აკადემიკოსი გურამ ალექსიძე,  გაზეთი „საქართველოს რესპუბლიკა“,

 #58, შაბათი, 23 მარტი, 2019 წელი.

აღნიშნული წერილის გამოქვეყნების მიზეზი მდგომარეობს პასუხი გასცემოდა მცდარ მოსაზრებას, რომ მეაბრეშუმეობა როგორც დარგი მომგებიანი არ არის, (ვრცლად იხ. ბმულზე).

გაზეთი „აჭარა“,   22 ნოემბერი, 2017 წელი.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია 60 წლისაა

საქართველოს აგრარული მეცნიერული პოტენციალის მთავარი საფუძველი, სოფლის მეურეობის მეცნიერებათა აკადემია 1957 წელს დაარსდა. 2017 წელი მისთვის საიუბილეოა. ამასთან დაკავშირებით, ახლახან ბათუმში, აკადემიის, აჭარის სოფლის მეურნეობის სამინისტროსა და ბათუმის სახელმწიფო უნივერსისტეტის ერთობლივი საიუბილეო სამეცნიერო კონფერენცია გაიმართა.  (ვრცლად იხილეთ ბმულზე).

############################################################

გაზეთი "საქართველოს რესპუბლიკა",
#68 (7960), 13 აპრილი, 2016 წელი.

"მთაწმინდელობის" ღირსი

ვეხმაურებით პროფესორ ვალერი ასათიანის წერილს_
მთაწმინდისკენ მიმავალი გზა
(გაზეთი "საქართველოს რესპუბლიკა", 5 აპრილი, 2016წ.)

მართლაც რომ დროულია, მართლაც რომ საეტაპო და ისტორიული მნიშვნელობისა ვალერი ასათიანის ეს საგაზეთო წერილი. თითქოს-და იგი, ყველა ჭეშმარიტი ქართველისა და მამულიშვილის გულში იჯდა და არა მარტო თავისი, არამედ მათი ამოძახილიც აღმოხდა გულიდან.
ბევრი, თავის თავს უსაყვედურებს, რატომ არ ვიღებდით აქამდე ხმას, რატომ ვდუმდით ასე დიდხანს. ახლა კი, თვით დროის გავლენამ და ძალამ განსაზღვრა ასე დასმა ქართველთა აუცილებელი მოთხოვნისა. ეს, ასწლიანმა დრომ გვაგრძნობინა და გვიკარნახა. ასმა წელმა, რამდენისაც იქნებოდა დღეს ლადო ასათიანი.
საქართველოს მდიდარი პოეზიის ფართოდ მოცულ სივრცეში ბევრი მოკიაფე და ბევრი კაშკაშა ვარსკვლავია. ეს მთელი პოეტური გალაქტიკაა, რამაც დაიპყრო მსოფლიო.
საქართველოს პოეტურ თანავარსკვლავედში ამ ასი წლის წინ გაჩნდა ლადო ასათიანის მოკიაფე ვარსკვლავი, რომელმაც სხვებისაგან განსხვავებით მალევე დაიწყო კაშკაში და ასეთივე კაშკაშითვე გადავიდა მარადიულობაში. ეს პოეზიის ბუნების განსაკუთრებულობა იყო, მოულოდნელი და თითქოსდა ამოუხსნელიც.
ლადო ასათიანის პოეზია სწორედაც რომ სხვებისაგან განსხვავებული, თავისთავადი, განუმეორებელი, შეუდარებელი და გამორჩეული, ამავე დროს თავისებური საიდუმლოებითაც არის მოცული.
ლადო ასათიანის ყველა ლექსი მღერის, ომახიანობს, მკითხველის ხასიათსა და სურვილებს ესადაგება და ესალბუნება, და, საოცარია, რომ თითქოს ყოველი წაკითხვისას მაღლდება, უკიდეგანო სივრცეებს სწვდება და მკითხველსაც ამღერებს, რწმენას უსადგურებს, ზეციურ ძალას აზიარებს.
ლექსმა რომ გამღეროს თვით პოეტი უნდა მღეროდეს, თავისივე რითმების გავლენასა და გარემოცვაში მყოფი.
ლადო ასათიანის ლექსის რითმა მგრძნობიარეა, ტევადი, სრულიად ახლებური, მხოლოდ მისეული, დამატყვევებელი. მკითხველი ამ რითმების მოტრფიალე და მოსიყვარულე ხდება. როგორც მუხრან მაჭავარიანმა თქვა: მისმა ლექსებმა ხალხის გული იპოვა.
აი, რაში გამოიხატება ჩვენი სათაყვანებელი პოეტის ლადო ასათიანის პოეტური გენია.
ვამბობთ, რომ ნიკოლოზ ბარათაშვილს რომ დაეწერა მხოლოდ `მერანი~, ესეც კი იკმარებდა მის უკვდავსაყოფად. ასევე ითქმის ლადო ასათიანზეც. მას რომ დაეწერა მხოლოდ ერთი, თავისი პოეტური შედევრებიდან, ვთქვათ `ბასიანის ბრძოლა~, ესეც კი იკმარებდა მისი პოეტური გენიის ასაღიარებლად.
ლადო ასათიანი, ჭეშმარიტად მოვლენა იყო ქართულ პოეზიაში. თავისი პოეტური პარამეტრებით ის ერთადერთია, განუმეორებელი, ყველასათვის ახლობელი და საყვარელი, რომელიც ჭაბუკად დარჩა მარად.
ამის მერე, განა კი შეიძლება საორჭოფო იყოს ის, რომ მისი საუკუნო სასუფეველი მთაწმინდის პანთეონში უნდა იყოს. ეს, არა მარტო მისი, როგორც პოეტი-შედევრისა, არამედ მთელი ქართული პოეზიის, როგორც დიდებული ფენომენის დაფასება და პატივისცემაა.

