მიმდინარე წლის 26 თებერვალს შედგა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა, რომელზეც მოხსენებით თემაზე: „ფსევდოპროტეინული საფარი აგროპროდუქტების პრეზერვაციისთვის“ გამოვიდნენ: ქიმიის მეცნიერებათა დოქტორი, საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აკადემიკოსი, საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის ქიმიისა და მოლეკულური ინჟინერიის ინსტიტუტის დირექტორი რამაზ ქაცარავა; თანამომხსენებელი: ქიმიის დოქტორი თამარ ჯიბლაძე. აკადემიკოსმა რ. ქაცარავამ აღნიშნა, რომ სოფლის მეურნეობის პროდუქტების ხანგრძლივი შენახვა, ხარისხის შენარჩუნებით და წონის უმნიშვნელო დანაკარგით, საკმაოდ რთული ამოცანაა. შენახვისას პროდუქ­ტებში მიმდინარე სუნთქვა და სხვა ბიოქიმიური პროცესები მოითხოვს მკაცრ რეგუ­ლირებას, რაც განსაკუთრებული პირობების შექმნასთან არის დაკავშირებული. შენახვის ტრადიციულ მეთოდებიდან განსხვავებით, ახალი, ინოვაციური მიდგომების არსი მდგომარეობს თხელი პოლიმერული აფსკით პროდუქტების დაფარვაში, რომელიც აკონტროლებს წყლისა და აირების დიფუზიას, ხელს უშლის გარემოში მყოფი მიკროორგანიზმებით პროდუქტების ზედაპირის კოლონიზაციას, არ აფერხებს სუნთქვას და პროდუქტში მიმდინარე ბიოქიმიურ პროცესებს. აღნიშნულის გათვალისწინებით მნიშვნელოვან სიახლეს წარმოადგენს საქართველოს აგრარულ უნივერსიტეტში შექმნილი ბიოდეგრადირებადი, ბიოთავსებადი და ეკოლოგიურად უვნებელი (eco-friendly) სინთეზური პოლიმერის (ბიომიმეტიკის) - ფსევდოპროტეინის აფსკის გამოყენება საკვებ საფარად აგროპროდუქტების პრეზერვაციისათვის.

            შემდეგ თანამომხსენებელმა დოქტორმა თამარ ჯიბლაძემ თავის გამოსვლაში ხაზი გაუსვა იმ გარემოებას, რომ ფსევდოპროტეინული აფსკი ჰიდროფობურია, რაც გამორიცხავს აგროპროდუქტე­ბი­დან მისი ნესტით ან ორთქლით ჩამორეცხვას. ორგანიზმში საფარი განიცდის დაშლას ფერმენტების ზემოქმედებით, საკვები ღირებულების მქონე ბუნებრივი α-ამინო­მჟა­ვე­ბის გამოყოფით, რაც გამორიცხავს მოხმარების წინ პროდუქტის ზედაპირიდან საფარის წინასწარ მოშორების აუცილებლობას. ახალი საფარი უკვე გამოიცადა ზოგიერთი აგროპროდუქტის (ვაშლი, სტაფილო, ბანანი) კარგად გამოხატული დადებითი ეფექტით. ეს გვაძლევს საფუძველს მივცეთ რეკომენდაცია ახალ, უფრო ფართო და სისტემატურ კვლევებს ფსევდოპროტეინული საკვები საფარით სხვა აგროპროდუქტების დაფარვა/პრეზერვაციისთვის.

მოხსენების შემდეგ გაიმართა დისკუსია. შეკითხვები დასვეს და აზრი გამოთქვეს აკადემიკოსებმა: გ.ჯაფარეძემ, გ.ალექსიძემ, ალ.დიდებულიძემ, ნ.ბაღათურიამ, ნ.ჭითანავამ, მეცნიერებათა დოქტორებმა: ო.ქარჩავამ, მ.ჟღენტმა, ც.სამადაშვილმა; დოქტორებმა: ე.კაციტაძემ, გ.ქუთელიამ, ვ.ბერიძემ, რომლებმაც აღნიშნეს გაწეული სამუშაოების აქტუალობა, სიახლე და პერსპექტიულობა. ამავე დროს ხაზი გაუსვეს მეთოდის პრაქტიკულ გამოყენებასთან დაკავშირებულ სირთულეებს.

დადგენილებაში კომისიამ აღნიშნა კვლევის აქტუალობა და შემოთავაზებული მეთოდით ხილის პრეზერვაციის გამოყენების პერსპექტიულობა, რისთვისაც მიზანშეწონილად ჩაითვალა კვლევების შემდგომი გაგრძელება და გაფართოვება, ხოლო სოფლის მეურნეობაში ავტორების მიერ შემოთავაზებული მეთოდის გასავრცელებლად მომხსენებელ მკვლევართა ჯგუფთან თანამშრომლობისათვის მზადყოფნა განაცხადეს საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრისა (პროდუქტების შენახვა-გადამუშავების კვლევის სამსახურის უფროსი მ.ჟღენტი) და საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის კვების მრეწველობის ინსტიტუტის (დირექტორი აკადემიკოსი ნ.ბაღათურია) თანამშრომლებმა.

