმჯდომარემ აკადემიკოსმა ალექსანდრე დიდებულიძემ.

მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ კავკასიის შავიზღვისპირეთის ხელსაყრელმა ნიადაგობრივ-კლიმატურმა პირობებმა შესაძლებელი გახადა კულტურაში გავრცელებულიყო მრავალი სუბტროპიკული მცენარე ხმელთაშუაზღვისპირეთიდან, ჩინეთიდან, იაპონიიდან, ავსტრალიიდან, სადაც კლიმატური პირობების გარკვეული მაჩვენებლები მიახლოებულია ჩვენებურთან. ეს მცენარეები არამარტო იზრდებიან და მსხმოიარობენ, ამავე დროს იძლევიან უხვ ნათესარს, რაც მეტყველებს გავრცელების ახალ პირობებში სახეობების, ფორმათა და ჯიშთა შეგუების მაღალ ხარისხზე.

ინტროდუქციულმა კულტურებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშეს იმაში, რომ ჩვენს ქვეყანაში შედარებით მოკლე დროში შექმნილიყო მემცენარეობის სრულიად ახალი დარგი - სუბტროპიკული სოფლის მეურნეობა. აქ მეორე სამშობლო იპოვა სუბტროპიკული ფლორის მრავალმა წარმომადგენელმა: სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიიდან - ჩაის მცენარემ, ბამბუკმა, ზოგიერთმა სახეობამ და გვარმა Aurantiodeae-ს ქვეოჯახიდან, კამფორის და ცრუკამფორის დაფნამ, ლაქის ხემ, იაპონურმა კრიპტომერიამ, იაპონურმა მარაოსებრმა პალმამ; ხმელთაშუაზღვისპირეთიდან - ოლეანდრამ, ქვის მუხამ, კორპის მუხამ, ფიჭვმა, იტალიურმა ფიჭვმა, დაბალმა ხამეროპსმა; ავსტრალიიდან - ევკალიპტის მრავალმა სახეობამ, ვერცხლისფერმა აკაციამ; სამხრეთ ამერიკიდან - ფეიხოამ, პალმებმა, დიდებულმა იუბეამ; ჩრდილო ამერიკიდან - ბუციის სახეობებმა, კარიამ, მარადმწვანე სეკვოიამ, მსხვილნაყოფა კიპარისმა და პალმებმა.

ჩატარებული კვლევების პირველი ამოცანა იყო კულტურული მცენარეების ფართო ასორტიმენტის მოზიდვა სუბტროპიკული და ტროპიკული ქვეყნებიდან, მათი პრაქტიკული გამოსადეგობისა და ფასეულობების დაწვრილებით შესწავლა და შემდგომი ბიოლოგიური გამოკვლევები. მეორე ამოცანა გახდა ჯიშთა გამოცდა და შესასწავლი ინტროდუქციული მასალიდან უფრო ფასეულის გამოყოფა სამეურნეო გამოყენებისა და სელექციური მიზნებისთვის.

     მოხსენების შემდეგ გაიმართა დისკუსია. შეკითხვები დასვეს და აზრი გამოთქვეს აკადემიკოსმა ა.დიდებულიძემ, პროფესორებმა: ო.თედორაძემ, ც.სამადაშვილმა, დოქტორებმა: გ.ცოფურაშვილმა, ნ.ხოხაშვილმა, ე.კაციტაძემ, ა.ნონიაძემ, გ.ქუთელიამ.

სხდომას ესწრებოდნენ საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსები, კომისიის წევრები, დარგის სპეციალისტები, მეწარმეები.

         მიმდინარე წლის 11 აპრილს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში ეკონომიკურ მეცნიერებათა განყოფილების ორგანიზებით გაიმართა მრგვალი მაგიდა, რომელიც მიეძღვნა აკადემიის ეკონომიკურ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივნის, აკადემიკოს რევაზ ასათიანის 2000-2025 წლებში გამოქვეყნებული ნაშრომების განხილვას.

            მრგვალი მაგიდის მუშაობაში მონაწილეობას ღებულობდნენ: აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, პრეზიდიუმის მრჩეველი, აკადემიკოსი ნოდარ ჭითანავა, აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, აგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი გოგოლა მარგველაშვილი, მეცხოველეობისა და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი თენგიზ ყურაშვილი, აგროინჟინერიის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი რევაზ მახარობლიძე, გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, კონსულტანტი აგრარული პროფილის უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებებთან, პროფესიულ სასწავლებლებთან, აგრარული მიმართულების არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ურთიერთობის მიმართულებით აკადემიკოსი ჯემალ გუგუშვილი, საქართველოს პარლამენტის აგრარულ საკითხთა კომიტეტის აპარატის უფროსი, დოქტორი ივერი ახალბედაშვილი და აკადემიის აპარატის თანამშრომლები.

            მრგვალი მაგიდა გახსნა აკადემიის მთავარმა აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ა. დიდებულიძემ. მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ აკადემიკოს რ. ასათიანის ნაშრომები მეტად აქტუალური და მნიშვნელოვანია. მათში ავტორი იძლევა ქვეყნის ეკონომიკის, კერძოდ სოფლის მეურნეობისა და მასთან დაკავშირებული დარგების განვითარების თავისებურებების, ტენდენციებისა და კანონზომიერებათა კომპლექსურ ანალიზს, მეცნიერულად ასაბუთებს, თუ რაოდენ დიდი ადგილი უნდა დაეთმოს სოფლის მეურნეობის განვითარებას ქვეყნის ეკონომიკაში და სხვ. შემდეგ სიტყვა გადასცა აკადემიკოს რ. ასათიანს.

            აკადემიკოსმა რ. ასათიანმა აღნიშნა, რომ 2000-2025 წლების პერიოდში მას გამოქვეყნებული აქვს 5 მონოგრაფია და 2 დამხმარე სახელმძღვანელო. თითოეული ნაშრომის ირგვლივ, ავტორმა წარმოადგინა მოკლე ანოტაცია. ისაუბრა მათი შექმნის წინაპირობებზე, მიზნებსა და ამოცანებზე. კერძოდ:

2002 წელს გამოქვეყნა მონოგრაფია „საინფორმაციო-საკონსულტაციო სამსახური აგროსამრეწველო კომპლექსში: მსოფლიო გამოცდილება და განვითარების ტენდენციები“, თბილისი, 19.5 ნ.თ., რომელშიც აღწერილია მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებში საინფორმაციო-საკონსულტაციო სამსახურების შექმნის წინაპირობები და ფუნქციონირების ორგანიზაციული ფორმები

2006 წელს მომზადდა დამხმარე სახელმძღვანელო „გარემოს დაცვის მენეჯმენტი“, საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტი, თბილისი, 3 ნ.თ., რომელშიც წარმოდგენილია სალექციო კურსი საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის სტუდენტებისათვის გარემოს დაცვის ეკონომიკის საკითხებზე.