გურამ ალექსიძე,
გივი ჯაფარიძე,
ომარ ქეშელაშვილი,
ელგუჯა შაფაქიძე,
საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა
აკადემიის აკადემიკოსები.

გაზეთი "საქართველოს რესპუბლიკა", #42, 6 მარტი, 2013 წ.

ჩვენ უნდა შევქმნათ ქართული სასოფლო – სამეურნეო წარმოების მეცნიერული საფუძვლები

დღეს საქართველოში ახალი რეალობაა, ქვეყანა შევიდა განვითარების ახალ სტადიაში, რომელიც საკმაოდ რთული და წინააღმდეგობრივი იქნება. წინა პერიოდში დაზარალდა არა მარტო ეკონომიკა, არამედ უფრო მეტად მეცნიერება და უმაღლესი განათლება. დღეს, საბედნიეროდ, რეალობა შეცვლილია, ახალი ხელისუფლება სერიოზულად დაინტერესედა მეცნიერებით, ჩვენ ვდგევართ საინტერესო გამოწვევების წინაშე. ქართულმა აგრარულმა მეცნიერებმა უნდა შევქმნათ ქართული სასოფლო – სამეურნეო წარმოების მეცნიერული საფუძვლები.

ამას წინათ სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა კადემიაში ახალი პრეზიდენტი აირჩიეს – აკადემიკოსი გურამ ალექსიძე.

***

მოკლე ბიოგრაფიული ცნობარი

გურამ ალექსიძემ 1962 წელს წარჩინებით დაამთავრა საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის აგრონომიის ფაკულტეტი. იმავე წელს ჩაირიცხა მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის კვლევითი ინსტიტუტის ასპირანტურაში. 1966 წელს წარმატებით დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია, 1975 წელს – სადოქტორო დისერტაცია. 1989 წელს მიენიჭა პროფესორის წოდება. 1990 წელს აირჩიეს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტად, ხოლი 1992 წელს – ნამდვილ წევრად.

ბატონი გურამი 13 წლის განმავლობაში მუშაობდა მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის კვლევითი ინსტიტუტში უმცროსი, ხოლო შემდეგ უფროსი მეცნიერი მუშაკის თანამდებობაზე. 1973 წლიდან გადაიყვანეს მეცნიერებათა დაცვის ინსტიტუტში,სადაც მუშაობდა ჯერ ლაბორატორიის ხელმძღვანელად, ხოლო შემდეგ, 1974 წლიდან, დირექტორის მოადგილედ სამეცნიერო დარგში. 1995 წლიდან 2004 წლამდე იყო აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, ხოლო 2004 წლიდან ვიცე-პრეზიდენტი.

1983-1987 წ. წ. ბატონი გურამი მუშაობდა ამერიკის შეერთებულ შტატებში, ქ. ვაშინქტონში საბჭოთა კავშირის საელჩოში მთავარი აგრონომის თანამდებობაზე, როგორც საკავშირო სოფლის მეურნეობის სამინისტროს წარმომადგენელი.

გამოქვეყნებული აქვს 160-მდე სამეცნიერო ნაშრომი, მათ შორის 62 საერთაშორისო გამოცემებში.

დაჯილდოებულია ღირსების ორდენით, საერთაშორისო ორგანიზაციების ,,სიჯიარისა” და ,,იკარდას” მიერ ორჯერ, 2005 და 2008 –მიღებული აქვს ვერხლის დიდი მედალი ერთობლივ კვლევებში შეტანილი წვლილისთვის.

ბატონი გურამი დღეს ჩვენი გაზეთის სტუმარია.

***

დღეს საქართველოში, ახალი რეალობაა, ქვეყანა შევიდა განვითარების ახალ სტადიაში, რომელიც საკმაოდ რთული და წინააღმდეგობრივი იქნება.

წინა პერიოდში, დაზარალდა არა მარტო ეკონომიკა, არამედ მეტად მეცნიერება და უმაღლესი განათლება.

დღეს, საბედნიეროდ რეალობა შეცვლილია, ახალი ხელისუფლება სერიოზულად დაინტერესდა მეცნიერებით, ჩვენ ვდგევართ საინტერესო გამოწვევების წინაშე. ქართულმა აგრარულმა მეცნიერებამ, უნდა უზრუნველყოს ქართული სასოფლო – სამეურნეო წარმოებისათვის მეცნიერული საფუძვლების შექმნა.

როგორც კარგადაა ცნობილი, აკადემიის მუშაობის ძირითადი მიმართულება იყო და არის აგრარულ კვლევების სფეროში მომუშავე ყველა ორგანიზაციის სწორი კოორდინირება, რაც ჩვენი მოსახლეობის მაღალხარისხოვანი და ეკოლოგიურად სუფთა პროდუქციით დაკმაყოფილების გარანტი უნდა გახდეს.

კორესპონდენტი: ბატონო გურამ, რა მიგაჩნიათ უპირველეს ღონისძიებად რაც უნდა განხორციელდეს აკადემიის უკეთ ფუნქციონირებისათვის?

