მიმდინარე წლის 26 თებერვალს შედგა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა, რომელზეც მოხსენებით თემაზე: „ფსევდოპროტეინული საფარი აგროპროდუქტების პრეზერვაციისთვის“ გამოვიდნენ: ქიმიის მეცნიერებათა დოქტორი, საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აკადემიკოსი, საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის ქიმიისა და მოლეკულური ინჟინერიის ინსტიტუტის დირექტორი რამაზ ქაცარავა; თანამომხსენებელი: ქიმიის დოქტორი თამარ ჯიბლაძე. აკადემიკოსმა რ. ქაცარავამ აღნიშნა, რომ სოფლის მეურნეობის პროდუქტების ხანგრძლივი შენახვა, ხარისხის შენარჩუნებით და წონის უმნიშვნელო დანაკარგით, საკმაოდ რთული ამოცანაა. შენახვისას პროდუქ­ტებში მიმდინარე სუნთქვა და სხვა ბიოქიმიური პროცესები მოითხოვს მკაცრ რეგუ­ლირებას, რაც განსაკუთრებული პირობების შექმნასთან არის დაკავშირებული. შენახვის ტრადიციულ მეთოდებიდან განსხვავებით, ახალი, ინოვაციური მიდგომების არსი მდგომარეობს თხელი პოლიმერული აფსკით პროდუქტების დაფარვაში, რომელიც აკონტროლებს წყლისა და აირების დიფუზიას, ხელს უშლის გარემოში მყოფი მიკროორგანიზმებით პროდუქტების ზედაპირის კოლონიზაციას, არ აფერხებს სუნთქვას და პროდუქტში მიმდინარე ბიოქიმიურ პროცესებს. აღნიშნულის გათვალისწინებით მნიშვნელოვან სიახლეს წარმოადგენს საქართველოს აგრარულ უნივერსიტეტში შექმნილი ბიოდეგრადირებადი, ბიოთავსებადი და ეკოლოგიურად უვნებელი (eco-friendly) სინთეზური პოლიმერის (ბიომიმეტიკის) - ფსევდოპროტეინის აფსკის გამოყენება საკვებ საფარად აგროპროდუქტების პრეზერვაციისათვის.

            შემდეგ თანამომხსენებელმა დოქტორმა თამარ ჯიბლაძემ თავის გამოსვლაში ხაზი გაუსვა იმ გარემოებას, რომ ფსევდოპროტეინული აფსკი ჰიდროფობურია, რაც გამორიცხავს აგროპროდუქტე­ბი­დან მისი ნესტით ან ორთქლით ჩამორეცხვას. ორგანიზმში საფარი განიცდის დაშლას ფერმენტების ზემოქმედებით, საკვები ღირებულების მქონე ბუნებრივი α-ამინო­მჟა­ვე­ბის გამოყოფით, რაც გამორიცხავს მოხმარების წინ პროდუქტის ზედაპირიდან საფარის წინასწარ მოშორების აუცილებლობას. ახალი საფარი უკვე გამოიცადა ზოგიერთი აგროპროდუქტის (ვაშლი, სტაფილო, ბანანი) კარგად გამოხატული დადებითი ეფექტით. ეს გვაძლევს საფუძველს მივცეთ რეკომენდაცია ახალ, უფრო ფართო და სისტემატურ კვლევებს ფსევდოპროტეინული საკვები საფარით სხვა აგროპროდუქტების დაფარვა/პრეზერვაციისთვის.

მოხსენების შემდეგ გაიმართა დისკუსია. შეკითხვები დასვეს და აზრი გამოთქვეს აკადემიკოსებმა: გ.ჯაფარეძემ, გ.ალექსიძემ, ალ.დიდებულიძემ, ნ.ბაღათურიამ, ნ.ჭითანავამ, მეცნიერებათა დოქტორებმა: ო.ქარჩავამ, მ.ჟღენტმა, ც.სამადაშვილმა; დოქტორებმა: ე.კაციტაძემ, გ.ქუთელიამ, ვ.ბერიძემ, რომლებმაც აღნიშნეს გაწეული სამუშაოების აქტუალობა, სიახლე და პერსპექტიულობა. ამავე დროს ხაზი გაუსვეს მეთოდის პრაქტიკულ გამოყენებასთან დაკავშირებულ სირთულეებს.