2009 წელს გამოქვეყნებულ დამხმარე სახელმძღვანელოში „ბიზნეს-მენეჯმენტი და გლობალური კონკურენცია“, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 15 ნ.თ., განხილული საკითხები განკუთვნილია საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის სტუდენტებისათვის

2023 წელს გამოიცა მონოგრაფია „საქართველოს სოფლის მეურნეობა - გამოწვევები და პერსპექტივები, (თანაავტორობით), თბილისი, 294 გვ. ეს ნაშრომი განკუთვნილია სოფლისა და სოფლის მეურნეობის, აგროეკონომიკისა და აგრობიზნესის სფეროში დასაქმებული მკითხველისათვის. მასში ასახულია სოფლისა და სოფლის მეურენობის სექტორში არსებული გამოწვევები, შემოთავაზებულია მათი გადაწყვეტის რეკომენდაციები და ჩატარებულია სოფლის მეურნეობის ძირითადი სახის პროდუქტების პროგნოზული გაანგარიშებები 2030 წლამდე პერიოდისათვის სასურსათო მოხმარების ნორმების გათვალისწინებით.

2023 წელს გამოიცა მონოგრაფია „საქართველოს სოფლის მეურნეობა: ტრანსფორმაცია და განვითარების ბოლო ათწლეულის ტენდენციები“. (ავტორთა კოლექტივი), თბილისი, საქართველოს პარლამენტის გამომცემლობა, თბილისი, 330 გვ., რომელშიც მოცემულია დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან 2012 წლამდე და 2012 წლიდან დღემდე საქართველოს სოფლის მეურნეობის განვითარების რეტროსპექტიული ანალიზი.

2024 წელს გამოიცა მონოგრაფია „ინდუსტრიული სოფელი - მომავლის გლობალური გამოწვევა“, თბილისი, გამომცემლობა „მერიდიანი“, (თანაავტორობით), 492 გვ. იგი წარდგენილი იქნა საქართველოს ეროვნული პრემიის მოსაპოვებლად გამოცხადებულ კონკურსში. მონოგრაფიაში გარდამავალი პერიოდის თავისებურებებისა და ტენდენციების ანალიზის საფუძველზე კომპლექსურადაა მოცემული სახელმწიფოსა და ეკონომიკის (კერძოდ, აგრარული სექტორის) ურთიერთდამოკიდებულების თავისებურებანი, გარდამავალი პერიოდის განვითარების მიზეზ-შედეგობრივი ფაქტორების ობიექტური ახსნით და შესაბამისი დასკვნებით განისაზღვრა დღევანდელი ტრადიციული სოფლის მეურნეობის – ინდუსტრიულ სოფლის მეურნეობად გარდაქმნის პროცესები და სხვა.

2025 წელს ასევე მონოგრაფიის სახით გამოიცა „საქართველოს აგრარული სექტორი: გამოწვევები და საკანონმდებლო რეფორმები“ (თანაავტორობით), გამომცემლობა „მერიდიანი“, 564 გვ. ეს წიგნი განკუთვნილია სახელმწიფო მოხელეების, სპეციალისტების, მკვლევარებისა და სოფლის მეურნეობის პრობლემებით დაინტერესებულ პირთათვის. მასში გაანალიზებულია 1989-2023 წლებში აგრარულ სექტორში მიმდინარე პროცესები, გატა­რებული რეფორმები და საქართველოს პარლამენტის მიერ მიღებული მნიშვნელოვანი საკანონმდებლო აქტები, მიღწე­ული პროგრესი და არსებული გამოწვევები.

            მრგვალი მაგიდის დასასრულს გაიმართა დისკუსია. აუდიტორიის მხრიდან დასმულ შეკითხვებზე აკადემიკოსმა რ. ასათიანმა ამომწურავი პასუხები გასცა.

            აკადემიკოს რ. ასათიანის მიერ წარმოდგენილ ნაშრომებთან დაკავშირებით აზრი გამოთქვეს აკადემიკოსებმა: ს. დიდებულიძემ, გ. მარგველაშვილმა, ნ. ჭითანავამ, თ. ყურაშვილმა, დოქტორმა ი. ახალბედაშვილმა, რომლებმაც ერთხმად აღნიშნეს, რომ განხილული ნაშრომები მეტად საინტერესო და მნიშვნელოვანია. მათში ხაზგასმული თითოეული საკითხის და დასმული ამოცანის დადებითად გადაწყვეტა სიკეთეს მოუტანს არამარტო სოფლის მეურნეობის შემდგომ ეკონომიკურ განვითარებას, არამედ დიდ წვლილს შეიტანს ქვეყნის ეკონომიკის განვითარებაში.

            მრგვალი მაგიდის მუშაობა შეაჯამა აკადემიის მთავარმა აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ა. დიდებულიძემ. მან მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას მობრძანებისათვის და მრგვალი მაგიდის მუშაობაში მონაწილეობის მიღებისათვის.

შეხვედრა პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილესთან,

ქალბატონ ნინო წილოსანთან

     მიმდინარე წლის 3 აპრილს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიას ესტუმრა საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილე, ქალბატონი ნინო წილოსანი.

შეხვედრა გაიმართა აკადემიის საკონფერენციო დარბაზში. შეხვედრა გახსნა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გივი ჯაფარიძემ. დამსწრე საზოგადოებას შორის იყვნენ აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გურამ ალექსიძე, პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, პრეზიდიუმის მრჩეველი, აკადემიკოსი ნოდარ ჭითანავა, აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, პარლამენტის აგრარულ საკითხთა კომიტეტის აპარატის უფროსი, ბატონი ივერი ახალბედაშვილი, საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მრჩეველი, ბატონი ომარ კაჭარავა, ასევე პრეზიდიუმის წევრები და აპარატის თანამშრომლები.

ბატონმა გივიმ დამსწრე საზოგადოებისა და აგრარიკოს-მეცნიერთა სახელით ქალბატონ ნინოს მიულოცა პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილედ არჩევა, მადლობა გადაუხადა მობრძანებისთვის და იმ დიდი ყურადღებისთვის, რასაც იგი იჩენს აკადემიის საქმიანობის მიმართ. აღნიშნა, რომ ქალბატონი ნინო მეორედ ეწვია აკადემიას. პირველი ვიზიტი ჯერ კიდევ მისი პარლამენტის აგრარულ საკითხთა კომიტეტის თავმჯდომარის რანგში გახლდათ. სწორედ ამ პერიოდში ჩამოყალიბდა განსაკუთრებით მჭიდრო და საქმიანი ურთიერთობა აკადემიასა და აღნიშნულ კომიტეტს შორის. ამის ერთ-ერთი დასტური კი გახლავთ ერთობლივი პროექტი UNESCO-ში წარდგენილ ნომინაციასთან ,,ქართული ხორბლის კულტურა: ტრადიციები და რიტუალები“ დაკავშირებით.

აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გ. ჯაფარიძემ ქალბატონ ნ. წილოსანს ასევე გააცნო აკადემიის საქმიანობა. ესაუბრა სიახლეებზე, ურთიერთობებზე საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის და საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროებთან, ადგილობრივ და უცხოეთის სამეცნიერო, კვლევით და საგანმანათლებლო დაწესებულებებთან, საერთაშორისო კონფერენციებზე, სამეცნიერო განყოფილებების საქმიანობაზე, აკადემიის ბეჭდვით გამომცემლობებზე და სხვ.

პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილემ, ქალბატონმა ნ. წილოსანმა მადლობა გადაუხადა აკადემიის ხელმძღვანელობას, დამსწრე საზოგადოებას გულთბილი მიღებისა და დაფასებისათვის და აღნიშნა, რომ ასეთმა დახვედრამ მას კიდევ უფრო მეტი მოტივაცია გაუჩინა საერთო საქმიანობისა და თანამშრომლობისათვის. შემდეგ ისაუბრა პუბლიკაციის „საქართველოს სოფლის მეურნეობა: ტრანსფორმაცია და ბოლო ათწლეულის განვითარების ტენდენციები“ შესახებ, რომელიც საქართველოს პარლამენტის აგრარულ საკითხთა კომიტეტმა გამოსცა მისი თავმჯდომარეობის დროს.

             მან აღნიშნა, რომ სოფლის მეურნეობა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ქვეყნის მდგრად ეკონომიკურ განვითარებაში. სექტორში საქართველოს მოსახლეობის დიდი ნაწილია ჩართული და ამ დარგის მხარდაჭერას მნიშვნელოვანი გავლენა აქვს საზოგადოების მრავალი წევრის კეთილდღეობაზე.  სწორედ ამიტომ, 10 წელზე მეტია, სახელმწიფოსთვის სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარება ერთ-ერთი პრიორიტეტია, რაც მხარდაჭერილია მკაფიოდ განსაზღვრული აგრარული პოლიტიკითა და სექტორში მნიშვნელოვანი ფინანსური რესურსების მობილიზებით. 2012 წლიდან დღემდე, სოფლის მეურნეობა ტრანსფორმაციის გზას გადის. ამ გზაზე კი, პოლიტიკის ძირითად ამოცანებს აგროსასურსათო პროდუქციის ექსპორტის ზრდა და იმპორტზე დამოკიდებულების შემცირება, სექტორში კონკურენტუნარიანობის ამაღლება, სოფლად ცხოვრების დონის ამაღლება და ეკონომიკური აქტიურობის ზრდის ხელშეწყობა, დარგის მუდმივი განვითარება, სასურსათო უსაფრთხოების უზრუნველყოფა და გლობალურ გამოწვევებზე ეფექტური რეაგირება წარმოადგენდა. აღნიშნული პუბლიკაციის მიზანია, გარკვეულწილად შეაჯამოს ამ ამოცანების შესრულებისთვის გატარებული პოლიტიკა ‒ ათწლეულის განმავლობაში სოფლის მეურნეობის სექტორის განვითარების ძირითადი მიმართულებები, მიღწეული პროგრესი და არსებული გამოწვევები.  პუბლიკაციის შექმნის იდეა და მოტივაცია საქართველოს უახლესი ისტორიის საკვანძო მომენტი ‒ ევროკავშირის გზაზე ახალი შესაძლებლობების გაჩენა იყო, განსაკუთრებით ‒ 2023 წლის დეკემბრისთვის კანდიდატის სტატუსის მიღების პერსპექტივა. სწორედ ამ გარდამტეხ მომენტში განხორციელებული რეფორმების, მიღწევებისა და გამოწვევების შემაჯამებელი დოკუმენტი მნიშვნელოვანი დამხმარე რესურსი იქნება ჩვენი ქვეყნისა და ევროკავშირის დაახლოების პროცესში. მით უფრო, როცა წინადებარე პუბლიკაცია ძალიან ნათლად აჩვენებს ასოცირების შეთახმების ხელმოწერიდან დღემდე გადადგმულ ნაბიჯებსა და მიღებულ სიკეთეებს. ასეთი მასშტაბური მიზნის დასახვისას, ვერ გვექნება მოლოდინი, რომ პუბლიკაცია სრულყოფილად გააანალიზებს სექტორისთვის მნიშვნელოვან თითოეულ საკითხს, თუმცა წინამდებარე დოკუმენტი მკითხველს მიაწვდის საჭირო ინფორმაციას საკანონმდებლო ცვლილებებისა და გატარებული რეფორმების, ფაქტებისა და შედეგების შესახებ და ნათელ წარმოდგენას შეუქმნის საქართველოში დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან დღემდე სოფლის მეურნეობის სექტორის განვითარების ტენდენციებზე. ეს პუბლიკაცია სამომავლოდ სასარგებლო რესურსი გახდება კერძო თუ საჯარო სექტორის წარმომადგენლების, მკვლევრების, ჩვენი საერთაშორისო პარტნიორების, სოფლის მეურნეობით დაინტერესებული ახალგაზრდებისა და სხვა ნებისმიერი პირისთვის.

         ქალბატონი ნინო ასევე შეეხო საქართველოს მიერ UNESCO-ში წარდგენილი ნომინაცია ,,ქართული ხორბლის კულტურა: ტრადიციები და რიტუალები“ საკითხებს.

          აღინიშნა, რომ საქართველოს პარლამენტის აგრარულ საკითხთა კომიტეტისა და საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის ინიციატივით დიდი სამუშაოები წარიმართა სამეცნიერო-კვლევითი მიმართულებით, რომლის მიზანიც იყო იუნესკოს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის შესახებ კონვენციის ფარგლებში ახალი ნომინაციის მომზადება და არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის წარმომადგენლობით სიაში „ქართული ხორბლის კულტურის: რიტუალებისა და ტრადიციების“ შეტანა. ამ მიზნით საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიას საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტრომ გამოუყო ფინანსური რესურსი, რომლითაც დაფინანსდა სამეცნიერო-კვლევითი ექსპედიციები ქვეყნის მასშტაბით. სულ ექსპედიციებში მონაწილეობა მიიღო 2 მეცნიერ-მკვლევარმა (ეთნოგრაფი და მეხორბლე) და 2 ტექნიკურმა პერსონალმა (ოპერატორი და მძღოლი).