 

 

 

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული ახალგაზრდა მეცნიერთა და სპეციალისტთა საბჭოს 2025 წლის თებერვლის სხდომა

 

        მიმდინარე წლის 25 თებერვალს ჩატარდა აკადემიის ახალგაზრდა მეცნიერთა და სპეციალისტთა საბჭოს სხდომა, სადაც მოხსენებით: „კატასტროფის რისკის მართვის ძირითადი კონცეფციის შესახებ” წარსდგა საბჭოს წევრი, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი, წყალთამეურნეობის ინსტიტუტის განყოფილების უფროსი შორენა კუპრეიშვილი. მომხსენებელმა სიღრმისეულად მიმოიხილა ბუნებრივი კატასროფების ის ძირითადი ტიპები და მოვლენები, რომლებიც ზიანს აყენებენ ადამიანებს, ინფრასტრუქტურასა და გარემოს. ეს არის ისეთი ფიზიკურ მოვლენები, როგორიცაა: მიწისძვრები, წყალდიდობები, ქარიშხლები და მეწყრები.

       აღინიშნა რისკების შემცირების მნიშვნელობა, რომელთა შორისაა: ადამიანის სიცოცხლის გადარჩენა, ეკონომიკური ზიანის შემცირება, ქონების და გარემოს დაცვა და მდგრადი განვითარება. მომხსენებელი შეეხო რისკის შემცირების სტრატეგიებს, რომელთაგან გამოყო შემდეგი:

პრევენცია და დაგეგმარება:
ბუნებრივი რისკების რუკების შექმნა - პოტენციური საფრთხეების განაწილების სიზუსტე.
მშენებლობის სტანდარტები - ყველა სახლი და ინფრასტრუქტურა უნდა იყოს სეისმურად მდგრადი.
განათლება და ცნობიერების ამაღლება:
მოსახლეობის ცნობიერება - ინფორმაცია როგორ უნდა მოიქცეს ადამიანი კატასტროფის დროს (როგორ უნდა გაიქცეს, რა გააკეთოს სახლში).
წარმოდგენების პროგრამები: სკოლების, მედიასაშუალებების, საჯარო სერვისების მონაწილეობა.

ტექნოლოგიური ინოვაციები

ადრეული გაფრთხილება - ახალი ტექნოლოგიები, რომლებიც დროულად აფრთხილებენ მოსახლეობას, მაგალითად, მიწისძვრისგან.
ინჟინრული გადაწყვეტილებები - მდინარეთა კალაპოტის კონტროლი.

       თემამ დიდი ინტერესი გამოიწვია საბჭოს სხდომის მონაწილეების მხრიდან, შედგა საინტერესო დისკუსია.

         სხდომა ჩატარდა ჰიბრიდულ ფორმატში, შესაბამისად საბჭოს წევრების ნაწილს, ასევე მონაწილეობის მსურველებს, მათ შორის რეგიონებიდან, საშუალება ჰქონდათ ონლაინ მიეღოთ მონაწილეობა. სხდომას ასევე ესწრებოდნენ აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე და გარემოს დაცვის და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე.

 

 

 

     მიმდინარე წლის 12 თებერვალს შედგა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა, რომელზეც მოხსენებით თემაზე: „პრობიოტიკური შემადგენლობის შემუშავება ვაშლის წვენის წარმოებისთვის“ გამოვიდა საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის პროფესორი, დოქტორი ეთერ ტყეშელიაძე.

მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ პრობიოტიკებით მდიდარი სასურსათო პროდუქტების უმეტესობა რძის ნაწარმს წარმოადგენს, თუმცა ზოგიერთ ადამიანს, მათ შორის ბავშვებს, რძის შაქრის – ლაქტოზის აუტანლობის გამო, მათი მიღება არ შეუძლია. პრობიოტიკებით გამდიდრებული ხილის წვენები წარმოადგენს რძის პროდუქტების კარგ ალტერნატივას, ვინაიდან არის ლაქტოზისა და ქოლესტერინისგან თავისუფალი.