დადგენილებაში კომისიამ აღნიშნა კვლევის აქტუალობა და შემოთავაზებული მეთოდით ხილის პრეზერვაციის გამოყენების პერსპექტიულობა, რისთვისაც მიზანშეწონილად ჩაითვალა კვლევების შემდგომი გაგრძელება და გაფართოვება, ხოლო სოფლის მეურნეობაში ავტორების მიერ შემოთავაზებული მეთოდის გასავრცელებლად მომხსენებელ მკვლევართა ჯგუფთან თანამშრომლობისათვის მზადყოფნა განაცხადეს საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრისა (პროდუქტების შენახვა-გადამუშავების კვლევის სამსახურის უფროსი მ.ჟღენტი) და საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის კვების მრეწველობის ინსტიტუტის (დირექტორი აკადემიკოსი ნ.ბაღათურია) თანამშრომლებმა.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული ახალგაზრდა მეცნიერთა და სპეციალისტთა საბჭოს 2025 წლის თებერვლის სხდომა

        მიმდინარე წლის 25 თებერვალს ჩატარდა აკადემიის ახალგაზრდა მეცნიერთა და სპეციალისტთა საბჭოს სხდომა, სადაც მოხსენებით: „კატასტროფის რისკის მართვის ძირითადი კონცეფციის შესახებ” წარსდგა საბჭოს წევრი, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი, წყალთამეურნეობის ინსტიტუტის განყოფილების უფროსი შორენა კუპრეიშვილი. მომხსენებელმა სიღრმისეულად მიმოიხილა ბუნებრივი კატასროფების ის ძირითადი ტიპები და მოვლენები, რომლებიც ზიანს აყენებენ ადამიანებს, ინფრასტრუქტურასა და გარემოს. ეს არის ისეთი ფიზიკურ მოვლენები, როგორიცაა: მიწისძვრები, წყალდიდობები, ქარიშხლები და მეწყრები.

       აღინიშნა რისკების შემცირების მნიშვნელობა, რომელთა შორისაა: ადამიანის სიცოცხლის გადარჩენა, ეკონომიკური ზიანის შემცირება, ქონების და გარემოს დაცვა და მდგრადი განვითარება. მომხსენებელი შეეხო რისკის შემცირების სტრატეგიებს, რომელთაგან გამოყო შემდეგი:

პრევენცია და დაგეგმარება:
ბუნებრივი რისკების რუკების შექმნა - პოტენციური საფრთხეების განაწილების სიზუსტე.
მშენებლობის სტანდარტები - ყველა სახლი და ინფრასტრუქტურა უნდა იყოს სეისმურად მდგრადი.
განათლება და ცნობიერების ამაღლება:
მოსახლეობის ცნობიერება - ინფორმაცია როგორ უნდა მოიქცეს ადამიანი კატასტროფის დროს (როგორ უნდა გაიქცეს, რა გააკეთოს სახლში).
წარმოდგენების პროგრამები: სკოლების, მედიასაშუალებების, საჯარო სერვისების მონაწილეობა.

ტექნოლოგიური ინოვაციები

ადრეული გაფრთხილება - ახალი ტექნოლოგიები, რომლებიც დროულად აფრთხილებენ მოსახლეობას, მაგალითად, მიწისძვრისგან.
ინჟინრული გადაწყვეტილებები - მდინარეთა კალაპოტის კონტროლი.

       თემამ დიდი ინტერესი გამოიწვია საბჭოს სხდომის მონაწილეების მხრიდან, შედგა საინტერესო დისკუსია.

         სხდომა ჩატარდა ჰიბრიდულ ფორმატში, შესაბამისად საბჭოს წევრების ნაწილს, ასევე მონაწილეობის მსურველებს, მათ შორის რეგიონებიდან, საშუალება ჰქონდათ ონლაინ მიეღოთ მონაწილეობა. სხდომას ასევე ესწრებოდნენ აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე და გარემოს დაცვის და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე.