საწყის ეტაპზე, სამუშაო ჯგუფის წევრებისა და, დამატებით ჩართული ორი ანთროპოლოგ-ეთნოლოგის რეკომენდაციით, დაგეგმილ იქნა ნომინაციის მომზადების მთელი პროცესი. ამ კონტექსტში, ელემენტის სიცოცხლისუნარიანობის დასადგენად, განხორციელდა ექსპედიციები შემდეგ რეგიონებში: კახეთი, სამცხე-ჯავახეთი, რაჭა-ლეჩხუმი, ქართლი, ზემო და ქვემო სვანეთი, თუშეთი, გურია. ექსპედიციების საფუძველზე მოძიებული და დაფიქსირებული იქნა: ადგილობრივი ფერმერები, რომელთაც დღესაც რიტუალურად მოყავთ ქართული ენდემური ხორბალი და რომლებიც ტრადიციულ საცხობებში (თონესა და ფურნეში) კვლავაც აცხობენ შესაწირ თუ ყოველდღიურ პურეულს; შესწავლილი იქნა ენდემური და ტრადიციული ხორბლის ნამზადის მონაწილეობა შემოდგომა-ზამთრის წეს-ჩვეულებებში და რიტუალურ ციკლში. ნომინაციის მოთხოვნებიდან გამომდინარე, ასევე გადაღებულ იქნა პურის ფესტივალის მესხეთში, ქალაქ ახალციხეში, სადაც წარმოდგენილი იყო ქართული ხორბლიდან მიღებული ფქვილით გამომცხვარი პურის მრავალფეროვანი ასორტიმენტი; ჩაწერილ იქნა ინტერვიუები ფერმერებთან, პურის მცხობელებთან. ერთდღიანი გადაღება დაეთმო „ელკანას“ ბაზაზე არსებული საზოგადოებრივი ჯგუფის - „ფქვილიანი ხელების“ ფორმატში ჩატარებულ მასტერკლასებს. მოეწყო უნიკალური არტეფაქტების გადაღება: საუბარია, კარბონიზირებული ხორბლის ნიმუშებზე, რომელიც აღმოჩენილია ქვემო ქართლის ტერიტორიაზე და მათი ასაკი განისაზღვრება 8-ათასი წლით (ძვ. წ. მე-6 ათასწლეული). ეს არტეფაქტები დაცულია ს. ჯანაშიას სახელობის საქართველოს ეროვნულ და გ. ჩიტაიას სახელობის ეთნოგრაფიულ მუზეუმებში. აქვე უნდა აღინიშნოს გ. ჩიტაიას სახელობის ეთნოგრაფიულ მუზეუმში დაცული ექსპონატები, რომლებიც დაკავშირებულია ხორბლის თესვა-მოყვანა, დაუნჯებასთან. ექსპონირებულია სახვნელი საშუალებების სხვადასხვა ტიპები მთისა და ბარისა (დიდი გუთანი), კევრი, კოდი და სხვ. ერთი გასვლითი დღე მოეწყო გურიაში, სადაც გადაღებულ იქნა გურული ღვეზელის ტრადიციული ცხობის რიტუალი.

          მოპოვებული და შესწავლილი ვიდეო მასალების საფუძველზე დამონტაჟდა ფილმი იუნესკოში წარსადგენად.

         2024 წლის 5-6 თებერვალს სასტუმრო „რესპუბლიკის“ - „ივენთ ჰოლში“ საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის, ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის და სსიპ სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის ორგანიზებით ჩატარდა საერთაშორისო - სამეცნიერო კონფერენცია „ქართული ხორბლის კულტურა - რიტუალები და გამოყენების უწყვეტი ტრადიცია“. კონფერენციის მხარდამჭერები იყვნენ: საქართველოს პარლამენტის აგრარულ საკითხთა კომიტეტი; FAO-გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია; საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო, საქართველოს განათლების, მეცნიერების და ახალგაზრდობის სამინისტრო და საქართველოს კულტურისა და სპორტის სამინისტრო.

          კონფერენციის საერთაშორისო საორგანიზაციო კომიტეტი წარმოდგენილი იყო 4 ქვეყნის (საქართველო, იაპონია, დიდი ბრიტანეთი, ბულგარეთი) მეცნიერთა შემადგენლობით, ხოლო კონფერენციის მუშაობაში მონაწილეობა მიიღეს 6 ქვეყნის (საქართველო, იაპონია, დიდი ბრიტანეთი, ბულგარეთი, აშშ, თურქეთი) მკვლევარ-მეცნიერებმა (კონფერენციის ფართე მიმოხილვა იხ. ქვემოთ).

          მოსამზადებელი სამუშაოების პარალელურად, არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლს „ქართული ხორბლის კულტურას: რიტუალებსა და ტრადიციებს“, საქართველოს მთავრობის N-98 დადგენილებითა და პრემიერ-მინისტრის ხელმოწერით, 2024 წლის 27 მარტს, ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორია განესაზღვრა. როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, მთელი ეს მრავალთვიანი სამუშაოები მიზნად ისახავდა იუნესკოს ნომინაციის მომზადებას და, საბოლოო ჯამში, სამუშაო ჯგუფმა დაასრულა იუნესკოში გასაგზავნი დოსიეს მომზადება, მათ შორის:

1.წარმომადგენლობით ნუსხაში შესატანი ელემენტის სააღრიცხვო ბარათი;

2.ელემენტის ამსახველი 10-წუთიანი ვიდეო-ფილმი, ინგლისური სუბტირებით;

3.ელემენტის ამსახველი 10 ფოტო;

4.ვიზუალური მასალის საავტორო უფლებების დამადასტურებელი ხელმოწერილი დოკუმენტები;

5.4000-მდე მხარდამჭერი ხელმოწერა;

6.ერთი მხარდამჭერი ვიდეო მიმართვა.

აღნიშნული დოკუმენტები გადაეგზავნა სსიპ-საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულ სააგენტოს, რომელმაც დოსიე გადაუგზავნა საგარეო საქმეთა სამინისტროს.

საგარეო საქმეთა სამინისტრომ დოსიე გააგზავნა UNESCOS-ს სათაო ოფისში.

2025 წლის 11 თებერვალს საგარეო საქმეთა სამინისტრომ აგრარულ საკითხთა კომიტეტში გამოაგზავნა წერილი N-01/3640-11/02/2025 სადაც მოწოდებულია ინფორმაცია, რომ UNESCOS-ს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის კონვენციის სამდივნომ შეისწავლა საქართველოს მიერ წარმოდგენილი ნომინაციის ,,ხორბლის კულტურა: ტრადიციები და რიტუალები“ ტექნიკური მხარე.

სამდივნოს ინფორმაციით, დოსიე არის სრულყოფილი და მას მიენიჭა სარეგისტრაციო ნომერი 02335. შესაბამისად სამდივნოს რეკომენდაციით, ნომინაციის განხილვა მოხდება სამთავრობათაშორისო კომიტეტის მე-20 სესიის ფარგლებში (8-13 დეკემბერი, 2025 წელი, ქალაქი დელი).

შეხვედრის დასასრულს აკადემიის ხელმძღვანელობამ კიდევ ერთხელ გადაუხადა მადლობა ქალბატონ ნინოს მობრძანებისათვის, უსურვა წინსვლა და წარმატება მის შემდგომ საქმიანობაში.

აგრარული ინოვაციების კომისიისა და გარემოს დაცვისა და სატყეო განყოფილების გაერთიანებული   სხდომა

      2025 წლის 2 აპრილს შედგა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაციების კომისიისა და გარემოს დაცვისა და სატყეო განყოფილების გაერთიანებული სხდომა, რომელზეც მოხსენებით თემაზე: „ტყის პირველი ეროვნული აღრიცხვის შედეგები და მომზადებული რეკომენდაციები“ გამოვიდა საქართველოს გარემოს დაცვის და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ბიომრავალფეროვნებისა და სატყეო დეპარტამენტის ტყის პოლიტიკის სამმართველოს ხელმძღვანელი პაპუნა კაპანაძე.

მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ ტყე საქართველოსთვის განსაკუთრებული ფასეულობის ბუნებრივ რესურსს წარმოადგენს. ქვეყნის ტერიტორიის 44.5% (3 100 500 ჰა) ტყითაა დაფარული და ამ მაჩვენებლის მიხედვით, საქართველო განეკუთვნება ტყით მდიდარი ქვეყნების რიცხვს. ტყეების უმეტესობა საშუალო და მაღალი დაქანების ფერდობებზეა განლაგებული, ისინი ასრულებენ ძალზედ მნიშვნელოვან ნიადაგდაცვით და წყალმარეგულირებელ, სანიტარულ-ჰიგიენურ და სხვა სასარგებლო დაცვით ფუნქციებს. გარდა ამისა, დიდ და მცირე კავკასიონზე შემორჩენილ ტყის მასივებს გლობალური ეკოლოგიური მნიშვნელობა აქვთ, ვინაიდან ისინი ზომიერ კლიმატურ სარტყელში შემორჩენილ, უკანასკნელ ხელუხლებელ ტყეებს წარმოადგენენ.

დღეის მდგომარეობით, საქართველოს ტყეების უმეტეს ნაწილზე ტყის მართვის დონის აღრიცხვა არ არის ჩატარებული. შესაბამისად, საქართველოს ტყეების ხარისხობრივ და რაოდენობრივ მახასიათებლებზე განახლებული ინფორმაციის სიმცირე კვლავ ქვეყნის სატყეო სექტორის გამოწვევად რჩება. განახლებული ინფორმაციის არსებობა ერთი მხრივ განმსაზღვრელ როლს თამაშობს პოლიტიკური გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში, რაც ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საკითხია ტყეების რაოდენობრივი და ხარისხობრივი მახასიათებლების გაუმჯობესების და ნახშირბადის მარაგების თანდათანობით დაგროვების კუთხით, ხოლო მეორე მხრივ სამეცნიერო-კვლევითი პოტენციალის გასაზრდელად.

საქართველოს ტყეების შესახებ განახლებული ინფორმაციის მიღების მიზნით 2019-2022 წლებში, ჩატარდა ტყის ეროვნული აღრიცხვა, ხოლო 2022-2024 წლებში მომზადდა სტატისტიკური ანგარიში საქართველოს ტყეების რაოდენობრივი, ხარისხობრივი მდგომარეობის შესახებ და ანგარიშზე დაყრდნობით შემუშავდა პოლიტიკური რეკომენდაციები - ტყეები მდგრადი მართვის განვითარებისთვის.

ტყის ეროვნული აღრიცხვის მიზნები იყო:

• საქართველოს ტყეების ხარისხობრივი და რაოდენობრივი მაჩვენებლების შესახებ განახლებული ინფორმაციის მოპოვება;
• ტყის მახასიათებლებზე უწყვეტი მონიტორინგისთვის მუდმივი ქსელის დაარსება;
• პოლიტიკური და სტრატეგიული გადაწყვეტილებების მიმღები პირების სარწმუნო ინფორმაციით უზრუნველყოფა;
• ანგარიშგება ეროვნულ, რეგიონულ და საერთაშორისო დონეზე;
• სამეცნიერო კვლევების ხელშეწყობა და კვლევითი ინსტიტუტების გაძლიერება.

წარმოდგენილი იქნება დეტალური ინფორმაცია ტყეების რაოდენობრივი, ხარისხობრივი მახასიათებლების შესახებ და მომზადებული პოლიტიკური რეკომენდაციები.

მოხსენების შემდეგ გაიმართა დისკუსია. შეკითხვები დასვეს და აზრი გამოთქვეს  აკადემიკოსებმა გ.ჯაფარიძემ, ნ.ჭითანავამ, ლ.დოლიძემ, ა.დიდებულიძემ, დოქტორებმა ა.მესხიშვილმა, მ.ბურჯანაძემ, ც.სამადაშვილმა, გ.ქავთარაძემ, ე.კაციტაძემ, გ.ცოფურაშვილმა. მიღებული იქნა შესაბამისი დადგენილება.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული ახალგაზრდა მეცნიერთა და სპეციალისტთა საბჭოს 2025 წლის მარტის თვის სხდომა

       მიმდინარე წლის 26 მარტს გაიმართა აკადემიის ახალგაზრდა მეცნიერთა და სპეციალისტთა საბჭოს სხდომა, სადაც მოხსენებით თემაზე: სოფლისმეურნეობაშიგამოყენებულიდრონებისდარობოტებისშესახებ, წარსდგა საბჭოს წევრი ტექნიკის დოქტორი, ტექნიკური უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი, ხვიჩა გოჭოშვილი.

მომხსენებელმა სიღრმისეულად მიმოიხილა განვითარებულ ქვეყნებში სოფლის მეურნეობის მექანიზაციაში არსებული თანამედროვე მიღწევები, კერძოდ, უპილოტო ტრაქტორ-რობოტები, ჭკვიანი სასოფლო-სამეურნეო მანქანები, სხვადასხვა კულტურების მოვლისა და მოსავლის ამღები რობოტები, მეცხოველეობაში საკვებდამრიგებელი, ნაკელშემგროვებელი და საწველად გამოყენებული რობოტები, ბაღ - ბოსტნეულის, სატყეო დანიშნულების მიწაზე მავალი (მიწისზედა) და საჰაერო დრონები, ამ ტექნიკის მწარმოებელი კომპანიები.

პრეზენტაციაში ასევე წარმოდგენილი იყო სსიპ „სახელმწიფო სამხედრო სამეცნიერო-ტექნიკური ცენტრი „დელტა““-ს ზოგიერთი მიღწევები და წარმოებული პროდუქცია - საჰაერო დრონი „M22 Q1“ და უპილოტო საფრენი აპარატები. მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ სასოფლო-სამეურნეო მანქანა-რობოტები ანაცვლებენ ცოცხალი მუშა ხელის მძიმე ფიზიკურ შრომას და შეუძლიათ დამოუკიდებლად იმუშაონ დღე და ღამე, როგორც დახურულ ასევე ღია სივრცეში. ჭკვიან სასოფლო-სამეურნეო მანქანებში გამოყენებული თანამედროვე ტექნოლოგიები მნიშვნელოვნად ამცირებენ დანახარჯებს სასოფლო-სამეურნეო კულტურების წარმოებაზე. დისტანციური მართვის მიწაზე მავალი (მიწისზედა) დრონები ასევე ანაცვლებენ ცოცხალი მუშა ხელის მძიმე ფიზიკურ შრომას და მათი გამოყენება ხშირად ხდება ადამიანის ჯანმრთელობის საფრთხის შემცველი სამუშაოების შესასრულებლად (მაგალითად ტყეში ან/და ფერდობებზე სამუშაოდ, მომწამვლელი ქიმიური პრეპარატების შესხურებისათვის და ა.შ.).

       თემამ დიდი ინტერესი გამოიწვია საბჭოს სხდომის მონაწილეების მხრიდან, შედგა საინტერესო დისკუსია საქართველოში მსგავსი მოწყობილობების გამოყენების პერსპექტივებზე, მათ შორის განხილულ იქნა ეკონომიკური მიზანშეწონილობის საკითხი.

       სხდომა ჩატარდა ჰიბრიდულ ფორმატში, შესაბამისად საბჭოს წევრების ნაწილს, ასევე მონაწილეობის მსურველებს, მათ შორის რეგიონებიდან, საშუალება ჰქონდათ ონლაინ მიეღოთ მონაწილეობა. სხდომას ასევე ესწრებოდნენ აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, გარემოს დაცვის და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე და აკადემიის პრეზიდენტის მრჩეველი, აკადემიკოსი ნოდარ ჭითანავა.