პირველ რიგში აკადემია უნდა გახდეს აგრარული კვლევის ერთიანი ძლიერი ცენტრი. ამ მიზნით აგრარული პროფილის კვლევითი ინსტიტუტები, რომლებიც ამჟამად აგრარული უნივერსიტეტის დაქვემდებარებაშია, გამოყვანილი უნდა იქნას ამ სისტემიდან და დაექვემდებაროს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიას. ამავე დროს, ინსტიტუტებს უნდა გადაეცეს ადრე ამ ინსტიტუტების კუთვნილებაში მყოფი შენობა – ნაგებობები და ექსპერიმენტული ფართობები. ჩვენ არ ვფიქრობთ, რომ შესაძლებელია უკლებლივ ყველა ინსტიტუტის ცალკე ფუნქციონირება, მაგრამ მათი შესაძლო გაერთიანებები, გამსხვილებები თემატიკიდან გამომდინარე, სრულად მისაღებია. ამავე დროს, ჩვენი აზრით, საჭირო იქნება აკადემიაში შეიქმნას “დანერგვის (ახალი ტექნოლოგიების გავრცელების) განყოფილება”, რომლის ძირითადი ფუნქციაც იქნება მოწინავე ტექნოლოგიების შერჩევა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროსთან ერთად, მათი გავრცელება.

აკადემიაში უნდა ჩამოყალიბდეს აგრეთვე “ფერმერთა და სპეციალისტთა კვალიფიკაციის კურსები”, სადაც ეს უკანასკნელნი გაივლიან მოკლევადიან თუ გრძელვადიან მოსამზადებელ კურსებს სოფლის მეურნეობის სხვადასხვა სფეროში. ვფიქრობთ, რომ ასეთი კურსები საწყის ეტაპზე, უნდა იყოს სახელმწიფო დაფინანსებით, შემდგომში კი შესაძლებელია მთლიანად ან ნაწილობრივ გადავიდეს თვითდაფინანსებაზე. ამავე დროს, ძალზედ მნიშვნელოვანია რათა აკადემიის სისტემაში დაბრუნდეს დოქტურანტურა და აღდგეს აკადემიური ხარისხის მიმნიჭებელი საბჭოები.

ყოველოვე ამის შედეგად, ჩვენ გვექნება ერთიანი ძლიერი ორგანიზაცია, რომელიც გააერთიანებს აკადემიას (მეთოდურ ხელმძღვანელს), კვლევით ინსტიტუტებს (კვლევების უშუალო მწარმოებელს), დანერგვის განყოფილებას (ახალი ტექნოლოგიების უშუალო გამავრცელებელს), ფერმერთა კვალიფიკაციის ამაღლების ცენტრს (ახალი ტექნოლოგიების გამტარებელს საკუთარ მეურნეობაში), და ახალგაზრდა კადრების მომზადების ცენტრს (დოქტურანტურას).

ამ სტრუქტურული ცვლილებების განხორციელების შემდეგ შესაძლებელია საერთაშორისო ორგანიზაციების ან ექსპერტების მხარდაჭერის იმედი ვიქონიოთ, რომლებსაც დღემდე ვერ გაუგიათ, რატომ ინგრევა ქვეყანაში აგრარული მეცნიერება.

ზევით მოცემული საკითხების განხორციელება საკმაოდ რთულია, რადგან მოითხოვს სამთავრობო და საპარლამენტო გადაწყვეტილებებს, აგრეთვე მიზნობრივ დაფინანსებას, რადგან აკადემიას ამის შესასრულებლად საჭირო თანხები არ გააჩნია.

კორესპონდენტი: ბატონო გურამ, რა ღონისძიებებს თვლით საჭიროდ, რათა თვითონ აკადემიაში გააქტიურდეს და უფრო მიზანმიმართული გახდეს მუშაობა?

აკადემიის მუშაობაში აკადემიკოსების და წევრ – კორესპონდენტების მეტი ჩართულობის მიზნით, აკადემიაში ვაყალიბებთ სპეციალურ დარგობრივ ჯგუფებს (მეხილეობის, მევენახეობის, მემარცვლეობის, მეცხოველეობის და ასე შემდეგ, სულ გვექნება 10-12 ჯგუფი), სადაც გაერთიანდებიან ამ დარგის აკადემიკოსები (წევრ – კორესპონდენტები), აგრეთვე მოწვეული ცნობილი სპეციალისტები (სამინისტროდან, უნივერისტეტებიდან, არასამთავრობო ორგანიზაციებიდან და სხვა.). ჯგუფის ხელმძღვანელად - ეროვნულ კოორდინატორად აკადემიიდან აირჩევიან ამ დარგის გამორჩეული სპეციალისტები. ეროვნულმა კოორდინატორმა, ჯგუფთან ერთად, უნდა მიიღოს ინფორმაცია ქვეყნის ყველა მომქმედი ორგანიზაციიდან (მიუხედავად მათი უწყებრივი დაქვემდებარებისა), გაანალიზოს დარგში არსებული მდგომარეობა, განსაზღვროს პრიორიტეტები და ის მიმართულებები, რაც აუცილებელია დარგის შემდგომი განვითარებისათვის. ამისათვის ის აწყობს სემინარებს, თათბირებს, “მრგვალ მაგიდას”, ამზადებს პრაქტიკულ წინადადებებს საბჭოს სხდომაზე განსახილველად, მათი სამინისტროში ან სხვა ზემდგომ ორგანიზაციაში წარსადგენად.

კორესპონდენტი: როგორც ჩვენთვის ცნობილია, აკადემიაში მუშაობს აკადემიური საბჭო 11 მეცნიერის შემადგენლობით. რამდენად ეფექტურია ასეთი მცირერიცხოვანი საბჭოს მუშაობა?