     მიმდინარე წლის 12 თებერვალს შედგა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა, რომელზეც მოხსენებით თემაზე: „პრობიოტიკური შემადგენლობის შემუშავება ვაშლის წვენის წარმოებისთვის“ გამოვიდა საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის პროფესორი, დოქტორი ეთერ ტყეშელიაძე.

მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ პრობიოტიკებით მდიდარი სასურსათო პროდუქტების უმეტესობა რძის ნაწარმს წარმოადგენს, თუმცა ზოგიერთ ადამიანს, მათ შორის ბავშვებს, რძის შაქრის – ლაქტოზის აუტანლობის გამო, მათი მიღება არ შეუძლია. პრობიოტიკებით გამდიდრებული ხილის წვენები წარმოადგენს რძის პროდუქტების კარგ ალტერნატივას, ვინაიდან არის ლაქტოზისა და ქოლესტერინისგან თავისუფალი.

კვლევის ძირითად მიზანს წარმოადგენდა საქართველოში გავრცელებული ვაშლის ადგილობრივი და ინტროდუცირებული ჯიშებიდან გამოყოფილი პრობიოტიკური რძემჟავა ბაქტერიებით გამდიდრებული ვაშლის წვენის დამზადების ბიოტექნოლოგიის შემუშავება. სხვადასხვა ჯიშის ვაშლის ნაყოფებიდან გამოიყო რძემჟავა ბაქტერიების 120 იზოლატი. მათი მორფო-ფიზიოლოგიური და ბიოქიმიური მახასიათებლების შესწავლის შედეგად შეირჩა 4 შტამი (Lactiplantibacillus (Lpb.) plantarum 52, Lactiplantibacillus plantarum 53, Lactiplantibacillus plantarum 74 და Lactiplantibacillus plantarum 76), რომლებიც იდენტიფიცირებულ იქნა გერმანიაში MALDI-TOF მასური სპექტრომეტრიით და 16S rDNA სექვენირებით. შესწავლილი იქნა ოთხივე შტამის პრობიოტიკური თვისებები. ყველა მათგანი ხასიათდებოდა pH 2.0-ზე ზრდის უნარით, ნაღვლის მარილების მიმართ ტოლერანტობით. Lactiplantibacillus plantarum 74 რეზისტენტული იყო ციპროფლოქსაცინის, გენტამიცინის, ნეომიცინისა და სტრეპტომიცინის მიმართ, Lactiplantibacillus plantarum 76 - ოქსიტეტრაციკლინის, ციპროფლოქსაცინის, გენტამიცინისა და სტრეპტომიცინის მიმართ, Lactiplantibacillus plantarum 52, Lactiplantibacillus plantarum 53 და Lactiplantibacillus plantarum 74 მგრძნობიარენი აღმოჩნდნენ ოქსიტეტრაციკლინის, ტეტრაციკლინის, ერითრომიცინისა და რიფამპიცინის მიმართ. ვაშლის ნაყოფიდან გამოყოფილ ოთხ შტამს შორის ანტიმიკრობული აქტივობის შესწავლამ აჩვენა, რომ Salmonella enterica ATCC 14028-ის ზრდა დათრგუნა Lactiplantibacillus plantarum 52-მა. Streptococcus pyogenes ATCC 21059-ის შემთხვევაში Lpb. plantarum 52 და Lpb. plantarum 76 გამოირჩეოდა ამ უნარით, Proteus mirabilis ATCC 12453-ს, Shigella flexneri ATCC 12022-სა და Escherichia coli ATCC 25922-ის მიმართ ინჰიბიტორული აქტივობა აღენიშნებოდა Lpb. plantarum 76 შტამს. შესწავლილი პრობიოტიკური თვისებების საფუძველზე, ვაშლის წვენების ფერმენტაციისთვის შერჩეულ იქნა სამი საუკეთესო (კომპლემენტარული) თვისებების მქონე შტამის კონსორციუმი Lpb. plantarum 52, Lpb. plantarum 74 და Lpb. plantarum 76. ვაშლის წვენში, ჩათესვის მომენტში, უჯრედების სიცოცხლისუნარიანობა შეადგენდა 7.0±0.2 lg კწე/მლ-ს. თერმოსტატში 37°C-ზე 48 სთ-იანი ფერმენტაციის შემდეგ დაფიქსირდა მატება 9.3±0.2 lg კწე/მლ-მდე. მაცივარში შენახვიდან მე-12 კვირას მიაღწია 8.6±0.2 lg კწე/მლ-მდე, რაც განპირობებული იყო წვენის pH-ის შემცირებით. ჯამური ფენოლების შემცველობა 194.4±9.7 მგ GAE /ლ-დან მე-12 კვირას გაიზარდა 304.0±15.2 მგ GAE /ლ-მდე. რაც შეეხება ანტიოქსიდანტურ აქტივობას, 139.9±6.9 მგ AAE /ლ-დან შემცირდა 118.5±5.9 მგ AAE /ლ-მდე.