კვლევის ძირითად მიზანს წარმოადგენდა საქართველოში გავრცელებული ვაშლის ადგილობრივი და ინტროდუცირებული ჯიშებიდან გამოყოფილი პრობიოტიკური რძემჟავა ბაქტერიებით გამდიდრებული ვაშლის წვენის დამზადების ბიოტექნოლოგიის შემუშავება. სხვადასხვა ჯიშის ვაშლის ნაყოფებიდან გამოიყო რძემჟავა ბაქტერიების 120 იზოლატი. მათი მორფო-ფიზიოლოგიური და ბიოქიმიური მახასიათებლების შესწავლის შედეგად შეირჩა 4 შტამი (Lactiplantibacillus (Lpb.) plantarum 52, Lactiplantibacillus plantarum 53, Lactiplantibacillus plantarum 74 და Lactiplantibacillus plantarum 76), რომლებიც იდენტიფიცირებულ იქნა გერმანიაში MALDI-TOF მასური სპექტრომეტრიით და 16S rDNA სექვენირებით. შესწავლილი იქნა ოთხივე შტამის პრობიოტიკური თვისებები. ყველა მათგანი ხასიათდებოდა pH 2.0-ზე ზრდის უნარით, ნაღვლის მარილების მიმართ ტოლერანტობით. Lactiplantibacillus plantarum 74 რეზისტენტული იყო ციპროფლოქსაცინის, გენტამიცინის, ნეომიცინისა და სტრეპტომიცინის მიმართ, Lactiplantibacillus plantarum 76 - ოქსიტეტრაციკლინის, ციპროფლოქსაცინის, გენტამიცინისა და სტრეპტომიცინის მიმართ, Lactiplantibacillus plantarum 52, Lactiplantibacillus plantarum 53 და Lactiplantibacillus plantarum 74 მგრძნობიარენი აღმოჩნდნენ ოქსიტეტრაციკლინის, ტეტრაციკლინის, ერითრომიცინისა და რიფამპიცინის მიმართ. ვაშლის ნაყოფიდან გამოყოფილ ოთხ შტამს შორის ანტიმიკრობული აქტივობის შესწავლამ აჩვენა, რომ Salmonella enterica ATCC 14028-ის ზრდა დათრგუნა Lactiplantibacillus plantarum 52-მა. Streptococcus pyogenes ATCC 21059-ის შემთხვევაში Lpb. plantarum 52 და Lpb. plantarum 76 გამოირჩეოდა ამ უნარით, Proteus mirabilis ATCC 12453-ს, Shigella flexneri ATCC 12022-სა და Escherichia coli ATCC 25922-ის მიმართ ინჰიბიტორული აქტივობა აღენიშნებოდა Lpb. plantarum 76 შტამს. შესწავლილი პრობიოტიკური თვისებების საფუძველზე, ვაშლის წვენების ფერმენტაციისთვის შერჩეულ იქნა სამი საუკეთესო (კომპლემენტარული) თვისებების მქონე შტამის კონსორციუმი Lpb. plantarum 52, Lpb. plantarum 74 და Lpb. plantarum 76. ვაშლის წვენში, ჩათესვის მომენტში, უჯრედების სიცოცხლისუნარიანობა შეადგენდა 7.0±0.2 lg კწე/მლ-ს. თერმოსტატში 37°C-ზე 48 სთ-იანი ფერმენტაციის შემდეგ დაფიქსირდა მატება 9.3±0.2 lg კწე/მლ-მდე. მაცივარში შენახვიდან მე-12 კვირას მიაღწია 8.6±0.2 lg კწე/მლ-მდე, რაც განპირობებული იყო წვენის pH-ის შემცირებით. ჯამური ფენოლების შემცველობა 194.4±9.7 მგ GAE /ლ-დან მე-12 კვირას გაიზარდა 304.0±15.2 მგ GAE /ლ-მდე. რაც შეეხება ანტიოქსიდანტურ აქტივობას, 139.9±6.9 მგ AAE /ლ-დან შემცირდა 118.5±5.9 მგ AAE /ლ-მდე.

ერთ-ერთ ხილის გადამამუშავებელ საწარმოში, ტექნოლოგიური რეჟიმის დაცვით ჩატარებული ექპერიმენტის დროს, პრობიოტიკური ბაქტერიების ინოკულანტი ვაშლის წვენს დაემატა პასტერიზაციის შემდეგ, 55°C-მდე გაგრილებულ კონდიციაში. წვენში რძემჟავა ბაქტერიების სიცოცხლისუნარიანობა, შედარებით მაღალი ტემპერატურის გავლენით, 9.0±0.1 lg კოლონიის წარმომქმნელი ერთეული მლ-დან (კწე/მლ) შემცირდა 8.2±0.2 lg კწე/მლ-მდე, ხოლო მაცივარში შენახვიდან მე-10 კვირას დაეცა 7.7±0.2 lg კწე/მლ-მდე, რის შემდეგაც ჰქონდა კლებითი ტენდენცია. საწარმოო პირობებში მიღებული წვენის შენახვის ვადად განისაზღვრა 10 კვირა, რაც შეესაბამამება გასტროენტეროლოგიის მსოფლიო ორგანიზაციის (World Gastroenterology Organization) მოთხოვნებს.

მოხსენებასთან დაკავშირებით აზრი გამოთქვეს: აკადემიკოსმა ალ. დიდებულიძემ, დოქტორებმა; თ.ბიჭიაშვილმა, ე.კაციტაძემ, ო.თედორაძემ, ც.სამადაშვილმა, ო.ქარჩავამ, მ.ჟღენტმა, გ.ქუთელიამ, სამინისტროს სამმართელოს უფროსმა ნ.ხოხაშვილმა, ინჟინრებმა ც.ნაცვლიშვილმა, ქ.ჭიპაშვილმა, აგრონომმა ც.დოსმიშვილმა, რომლებმაც მოიწონეს მოხსენება და წარმოდგენილი დასკვნები.

სხდომამ მიზანშეწონილად ჩათვალა, დარგის მეცნიერთა და მეწარმეთა უფრო ფართო წრისთვის კვლევის შედეგების გასაცნობის მიზნით, აკადემიაში გამოიცეს რეკომენდაცია.