მართალი ბრძანდებით, ჩვენ უკვე დავიწყეთ მართველობითი სისტემის გაუმჯობესება. ამჟამად აკადემიაში ფუნქციონირებს აკადემიური საბჭო, რომლის ძირითადი ფუნქციაა ოპერატიული, ფინანსური და სამეცნიეროო საკითხების განხილვა. ვფიქრობთ, რომ აკადემიაში, იმ ცვლილებების განხორციელების შემდეგ, რაც ზევით მოგახსენეთ, საჭირო იქნება აკადემიური საბჭოს ფუნქციების გაყოფა. ჩვენ უკვე შევქმენით აკადემიის სამეცნიერო – საკოორდინაციო საბჭო. რომელშიც გაერთიანდნენ აკადემიის წამყვანი მეცნიერები, ინსტიტუტების დირექტორები, ეროვნული კოორდინატორები, სამინისტროების და უწყებების წამყვანი სპეციალისტები და სხვა, რომლებიც ძირითადად განიხილავენ სამეცნიერო საკითხებს და მიიღებენ პრაქტიკულ რეკომენდაციებს კვლევის მიმართულებებიდან გამომდინარე. რაც ჩვენი ქვეყნის სოფლის მეურნეობის განვითარებასთან იქნება დაკავშირებული.

კორესპონდენტი: ბატონო გურამ, საინტერესოა რა ურთიერთობები აქვს აკადემიას საერთაშორისო ორგანიზაციებთან და როგორ აპირებთ ამ ურთიერთობების გაფართოებას?

ამჟამად ჩვენ გვაქვს ორმხრივი ხელშეკრულებები კვლევებზე ისეთ ორგანიზაციებთან, როგორიცაა: “იკარდა” (მშრალი რეგიონების აგრარული კვლევის ცენტრი, ქ. ალეპო, სირია), “სიმიტი” (ხორბლის და სიმინდის სელექციის საერთაშორისო ცენტრი, ქ. მეხიკო, მექსიკა), “იკრისატი” (ნახევრად მშრალი სუბტროპიკული რეგიონების კვლევის ცენტრი, ქ. პატაჩერუ, ინდოეთი), “ბიოვერსიტი” (საერთაშორისო მცენარეთა გენეტიკური რესურსების ინსტიტუტი, ქ. რომი, იტალია), მცენარეთა გენეტიკური რესურსების ევროპის კოოპერირებული პროგრამა, “კაკაარი” (შუა აზიისა და სამხრეთ კავკასიის ქვეყნების კვლევითი ორგანიზაციების ასოციაცია), ჩინეთის სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია, გერმანიის ბონის უნივერსიტეტი, რუსეთის ვავილოვის მემცენარეობის ინსტიტუტი. რომელთა ურთიერთობითაც ჩვენი სპეციალისტების მიერ შექმნილია ხორბლის, ქერის, სამარცვლე პარკოსნების, ბოსტნეული კულტურების და სხვათა ახალი ჯიშები და ჰიბრიდები. დამუშავებულია მათი მოვლა – მოყვანის ახალი ტექნოლოგიები და სხვა. ვფიქრობთ ჩვენმა აკადემიამ კიდევ უფრო უნდა გააფართოვოს ეს წრე და გააფორმოს ხელშეკრულებები რუსეთის, უკრაინის, ბელორუსიის მეცნიერებათა აკადემიებთან, მებოსტნეობის მსოფლიო ცენტრთან (ტაივანი). თუმცა აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციებთან ურთიერთობა მაშინ იქნება ეფექტური, თუ ჩვენ შევძლებთ დავიბრუნოთ აგრარული პროფილის კვლევითი ორგანიზაციები, სადაც უნდა მოხდეს ამ საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან მიღებული ჯიშების თუ ტექნოლოგიების აპრობირება ჩვენს ქვეყანაში.

კორესპონდენტი: და ბოლოს, ყველასათვის ცნობილია, რომ სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსების (წევრ – კორესპონდენტების) ჰონორარი ძალზედ დაბალია, რას ფიქრობთ ამაზე?

მართლაც ამჟამად აკადემიკოსების და წევრ – კორესპონდენტების ჰონორარი ძალზედ დაბალია (800 და 500 ლარი). ისიც გაუგებარია, თუ რატომ უნდა ჰქონდეს ჩვენს აკადემიკოსს ეროვნული აკადემიის წევრის 50%. გამომდინარე, ჩვენი მუშაობის ერთ – ერთი მნიშვნელოვანი საკითხი იქნება ძველი მოწვევის პარლამენტის ამ გადაწყვეტილების შეცვლა, რომელიც განსაკუთრებით აქტუალურია დღეს, როდესაც ქვეყნის განვითარებისათვის სოფლის მეურნეობა ერთ – ერთ ძირითად პრიორიტეტად არის დასახული. ამავე პრობლემას უკავშირდება აკადემიის ნამდვილი წევრების არჩევნები. ჩვენ ამჟამად გვაქვს რამოდენიმე წევრის ვაკანსია, რომელთა შესავსებად გამოცხადდება კონკურსი. ამასთან ერთად, არ მიგვაჩნია სწორედ როდესაც კანონმდებლობით გვეკრძალება წევრ – კორესპონდენტების არჩევა, რაც აკადემიის გაახალგაზრდავებისათვის ძალზედ მნიშვნელოვანი ფაქტორი უნდა გახდეს.

პრეზიდენტი
აკად. გ. ალექსიძე
26.02.2013 წ.

“ისტორიული მემკვიდრეობა” სამეცნიერო-პოპულარული ჟურნალი,
2013 წ. აპრილი, #4 (33). გვ. .21-23.