  2025 წლის 19 მარტს შედგა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა, რომელსაც ესწრებოდნენ კომისიის წევრები - აკადემიკოსები, მეცნიერები, პარლამენტის, სამინისტროების, მასმედიის და მეფუტკრეთა ასოციაციების წარმომადგენლები, ფერმერები - ინდივიდუალური მეწარმეები, ექიმები. სხდომაზე მოისმინეს ბიოლოგიურ მეცნიერებათა აკადემიური დოქტორის, საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის პროფესორის, ვასილ გულისაშვილის სატყეო ინსტიტუტის ტყის დაცვის განყოფილების უფროსი მეცნიერ-თანამშრომლის მედეა ბურჯანაძის მოხსენება თემაზე:     ნოზემოზი: დიაგნოსტიკა, პროფილაქტიკა, მკურნალობა ინოვაციური პრეპარატებით.

მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ ფუტკარი მონაწილეობას ღებულობს მრავალი სასოფლო-სამეურნეო კულტურის დამტვერვაში. ბოლო წლებში ფუტკრის პოპულაცია მსოფლიო მასშტაბით საგანგაშო ტემპით მცირდება. საქართველოში მეფუტკრეებისთვის საშუალო წლიური ოჯახების ზარალი 30%-40%-ია, ხოლო 2020 წელს ზოგიერთ რეგიონში ფუტკრის პოპულაციის 70-80% დაიღუპა. ეს დანაკარგები სერიოზულ საფრთხეს უქმნის ასევე თაფლის, ცვილისა და ფუტკრის სხვა პროდუქტების წარმოებას.

ევროპული ფუტკრის - Apis mellifera-ს სიკვდილიანობა და ფუტკრის ოჯახების დაღუპვის შედეგად რაოდენობის შემცირება მჭიდრო კავშირშია ვაროას ტკიპასთან - ვაროოზთან და დაავადება ნოზემოზთან, რომელსაც იწვევს მიკროსპორიდია Nozema Apis (NA) და Nozema Ceranae (NC). დაავადება ნოზემოზი ზრდასრული ფუტკრის ყველაზე საშიში დაავადებაა, თუმცა მისი მიმდინარეობა ხშირად შეუმჩნეველია მეფუტკრეებისათვის, რადგან დამახასიათებელი აშკარა სიმპტომები არ ჩანს. ინდივიდუალურ დონეზე, NA-თი ინფიცირდებიან ძირითადად მუშა ფუტკრები, ხოლო NC მეტად არის გამოხატული ხანდაზმულ მუშა ფუტკრებში.

გლობალური გარემოსდაცვითი ფონდის მცირე გრანტების პროგრამის (GEF SGP) ფინანსური ხელშეწყობით, რომელსაც საქართველოში ახორციელებს გაეროს განვითარების პროგრამა (UNDP) ჩატარდა კვლევები ფუტკრის პოპულაციებში NC-ს გამოსავლენად ორი მეთოდის გამოყენებით: 1. მიკროსკოპულ დიაგნოსტიკაზე დაფუძნებულით, რომლითაც ხდება პათოგენი Nosema spp-ის აღმოჩენა და სპორების დათვლა; 2. პჯრ (PCR)-ზე დაფუძნებულით, რომლის საშუალებითაც ხდება მხოლოდ სახეობის დადასტურება. მიკროსკოპული დიაგნოსტიკა ჩატარდა საქართველოს აგრარულ უნივერსიტეტში, ხოლო მოლეკულური დიაგნოსტიკა - ცხოველთა ჯამრთელობის დიაგნოსტიკურ ლაბორატორიაში (BIOR რიგა, ლატვია).

ნოზემოზის წინააღმდეგ გამოყენებული იყო ეკოლოგიურად უსაფრთხო საშუალებები: ანტინოზემა H1 (AN H1), რომელიც გამოიყენებოდა 3 დღეში ერთხელ, ხუთჯერადად; ანტინოზემა 18 (AN 18) - გამოიყენებოდა 3 დღეში ერთხელ, ხუთჯერადად; ბიფიტო (BeePhyto) - გამოიყენება ზედიზედ ორი დღის განმავლობაში ყოველ 2 დღის ინტერვალით ოთხჯერ, აპიბიო (ApiBio) - ეძლევა ყოველ მე-5 დღეს. ამ პრეპარატების მიერ ფუტკრის სკებში ნოზემოზის ინფექციის შემცირების მაჩვენებლები მაღალია და შეადგენს: AN 18 – 72%, AN H1 – 68,75%, ApiBio – 57,9%, BeePhyto – 83,3%. მიღებული შედეგების საუძველზე გამოცემულია წიგნი „ნოზემოზი: დიაგნოსტიკა, პროფილაქტიკა, მკურნალობა ინოვაციური პრეპარატებით“, 2024.

აღნიშნულ თემასთან დაკავშირებით მოკლე მოხსენებებით გამოვიდნენ საქართველოს პროფესიონალ მეფუტკრეთა ასოციაციის პრეზიდენტი თეიმურაზ ღოღობერიძე, აკადემიის მეფუტკრეობის მიმართულების კოორდინატორი რამაზ თავართქილაძე, ადამიანის ჰარმონიული განვითარების ხელშემწყობი საზოგადოება შპს ,,ეიჩ-ენდ ზეტი“-ს თავმჯდომარე წოვინარ ნაზაროვა და ექიმი - ჰომეოპათი თეიმურაზ ყენია.

დამსწრე საზოგადოებამ მოიწონა წარმოდგენილი მოხსენება და ერთხმად აღნიშნა, რომ ფუტკრების ზამთრის სიკვდილიანობის აღმოფხვრა ხელს შეუწყობს მეფუტკრეობის გრძელვადიან ფინანსურად მომგებიან საქმიანობას, საფუტკრეებიის მართვის ხარჯების კონტროლს, ფუტკრის ოჯახების დანაკარგების შემცირებას და პროდუქტიულობის გაზრდას, იმ გარემოების, რომლის თანახმადაც 2024 წელს, წინა წელთან შედარებით, ნატურალური თაფლის ექსპორტი 70%-ით შემცირდა (ექსპორტზე გავიდა 260 ათასი დოლარის ღირებულების 32.5 ტ თაფლი მაშინ, როდესაც 2023 წელს გავიდა 747 ათასი დოლარის ღირებულების 109 ტ) და სხდომაზე წამოჭრილი საკითხების გათვალისწინებით, მიზანშეწონილად ჩაითვალა აკადემიაში აგრარული ინოვაციების კომისიის, მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა სამეცნიერო განყოფილებისა და მეფუტკრეობის მიმართულების საკოორდინაციო ჯგუფის ძალებით უმოკლეს დროში ქვეყანაში მეფუტკრეობის დარგის განვითარების პრობლემებისადმი მიძღვნილი მრგვალი მაგიდის ჩატარება.