ერთ-ერთ ხილის გადამამუშავებელ საწარმოში, ტექნოლოგიური რეჟიმის დაცვით ჩატარებული ექპერიმენტის დროს, პრობიოტიკური ბაქტერიების ინოკულანტი ვაშლის წვენს დაემატა პასტერიზაციის შემდეგ, 55°C-მდე გაგრილებულ კონდიციაში. წვენში რძემჟავა ბაქტერიების სიცოცხლისუნარიანობა, შედარებით მაღალი ტემპერატურის გავლენით, 9.0±0.1 lg კოლონიის წარმომქმნელი ერთეული მლ-დან (კწე/მლ) შემცირდა 8.2±0.2 lg კწე/მლ-მდე, ხოლო მაცივარში შენახვიდან მე-10 კვირას დაეცა 7.7±0.2 lg კწე/მლ-მდე, რის შემდეგაც ჰქონდა კლებითი ტენდენცია. საწარმოო პირობებში მიღებული წვენის შენახვის ვადად განისაზღვრა 10 კვირა, რაც შეესაბამამება გასტროენტეროლოგიის მსოფლიო ორგანიზაციის (World Gastroenterology Organization) მოთხოვნებს.

მოხსენებასთან დაკავშირებით აზრი გამოთქვეს: აკადემიკოსმა ალ. დიდებულიძემ, დოქტორებმა; თ.ბიჭიაშვილმა, ე.კაციტაძემ, ო.თედორაძემ, ც.სამადაშვილმა, ო.ქარჩავამ, მ.ჟღენტმა, გ.ქუთელიამ, სამინისტროს სამმართელოს უფროსმა ნ.ხოხაშვილმა, ინჟინრებმა ც.ნაცვლიშვილმა, ქ.ჭიპაშვილმა, აგრონომმა ც.დოსმიშვილმა, რომლებმაც მოიწონეს მოხსენება და წარმოდგენილი დასკვნები.

სხდომამ მიზანშეწონილად ჩათვალა, დარგის მეცნიერთა და მეწარმეთა უფრო ფართო წრისთვის კვლევის შედეგების გასაცნობის მიზნით, აკადემიაში გამოიცეს რეკომენდაცია.

       Rvawlmosili mecnieri valerian (vova) canava - 90

      ცნობილი მეცნიერის, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორის, პროფესორის, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსის, ბატონი ვალერიან (ვოვა) ცანავას წვლილი მატად მნიშვნელოვანი და დასაფასებელია ქართული მეცნიერების და სუბტროპიკული სოფლის მეურნეობის განვითარებაში.