“ჯერ ყოველდღიურ ვარამზე ვიზრუნოთ”

ჩვენი ერის ყოველდღიური მოჭირნახულე ილია ჭავჭავაძე 1893 წლის 25 იანვარს გაზეთ “ივერიის” მოწინავეში წერდა: “.... ქართველთა განათლებული რაზმი ყოველ წელს მატულობს. წელსაც ჩვენმა გიმნაზიებმა ორმოცამდე ქართველს დაასრულებინეს კურსი, უმრავლესობა ახალგაზრდების, რასაკვირველია, არ კმაყოფილდება გიმნაზიის ატესტატით და უნივერსიტეტის დიპლომის აღებასაც მოისურვებს”.

ამ სასიამოვნი ფაქტს ბრძენკაცი მიესალმებოდა და იქვე გონივრულ რჩევებს აძლევდა ახალგაზრდებს: “.... სანამდის ერთს რაიმეს გადაწყვეტილებას დაადგებოდნენ შემდეგის განათლების შესახებ, ჩვენი წრფელი რჩევაა, კარგად ჩაუფიქრდნენ იმას, თუ როგორი ცოდნისა და განვითარების კაცები ესაჭიროება ჩვენს ქვეყანას ამჟამად”.
დიდი ილიას ეს რჩევა თუ გაფრთხილება იმ დროისათვის არ ყოფილა შემთხვევითი, რადგან XIX საუკუნის 90-იან წლებში საგრძნობი გახდა, რომ ქართველი ახალგაზრდობა უმთავრესად პირადი ცხოვრების უკეთ მოწყობის მიზნით მიისწრაფვოდა იურიდიული მეცნირების დაუფლებისაკენ. ილია კი მათ სწრაფვას მშობლიური ქვეყნის საზიანოდ თვლიდა, არწმუნებდა ახალგაზრდებს _ “ეს დიდი გამოუსწორებელი შეცდომააო”.
ილია ახალგაზრდებისაგან მოითხოვდა, რომ ისინი უმთავრესად ისეთ დარგებში დახელოვნებულიყვნენ, რომელიც უფრო საჭირო იყო საქართველოსთვის.
ილიას იმხანად ქართველი ხალხის ცხოვრების აღორძინება ვერ წარმოედგინა განვითარებული სოფლის მეურენობის გარეშე და ამიტომაც სრულიად შეგნებულად აყენებდა საკითხს _ ქართველი ახალგაზრდობა დაუფლებოდა სასოფლო-სამეურნეო განათლებას. ეს მოსაზრება მან საჯაროდ განავითარა 1893 წელს თელავში მოწვეულ კახელ მევენახეთა კრებაზე. ამ გამოსვლით მან ერთხელ კიდევ დაადასტურა, თუ რა შესანიშნავად ერკვეოდა იგი მევენახეობის საკითხებში და სოფლის მეურნეობის წინა პლანზე წამოწევა მიზანშეწონილად მიაჩნდა: “... მე იმ აზრისა ვარ, რომ სასოფლო-სამეურნეო სკოლებს მეტი სარგებლობის მოტანა შეუძლიან, ვიდრე ახლანდელ სათავადაზნაურო სკოლებს”. ამას იმიტომ ამბობდა, რომ იმ ხანად მიწათმოქმედება საქართველოში საუკუნეებით ჩამორჩებოდა მთელი რიგი მოწინევე ქვეყნებისას.
ი.ჭავჭავაძეEშეჰხაროდა წინამძღვრიანთკარის სასოფლო-სამეურნეო სკოლას, რომელსაც ცოდნის ჩირაღდანს უწოდებდა, და დაბეჯითებით მოითხოვდა, რომ მას ყურადღება არ მოჰკლებოდა. წინამძღვრიანთკარის სკოლის საქმეს საერთო-სახალხო საქმედ მიიჩნევდა და სათავაზნაურო ბანკიდან დახმარებას უწევდა.
ვინ მოთვლის, რამდენ ახალგაზრდას გაუღვიძა მწერალმა ინტერესი, რომ სამეურნეო სკოლაში ესწავლა და შემდეგ თავისი ცოდნით გამოდგომოდა სამშობლოს. როცა კი რომელიმე გაზეთში ან ჟურნალში შეხვდებოდა მასალებს, რომლებიც სოფლის მეურნეობაში ახალი ტექნიკური საშუალებების გამოყენებას ეხებოდა, ცდილობდა, რომ საქართველოშიც შეეძინათ და ქართველი მეურნე დაუფლებიდა მას.
ილია ჭავჭავაძე დიდად იყო დაინტერესებული, რომ თავის “თვალის სინათლე” საქართველოს ყველა დარგში ჰყოლოდა საკუთარი კადრი, ისეთი მცოდნე და უნარიანი ინტელიგენცია, რომელიც უთუოდ პირადულზე მაღლა საქართველოს ინტერესებს დააყენებდა.
საქართველოს Dდღევანდელმა ხელისუფლებამ სოფლის მეურნეობა პრიორიტეტულ დარგად გამოაცხადა და გარკვეული ღონისძიებები დასახა მის ასაღორძინებლად, მაგრამ მარტო გლეხის დახმარება, მისი წახალისება როდია საკმარისი ქართული სოფლის ფეხზე დასაყენებლად. “არც უწიგნობა ვარგა და არც მარტო წიგნიდან გამოხედვა. უწიგნოდ თვალთავხედვის ისარი მოკლეა და არც მარტო წიგნითაა საკმაოდ გრძელი”, _ ბრძანებდა დიდი ილია.