საქმიანი ვიზიტი საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში

  მიმდინარე წლის 17 მარტს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიას საქმიანი ვიზიტით ესტუმრა საქართვლოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მოადგილე, ბატონი აპოლონ კაკაბაძე. სტუმარს თან ახლდნენ ეროვნული სატყეო სააგენტოს უფროსი ბატონი კახა ცერცვაძე და მისი მოადგილე, ქალბატონი ნათია იორდანიშვილი. ვიზიტის მიზანი იყო სატყეო სექტორში განხორციელებული რეფორმის განხილვა, ასევე ტყესთან დაკავშირებული პრობლემების გამომწვევი მიზეზების გამოვლენა და ეროვნული სატყეო სააგენტოს როლის წარმოჩენა მათ გადაჭრაში.

           ვიზიტის ფარგლებში მოეწყო შეხვედრა, რომელსაც ესწრებოდნენ: აკადემიის პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე, ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გურამ ალექსიძე, პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, პრეზიდიუმის მრჩეველი, აკადემიკოსი ნოდარ ჭითანავა, აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, კონსულტანტი აგრარული პროფილის უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებებთან, პროფესიულ სასწავლებლებთან, აგრარული მიმართულების არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ურთიერთობის მიმართულებით აკადემიკოსი ჯემალ გუგუშვილი, საქართვლოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მრჩეველი, დოქტორი ომარ კაჭარავა, ასევე აკადემიის აპარატის და ეროვნული სატყეო სააგენტოს თანამშრომლები.

            შეხვედრა გახსნა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გ. ჯაფარიძემ. მოკლე მისალმების შემდეგ მან ისაუბრა ტყის მნიშვნელობაზე ქვეყნისათვის, მის სიკეთეზე. სტუმრებს გააცნო აკადემიაში არსებული გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების საქმიანობა, ყურადღება გაამახვილა აკადემიისა და სამინისტროს ურთიერთთანამშრომლობაზე.

დამსწრე საზოგადოებას მისასალმებელი სიტყვით მიმართა საქართვლოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მოადგილემაც, ბატონმა აპოლონ კაკაბაძემ. აღინიშნა რომ ის ურთიერთობა, რომელიც აკადემიასა და სამინისტროს შორის არის დამყარებული კიდევ უფრო გაღრმავდება და კიდევ უფრო საქმიან იერს შეიძენს. შემდეგ დამსწრე საზოგადოებას გააცნო ვიზიტის მიზანი. აღნიშნა, რომ დღეისათვის ქვეყნის ტყეებში არსებული მდგომარეობა არადამაკმაყოფილებელია. საჭიროა ქმედითი ღონისძიებების გატარება. მართალია, ბევრი რამ გაკეთდა, შეიქმნა ტყის კოდექსი, მაგრამ ყოველივე ეს ფრაგმენტულია. პრობლემების დასაძლევად საჭიროა კომპლექსური მიდგომა. ამასთან დაკავშირებით სამინისტრომ სატყეო სააგენტოსთან ერთად შეიმუშავა გარკვეული შეხედულებები. სწორედ ამ შეხედულებებს გააცნობენ ისინი შეხვედრის მონაწილეებს.

                სატყეო სექტორის რეფორმასა და ეროვნული სატყეო სააგენტოს განვითარების 2025-2028 წწ. გეგმაზე ისაუბრა ეროვნული სატყეო სააგენტოს უფროსის მოადგილემ, ქალბატონმა ნათია იორდანიშვილმა. საუბარი წარიმართა გარკვეული სქემით, რომელშიც წარმოდგენილი იყო საქართვლოს ტყეებში ამჟამად არსებული პრობლემები, მათი გამომწვევი ძირითადი მიზეზები და გადაწყვეტის გზები, საჭირო ადამიანური, ტექნიკური და ფინანსური რესურსები, არსებული დამხმარე პროცესები, შედეგები. ძირითად პრობლემად დასახელდა ტყეების დეგრადაცია, რომელიც ქვეყნის ტყით დაფარული ფართობის 807 178 ჰა - 35.4%-ს შეადგენს. უსისტემო ჭრების შედეგად დაკნინებულია ტყის ხარისხი, მომატებულია ბუნებრივი კატასტროფების საფრთხე, აღნიშნულის აღმოსაფხვრელად აუცილებელია ტყის დაცვის გაძლიერება, რომელშიც მოიაზრება ტყის მოვლა და აღდგენა, ტყითსარგებლობის რეგულირება. ტყის ფიზიკური დაცვის ორგანიზების მიზნით იგეგმება ტყის ტერიტორიაზე სამცველოების გამოყოფა სატყეოს დონეზე, კვარტლების მიხედვით, სამცველოში კვარტლები უნდა გაერთიანდეს მათი ტერიტორიული მდებარეობის, ბუნებრივი პირობების და გეოგრაფიული მახასიათებლების და ა.შ. გათვალისწინებით. ყურადღება უნდა მიექცეს ტყის მცველის საქმიანობასაც, რომელიც მოიცავს: სამოქმედო ტერიტორიაზე ტყის ფიზიკური დაცვას, უკანონო სარგებლობის ფაქტების გამოვლენასა და აღკვეთას, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის გამოვლენისას სამართალდარღვევის შესახებ ოქმის შედგენას და ა.შ. ცვლილებების შეტანას მოითხოვს არსებული ნორმატიული დოკუმენტებიც; უნდა გაუმჯობესდეს ტყის მცველის სამუშაო პირობები; მნიშვნელოვან პრობლემას წარმოადგენს კანონიერი ჭრის პრაქტიკა - უპირატესად სოციალური ჭრა და ა.შ.

            მოხსენების შემდეგ გაიმართა დისკუსია, რომელშიც მონაწილეობა მიიღეს აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გ. ჯაფარიძემ, აკადემიკოსმა ნ. ჭითანავამ, აკადემიკოსმა ლ. დოლიძემ, ბატონმა კ. ცერცვაძემ. საუბარი შეეხო ტყის ინვენტარიზაციას, მეტყევეების მდგომარეობას, ტყის ეროვნულ აღრიცხვას და სხვ.

            შეხვედრა შეაჯამა აკადემიის პრეზიდენტმა აკადემიკოსმა გ. ჯაფარიძემ, რომელმაც აღნიშნა, რომ საჭიროა კიდევ უფრო მჭიდრო კომუნიკაცია აკადემიასა და ეროვნულ სატყეო სააგენტოს შორის. შემდეგ მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას მობრძანებისათვის და ვიზიტის საქმიანობაში აქტიური ჩართულობისათვის.

საჯარო ლექცია მთის მდგრადი განვითარების ფაკულტეტის სტუდენტებთან

2025 წლის 12 მარტს საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის მთის მდგრადი განვითარების ფაკულტეტის სტუდენტებთან ლექცია თემაზე: „ტყე - საქართველოს მშვენება“ წაიკითხა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანმა, აკადემიკოსმა ლ. დოლიძემ.

შეხვედრას ესწრებოდნენ: საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის მთის მდგრადი განვითარების ფაკულტეტის დეკანი, სოფლის მეურნეობის დოქტორი ნოე ხოზრევანიძე, ფაკულტეტის პროფესორ - მასწავლებლები, სტუდენტები. 