რა კეთდება დღეს ქართველი ახალგაზრდების სასოფლო-სამეურნეო განათლების დაუფლების მიზნით, ფიქრობს ვინმე, “როგორი ცოდნისა და განვითარების კაცები ესაჭიროება ჩვენს ქვეყანას ამჟამად” _ ამ და სხვა საკითხებზე გვესაუბრება საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტი გურამ ალექსიძე.
_ ბატონო გურამ, თავის დროზე ჯერ კიდევ ილია ჭავჭავაძე ამბობდა, რომ საქართველოს მიწათმოქმედება საუკუნეებით ჩამორჩებოდა მსოფლიოს მოწინავე ქვეყნებისას. მიზეზად კი სოფლის მეურნეობის კვალიფიციური სპეციალისტების ნაკლებობას მიიჩნევდა. დღეს რა მდგომარეობა გვაქვა ამ მხრივ?
_ ძალიან მოკლედ. ორი სიტყვით რომ ვთქვათ, არის რამდენიმე ინსტიტუტი, რომლებიც ამზადებენ სპეციალისტებს, მაგრამ ეს საკმარისი არაა. მთლიანობაში საქართველოში დაახლოებოთ 4000-მდე აგრონომი რომ მაინც იყოს, საქმეს ეშველებოდა. საერთოდ, აგრონომების დიდი დეფიციტია. ამ 20-წლიან პერიოდში, საბჭოთა სისტემის დანგრევის შემდეგ ვერ მოხერხდა ახლის აშენება, ამიტომ ეს პერიოდი, ფაქტობრივად დაკარგულია. სოფლის მეურნეობასა და ფერმერებს დღესაც ცოდნა სჭირდებათ, მაგრამ როგორ უნდა მიიღონ მათ ეს ცოდნა, თუ ამას რაიმე სისტემა არ უზრუნველყოფს? მხედველობაში მაქვს საუნივერსიტეტო განათლება და შემდგომ კვალიფიკაციის ამაღლება, რაც ერთიანი მთლიანი უწყვეტი პროცესია. ადრე აგრარულ უნივერსიტეტში მიმდინარეობდა ასეთი მომზადება. ამჯერედაც, პირველ რიგში, სწორედ ამის აღდგენა უნდა მოხდეს. მერე შეიძლება ვიფიქროთ ისეთ ამბიციურ პროექტებზე, რომელთაც ევროპის, და არა მარტო ევროპის, წამყვანი სახელმწიფოები ახორციელებენ; თუმცა მსგავსი პროექტები დიდ თანხასა და მატერიალურ უზრუნველყოფას მოითხოვს.
_ კადრების მომზადება ახსენეთ, რა გამოცდილება გაქვთ ამ მხრივ და რამდენად კონკურენტულები იყვნენ იმავე საბჭოთა პერიოდში მომზადებული სპეციალისტები?
_ ადრე მუშაობდა აპრობირებული სისტემა, რომლითაც ხდებოდა ცოდნის გადაცემა. ერთის მხრივ, მზადდებოდა კვალიფიციური აგრონომები, რომლებიც მუშობდნენ სოფლებში და მეორე მხრივ, სახელმწიფო ზრუნავდა მათი კვალიფიკაციის დონის მუდმივ ამაღლებაზე. დღეს ეს არ ხდება, ამიტომ უნდა ვეძებოთ ახალი გზები. რაც შეეხება კითხვას, კონკურენტულები რამდენად იყვნენ ჩვენი აგრონომები, უნდა მოგახსენოთ, რომ გვყავდა მაღალი დონის სპეციალისტები, რომელთაც შეეძლოთ მრავალი თეორიული თუ პრაქტიკული დონის ღონისძიებების წარმატებით გადაწყვეტა, თუმცა შემდეგ ამ დონემ, სამწუხაროდ, დაბლა დაიწია.
_ მიუხედავად ეკონომიკური სიძნელეებისა, 90-იან წლებშიც კი აგრარულ უნივერსიტეტს მუშაობა არ შეუწყვეტია. წინა ხელისუფლებამ პრიორიტეტადაც გამოაცხადა სასოფლო-სამეურნეო მიმართულებები. რატომ მოხდა, რომ ამ ყველაფრის მიუხედავად, კვალიფიციური კადრების დეფიციტი ისევ არსებობს? ისევ უცხოელი სპეციალისტების ჩამოყვანაზე რატომაა საუბარი?
_ საქმე ისაა, რომ პრიორიტეტების დასახვა მარტო დეკლარირების დონეზე არ უნდა ხდებოდეს. კონკრეტული, ხელშესახები გეგმა უნდა მომზადდეს, ახალმა მთავრობამ ძალიან კარგი ნაბიჯი გადადგა _ აგრონომიულ მიმართულებებზე სწავლა იქნება 100%-ით სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებული. ბათუმის უნივერსიტეტი და თბილისის ტექნიკური უნივერსიტეტი უკვე მიმდინარე წელს მიიღებენ 100%-იან გრანტით დაფინანსებულ სტუდენტებს. ასე რომ, პოზიტიურ შედეგებსაც მალე ვიხილავთ.
_ მარტო სწავლის დაფინანსება არის საკმარისი?
_ ამავე დროს მიმდინარეობს ძლიერი მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის შექმნა, სადაც სტუდენტმა უნდა გაიაროს არა მარტო თეორიული სწავლება, არამედ პრაქტიკულიც, ანუ მათ უნდა შეისწავლონ ახალი მიმართულებები, აგრეთვე, ჩვევები, თუU როგორ უნდა აწარმოონ კვლევა. ეს ერთიანი პროცესია და ამას სერიოზული მუშაობა სჭირდება, ამასთან, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიას განზრახული აქვს, შექმნას ფერმერთა კვალიფიკაციის ამაღლების კურსები, სადაც ფერმერებს მიეცემათ საშუალება, აითვისონ ახალი ტექნოლოგიები, ტექნიკა და სხვ.
_ თანამედროვე ტექნოლოგიების დანერგვის საკითხიც მუდმად აქტუალურია. ამ მხრივ რა მდგომარეობა გვაქვს?
_ ტექნოლოგიების დანერგვა, რასაკვირველია, მიმდინარეობს, ეს შეუქცევადი პროცესია, მაგრამ ჩამორჩენა მაინც დიდია. ამის აღმოფხვრაზე ბევრი მსჯელობა და არაერთი მოსაზრება გამოითქვა. იყვნენ ისეთებიც, რომლებსაც მიზანშეწონილად მიაჩნდათ სპეციალისტების მხოლოდ უცხოეთიდან ჩამოყვანა. მე ამას კატეგორიულად არ ვეთანხმები; რატომ უნდა ჩამოვიყვანოთ ისინი. როგორ ამერიკელმა თუ ევროპელმა სპეციალისტმა ჩვენზე უკეთ იცის, ჩვენს პირობებში რა უკეთესია ან რა ღონისძიების გატარებაა საჭირო?! რა თქმა უნდა, ჩვენი კვლევითი ინსტიტუტები ჯერ კიდევ არ არიან სათანადო დონეზე, ბევრი გვიკლია საერთაშორისო სტანდარტებამდე, მაგრამ ამის გამო ხომ არ შეიძლება ყველაფერს ხაზი გადავუსვათ?!
_ დასაწყისში თქვენ თქვით, რომ უნდა შეიქმნას სოფლის მეურნეობის განვითარების ახალი სისტემა. უცხოელ სპეციალისტებთან თანამშრომლობის გარეშე მარტო საბჭოთა პერიოდში მომზადებული კადრები შეძლებენ ამის შემუშავებას?
_ თანამშრომლობა, რასაკვირველია, უნდა იყოს, მაგრამ მთლიანად უცხოელ სპეციალისტებს არ უნდა ჩაბარდეს ეს საქმე. ვიმეორებ: საქართველოში არის ყველა პირობა იმისთვის, რომ სოფლის მეურნეობა ჩვენ თვითონ განვავითაროთ, გვაქვს უნიკალური ჯიშები (ჰიბრიდები), რომლების ქართველი სელექციონერების მიერაა გამოყვანილი და ა.შ. რატომ უნდა შემოვიტანოთ ამერიკიდან, ვთქვათ, სიმინდის თესლი, როცა შეგვიძლია ჩვენის, ადგილობრივის გამრავლება-გავრცელება ადგილზე? როგორ შეიძლება, დღეს სოფლის მეურნეობაზე ვილაპარაკოთ, თუU მეთესლეობა არ გვაქვს განვითარებული, კარგად აწყობილი ჯიშთა გამოცდის სისტემა არ მუშაობს და სხვ. აი, ამას უნდა შევუწყოთ ხელი, ეს უნდა განვითარდეს და შემდეგ სხვა მიმართულებებიც განვითარდება. მე მოხარული ვარ, რომ ახალი ხელისუფლება უკვე ფიქრობს ამაზე და კონკრეტული ნაბიჯებიც გადადგმულია.
_ მიზეზებზეც ვისაუბროთ; რატომ ხდება დღემდე ჯიშების შემოტანა უცხოეთიდან, თუ ადგილობრივი გვაქვს?
_ კიდევ ერთხელ მინდა გავიმეორო: თუ არ განვავითარეთ სელექცია-მეთესლეობა, სოფლის მეურნეობა წინ ვერ წავა. წინა ხელისუფლების დროს რა მოხდა: შემოიტანეს ჯიშები, რომლებიც შეუსწავლელი იყო ჩვენი პირობებისათვის და ამიტომ ცუდი მოსავალი მიიღეს. აი, ასეთი ზერელე დამოკიდებულება არ უნდა იყოს. როცა არის ყველანაირი საშუალება, გვყავს სპეციალისტები და გვაქვს მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა, ეს უნდა გამოიყენო, რომ ზარალი მაქსიმალურად გამოირიცხოს.
_ ახალმა ხელისუფლებამ სოფლის მეურნეობა პრიორიტეტად გამოაცხადა, 1 მილიარდიც კი ჩადეს ამ დარგში, მაგრამ მოდით იმაზე ვისაუბროთ, რა კეთდება რეალურად, რაში იხარჯება ამხელა თანხა? პირველ ეტაპზე ვაუჩერები დარიგდა. თქვენი აზრით, რამდენად გონივრულია ეს პროგრამა?
_ ჩემი აზრით ძალიან მნიშვნელოვანია. აქამდე, როგორც გითხარით, გლეხი, ფერმერი აბსოლუტურად მიტოვებული იყო. მას არ ჰქონდა არავითარი დახმარება და ხელშეწყობა სახელმწიფოს მხრიდან. მეტიც, იყვნენ ადამიანები, რომლებიც ავითარებდნენ იმ აზრს, რომ სოფელს არ სჭირდება მხარში დგომა, რომ ის თვითონ მონახავს გამოსავალს. ეს არასწორი დამოკიდებულებააა. სოფელს უნდა დაეხმარო არა მარტო ფინანსურად, არამედ პოლიტიკურადაც. პოლიტიკურ დახამარებაში ვგულისხმობ საბაზრო გზების გახსნას, რომ მისი პროდუქცია გასაღდეს. რაც შეეხება ფინანსურ მხარეს, აქ დახამრების ოდენობის განსაზღვრა, ცხადია, უნდა მოხდეს იმის შესაბამისად, თუ რა რესურსები გააჩნია მთლიანად სახელმწიფოს.