ლ. დოლიძემ საჯარო ლექციის დროს აღნიშნა, რომ ტყე - საქართველოს მშვენებაა, მას საქართველოს ბუნებრივ სიმდიდრეთა შორის ერთ - ერთი წამყვანი ადგილი უკავია. ტყე მუდამ განსაკუთრებულ დიდი როლს თამაშობდა ქართველი კაცის ცხოვრებაში.

საქართველოს ტყეები ზრდა - განვითარების გარემო პირობებისა და გეოგრაფიული განლაგების დიდი ნაირგვარობით გამოირჩევა. ისინი უნიკალურ, იშვიათი სილამაზის, ჰარმონიულ, ამასთან მრავალფეროვან ბიოცენოზებს ქმნიან.

ტყე ყოველთვის იყო, არის და მომავალშიც იქნება საქართველოს სოციალურ - ეკონომიკური განვითარების ერთ - ერთი განმსაზღვრელი საიმედო საყრდენი. საქართველოს ტყეების გონივრული, მიზანმიმართული გამოყენება და მათი ბიოეკოლოგიური პოტენციალის მდგრადობის შენარჩუნება დიდი სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობის ამოცანაა. საქართველო ტყიანი ქვეყანაა, ტერიტორიის 40 % - ზე მეტი ტყითაა დაფარული. ტყიანობის მაჩვენებლით საქართველოს ჩამორჩებიან ისეთი ქვეყნები, როგორიცაა ავსტრია (38 %), გერმანია (30 %), საფრანგეთი (21 %). უკრაინა (12 %), იტალია (19 %), პოლონეთი (24 %), სომხეთი (9 %), აზერბაიჯანი (12 %) და სხვ.

       საქართველოს ტყის ეკოსისტემები რელიეფური პირობების მიხედვით მთისა და ბარის ტყეებად იყოფა. მთის ტყეებს უკავიათ მთელი ტყით დაფარული ფართობის 98 %, ხოლო ბარის ტყეებს - 2 %, რომლებიც ძირითადად კოლხეთის დაბლობზე და აგრეთვე მდინარეების: მტკვარის, ალაზანის, იორის, ხრამის და სხვ. დინებების ქვემო დელტების მიდამოებში განეფინებიან.

         საქართველოს ტყის ეკოსისტემები გეოგრაფიულად არათანაბრად არიან განლაგებულნი. ტყით მდიდარ რეგიონებთან (აფხაზეთი, აჭარა, ბორჯომის ხეობა, რაჭა, სვანეთი, კახეთი) ერთად აღინიშნება ტყემცირე და თითქმის უტყეო (ტყით დაუფარავი) რეგიონებიც. საქართველოს დასავლეთი ნაწილი უფრო მეტი ტყიანობით (50,9 %) ხასიათდება, ვიდრე აღმოსავლეთი ნაწილი (30,0 %).

         საქართველოს ტერიტორიაზე ტყიანობის მაღალი მაჩვენებლებით ხასიათდებიან: ქედის (80 %), გაგრის (77,9 %), ბორჯომის (56,3 %), ყორნისის (54,8 %), თიანეთის (53,6 %), თელავის (50,2 %) რაიონები.

საქართველოში არის ისეთი რაიონებიც (აბაშა, ნინოწმინდა, წალკა დედოფლისწყარო, ყაზბეგი), სადაც ტყიანობის მაჩვენებელი არ აღემატება 5,0 % - ს. ტყიანობის შედარებით მაღალი მაჩვენებლებით ხასიათდებიან ძირითადად მთების შუა და ზედა ზონებში განფენილი ტყის ეკოსისტემები.

              საქართველოს ტყის ეკოსისტემების ბიოლოგიური მრავალფეროვნების სპექტრი მეტად ნაირგვარია, საიდანაც აღსანიშნავია ისეთი მეტყევეობითი და ბიოეკოლოგიური ცნებები და მახასიათებლები როგორებიც არის: ტყის ეკოსისტემების გენეზისი და ბიომი, კორომთა ხნოვანებითი სტრუქტურა, ვერტიკალური და ჰორიზონტალური აღნაგობა, ტყის ტიპი, წარმადობა, შემადგენლობა, სიხშირე და სხვ.

         საქართველოს ტყის ეკოსისტემების ბიოლოგიური მრავალფეროვნების ძირითადი ფაქტორია გეოგრაფიული ლანდშაფტების არაერთგვაროვნება. საქართველოს ლანდშაფტის ფიზიკურ - გეოგრაფიული ნაირგვარობა ხელს უწყობს მეტად განსხვავებული მეტყევეობითი და ბიოლოგიურ - ეკოლოგიური თავისებურებების მქონე მცენარეული სახეობების ზრდა - განვითარებას.

         საქართველოს ტყის ეკოსისტემებში, დღევანდლამდე არიან წარმოდგენილნი ისეთი რელიქტური სახეობები, რომლებიც ჯერ კიდევ მიოცენის და პლიოცენის ხანაში იყვნენ წარმოდგენილნი: პონტოური მუხა, პონტოური შქერი, მედვედევის არყი, კავკასიური მოცვი, წყავი და სხვ.

მეტად მრავალფეროვანია საქართველოს ტყეების სახეობრივი შემადგენლობა, ტყეში ველურად იზრდება 400 - მდე სხვადასხვა სახეობის ხე და ბუჩქი, გაერთიანებული 123 ბოტანიკურ გვარსა და 56 ოჯახში: საქართველოს დენდროფლორის დიდი მრავალფეროვნების მაჩვენებელია ენდემურ მერქნიან მცენარეთა სიმრავლე, მათ შორის საქართველოს ენდემია 61 სახეობა, ხოლო მთლიანად კავკასიის 43 სახეობა.

საქართველოს ტყეების ბიოეკოლოგიურ მრავალფეროვნებაზე, ტყის ეკოსისტემათა ნაირგვარობასა და რთულ სტრუქტურაზე მიუთითებს, როგორც წმინდა, ასევე შერეული შემადგენლობის კორომების არსებობა.

საქართველოს ტყის ეკოსისტემების ბიოლოგიური მრავალფეროვნება თავის მხრივ განსაზღვრავს ეკოსისტემების სოციალურ - ეკოკლოგიური და სამეურნეო - ეკონომიკური მნიშვნელობის ხასიათსა და ხარისხს. საქართველოს ტყეები ასრულებენ ნიადაგდაცვით, წყალმარეგულირებელ, კლიმატმარეგულირებელ, რეკრეაციულ, სანიტარულ - ჰიგიენურ და სხვა სახის დაცვით - ეკოლოგიურ ფუნქციებს, რაც მათი რთული ბუნებრივი კომპლექსის მრავალფეროვნებაზე მეტყველებს.

საჯარო ლექციის დასრულების შემდეგ, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის მთის მდგრადი განვითარების ფაკულტეტის სტუდენტებთან გაიმართა აქტიური და მეტად საინტერესო დისკუსია კითხვა - პასუხის რეჟიმში.

საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის მთის მდგრადი განვითარების ფაკულტეტის დეკანმა და სტუდენტებმა მადლობა გადაუხადეს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანს, აკადემიკოს ლ. დოლიძეს მობრძანებისთვის და მეტად შინაარსიანი და საინტერესო საჯარო ლექციის გამართვისთვის.