_ წინა ხელისუფლების რიგებში იყვნენ ადამიანები, რომლებიც თვლიდნენ და დღესაც თვლიან, რომ საქართველოში სოფლის მეურნეობა არ არის კონკურენტული, რომ მას მომავალი არ აქვს.....
_ აბსოლუტურად არასწორი მიდგომაა. არ არის აუცილებელი, რომ სოფლის მეურნეობა კონკურენტული იყოს. ამერიკის შეერთებულ შტატებში არის გარკვეული მიმართულებები, კულტურები, რომლებიც არანაირად მომგებიანი არაა, მაგრამ სახელმწიფო აფინანსებს, იმიტომ, რომ მას სჭირდება მისი არსებობა, რომ ის ქვეყანაში სტაბილურობას უწყობს ხელს. სოფლის მეურნეობა ვერ განვითარდება დახამარების გარეშე. ასეა ყველგან და საქართველოშიც ასე უნდა იყოს.
_ ეს ყველაფერი გასაგებია, მაგარმ წმინდა პრაგმატული თვალსაზრისით, რა მიზანი აქვს ამ დოტაციას?
_ გასაგებია რასაც მეკითხებით. ავიღით თუნდაც ევროპის მასშტაბით ჩვენი სოფლის მეურნეობის როლი. რა შეგვიძლია შევთავაზოთ მომხმარებელს: ჩვენ შეგვიძლია ვაწარმოოთ ნებისმიერი კულტურა, მაგრამ უნდა ვაწარმოოთ ეკოლოგიურად სუფთა. ესაა განსხვავება სხვა ქვეყნებისაგან. მხოლოდ ასე შეიძლება გავიდეთ ევროპის ბაზრზე, სხვანაირად ქართული პროდუქციის რეალიზება უცხოეთში გაძნელდება.
რაც შეეხება დახმარებას, ამით სახელმწიფო გამოხატავს თავის დაინტერესებას სოფლის მეურნეობისადმი და სოფლად მცხოვრები მოსახლეობისადმი, თავის მხრივ, ეს დაკავშირებულია რიგ ფუნდამენტურ საკითხებთან, მოსახლეობის მიგრაციასთან და ზოგადად დემოგრაფიულ პრობლემებთან. ძლიერი სოფელი ნიშნავს ასევე ძლიერ, წელში გამართულ ეკონომიკას. ეს ჩვენი მოგონილი არაა, ამიტომ ის დახამარება, რომელიც დასაწყისში ვახსენე, არის სწორად ამ მიზნით გაწეული ხარჯი. ყველა მოწინავე ქვეყანა, ამერიკა იქნება ეს თუ რომელიმე სხვა, მნიშვნელოვან თანხებს ხარჯავს ამ მიმართულებით.....
_ დასასრულს, მიწის გასხვისების ფაქტებზეც გკითხავთ, ბოლო დროს ქართლსა და კახეთში მოსახლეობა აქციებს მართავს, უკმაყოფილებას მიწის უცხოელებზე გაყიდვა იწვევს. თქვენი აზრით ეს რამდენად აფერხებს სოფლის მეურნეობის განვითარებას?
_ საქართველო ისედაც მცირემიწიანი ქვეყანაა, უცხოელებზე მიწის გასხვისება სოფლის მეურნეობას ზიანს აყენებს თუნდაც იმით, რომ უცხოელი არაა დაინტერესებული, შეინარჩუნოს მიწის ნაყოფიერება, მაგრამ ის უყურებს მომხმარებლის პოზიციით და არ დაგიდევს იმას, თუ რა იქნება მომავალში. ამიტომ მიწაზე ქართველმა გლეხმა უნდა იზრუნოს, ეს მისი მამაპაპური სიმდიდრეა, რომელიც შთამომავლობას უნდა დაუტოვოს. ამიტომ ჯობია, შენს გლეხს, შენს ფერმერს შეუწყო ხელი და ის არა ნაკლებ გააკეთებს თავის საქმეს.
_
_ იურიდიულად ამის გაკეთება ძალზე ძნელი იქნება, რადგან ის კანონით დაცულია; მეორეც, იმ უცხოელს მილიონი აქვს გადახდილი, რასაც, ბუნებრივია უკანვე მოითხოვს. ჩემი აზრით, თავის დროზე ეს იყო დიდი დანაშაული, რაც წინა ხელისუფლების დროს მოხდა, ჩვენ ახალა ამის გამოსწორებაზე უნდა ვიფიქროთ. ყოველ შემთხვევაში, მიწის გასხვისება უცხო ქვეყნის მოქალაქეებზე უნდა შეწყდეს. სხვანაირად ადგილობრივ ფერმერს ყოველთვის გაუჭირდება უცხოელ ბიზნესმენთან კონკურენცია და საბოლოოდ მივალთ იმ მდგომარეობამდე, რომ მიწის უდიდესი, საუკეთესო ნაწილი აღმოჩნდება მათ ხელში, ხოლო ქართველი გლეხი_მათი მოსამსახურე. ამით სოფლის მეურნეობაც დაზიანდება და მთლიანად ეკონომიკა აღმოჩნდება უმძიმეს მდგომარეობაში. დარწმუნებული ვარ, რომ ამას ახალი ხელისუფლება კარგად აცნობიერებს.

ესაუბრა ჯაბა ჟვანია .