            ვალერიან ცანავა დაიბადა 1935 წლის 25 თებერვალს ქ. სოხუმში. 1953 წელს დაამთავრა სოხუმის №1 საშუალო სკოლა და ჩაირიცხა საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტში, რომელიც 1958 წელს დაამთავრა აგროქიმია-ნიადაგმცოდნეობის სპეციალობით. ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ იგი სამუშაოდ გაიგზავნა ჩაისა და სუბტროპიკული კულტურების სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში (ანასეული). 1961-1964 წლებში ვ. ცანავამ გაიარა ასპირანტურაში სწავლების სრული კურსი სასუქებისა და ინსექტოფუნგიციდების სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის (ქ. მოსკოვი) დოლგოპრუდის საცდელ სადგურში პროფესორ ფ. ტურჩინის ხელმძღვანელობით. 1966 წელს მან წარმატებით დაიცვა დისერტაცია სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა კანდიდატის სამეცნიერო ხარისხის მოსაპოვებლად, რის შემდეგ დაუბრუნდა მშობლიურ ინსტიტუტს და იმავე წელს აგროქიმიის განყოფილებაში არჩეული იქნა უფროსი მეცნიერ-თანამშრომლის თანამდებობაზე. 1972-1988 წლებში ვ. ცანავა ჩაისა და სუბტროპიკული კულტურების ინსტიტუტის დირექტორის მოადგილეა სამეცნიერო დარგში. 1988 წელს მან ასევე წარმატებით დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორის სამეცნიერო ხარისხის მოსაპოვებლად თემაზე: „ჩაის მცენარის აზოტოვანი კვების აგროქიმიური საფუძვლები“. 1988-1995 წლებში ვ. ცანავა ორი ინსტიტუტის გაერთიანების ბაზაზე შექმნილი ჩაის, სუბტროპიკული კულტურებისა და ჩაის მრეწველობის სამეცნიერო-საწარმოო გაერთიანების გენერალური დირექტორის პირველი მოადგილეა, ხოლო 1995 წლიდან 2006 წლამდე ამავე სამეცნიერო-საწარმოო გაერთიანების გენერალური დირექტორი. 2006 წლიდან იგი ჩაის, სუბტროპიკული კულტურებისა და ჩაის მრეწველობის ინსტიტუტის აგროქიმია-ნიადაგმცოდნეობის ლაბორატორიის ხელმძღვენელია, პარალელურად 2006-2010 წლებში - ინსტიტუტის სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე. ვ. ცანავა 1992 წლიდან საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპოდენტია, ხოლო 1995 წლიდან - აკადემიის ნამდვილი წევრი (აკადემიკოსი).

            ვ. ცანავას მიერ ჩატარებული მრავალწლიანი კვლევებიდან განსაკუთრებული აღნიშვნის ღირსია:

   - აზოტის მეტაბოლიზმის პროცესის შესწავლა ჩაის მცენარესა და ციტრუსოვან კულტურებში სტაბილური იზოტოპი 15N გამოყენებით;

     - აზოტოვანი სასუქების გავლენა სუბტროპიკული ნიადაგების აგროქიმიურ მაჩვენებლებზე და ბიოქიმიურ აქტიობაზე;

   - აზოტის ბალანსის შესწავლა ჩაისა და ციტრუსოვანთა კულტურების მოვლა-მოყვანის აგროცენოზში.

            ვ. ცანავას მიერ ჩატარებულ კვლევებში ფართოდ არის გამოყენებული ინსტიტუტის მრავალწლიანი სტაციონალური ცდები როგორც საბაზისო კვლევის ობიექტი წითელმიწა ნიადაგებში აზოტის ფრაქციული შესწავლისათვის. ამ კვლევებით მეცნიერულად დასაბუთებულია აზოტის ფონდის ცვლილებები წითელმიწებში აზოტოვანი სასუქების ფორმებისა და ნორმების ხანგრძლივი გამოყენების ფონზე, ასევე სასუქების გავლენა პლანტაციების პროდუქტიულობასა და მზა ჩაის ხარისხზე. დადგენილია, რომ წითელმიწებისა და სუბტროპოკული გაეწერებული ნიადაგების პირობებში ჩაის პლანტაციებიდან მაქსიმალური მოსავლის მიღების ერთ-ერთი ძირითად პირობას ფოსფორიანი სასუქების გამოყენება წარმოადგენს, მათი ფორმების, ვადებისა და პერიოდულობის გათვალისწინებით. დადგენილია აგრეთვე კალიუმიანი სასუქების გამოყენების ეფექტიანობა აზოტით და ფოსფორით ხანგრძლივად განოყიერებულ ასაკოვან პლანტაციაში. მნიშვნელოვანია ვ. ცანავას მონაცემები ჩაის მცენარის ვეგეტაციის პერიოდში ცილოვანი და თავისუფალი ამინომჟავების აზოტის ცვლილების დინამიკის შესახებ, აზოტით უზრუნველყოფისა და დოზებისაგან დამოკიდებულებით. შესწავლილია აგრეთვე აზოტის გაზრდილი დოზების (400-500 კგ/ჰა) უარყოფითი გავლენა თავისუფალი ამინომჟავების, განსაკუთრებით კი შეუცვლელი ამინომჟავების შემცველობაზე და მზა ჩაის ხარისხობრივ მაჩვენებლებზე. მრავალწლიანი და მრავალმხვრივი კვლევების შედეგები ასახულია ჩაისა და ციტრუსოვნების მოვლა-მოყვანის პრაქტიკულ რეკომედაციებსა და აგროწესებში, კერძოდ, აზოტოვანი სასუქების ფორმების შედარებითი შეფასება, ნიადაგში მათი შესატანი დოზები და ფორმები.

           საქართვლოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი ვ. ცანავა 215 სამეცნიერო ნაშრომის ავტორია, მათ შორის, 3 მონოგრაფიის, 1 სახელმძღვანელოს, 1 პრაქტიკული სახელმძღვანელოს, 6 გამოგონების და პატენტის. განსაკუთრებით აღსანიშნავია მონოგრაფიები: „ჩაის მცენარის აზოტით კვების აგროქიმიური საფუძვლები“ (1985 წ.) და თანაავტორობით (მ. დარასელია, ი. ვორონცოვი, ვ. გვასალია) გამოცემული `“საბჭოთა კავშირის მეჩაიეობა“ (1988 წ).

           მონოგრაფიაში „ჩაის მცენარის აზოტით კვების აგროქიმიური საფუძვლები“ თავმოყრილია მრავალწლიანი კვლევების შედეგები ჩაის პლანტაციების ნიადაგების აზოტის ფონდის შესახებ. სტაბილური აზოტის 15N მეთოდის გამოყენებით დეტალურად არის შესწავლილი შეტანილი აზოტის ბალანსის სტრუქტურა და დადგენილია სასუქის აზოტის გავლენა ნიადაგის და მოძრავ აზოტზე, ასევე ჩაის ბუჩქის ცალკეული ნაწილების საერთო აზოტში მინერალური სასუქების ხვედრითი წილი. ვალერიან ცანავას მიერ დასაბუთებულია მცენარის აზოტით კვების პრობლემის თითქმის ყველა ასპექტი საქართველოს ჩაის პლანტაციების მაგალითზე. კერძოდ, აზოტოვანი სასუქების ფორმებისა და ნორმების გავლენა ჩაის პლანტაციების მოსავლიანობაზე, ნიადაგის აგროქიმიურ თვისებებზე, ნიადაგური აზოტის ფრაქციულ შედგენილობაზე და აზოტის გარდაქმნაზე წითელმიწა ნიადაგებში ჩაის კულტურის ქვეშ და სხვ. მან ცალკე კვლევები მიუძღვნა აზოტის შეთვისებასა და გარდაქმნას ჩაის მცენარეში, ასევე აზოტოვანი სასუქების მოქმედებას ჩაის ბიოქიმიურ და ხარისხობრივ მაჩვენებლებზე, აზოტოვანი ნივთიერებების შემცველობის დინამიკაზე ჩაის მცენარეში. მონოგრაფიაში გამახვილებულია ყურადღება ჩაის პლანტაციებში აზოტის ბალანსზე და მცენარის მიერ სასუქების აზოტის გამოყენებაზე, კერძოდ, აზოტის ჩართვაზე ნიადაგის აზოტის სხვადასხვა ფრაქციაში და მის გამორეცხვაზე აზოტოვანი სასუქების ფორმებთან დამოკიდებულებაში.

            დიდია ვალერიან ცანავას წვლილი სამეცნიერო კადრების მომზადების საქმეში. მისი ხელმძღვანელობით მომზადებული და დაცულია ორი ათეული საკანდიდატო და სადოქტორო დისერტაცია.

            ამაგდარი მეცნიერი წარმატებით აგრძელებს სამეცნიერო საქმიანობას ნიადაგის ნაყოფიერების დონის შესწავლისა და განოყიერების დიფერენცირებული სისიტემის შემუშავებისათვის. მნიშვნელოვანია ბოლო წლებში კოლეგებთან ერთად შესრულებული სამუშაოები სასოფლო-სამეურნეო კულტურების ქვეშ ახალი სახის კომპლექსური სასუქების გამოყენების ეეფექტიანობის შესწავლისა და კვლევის შედეგების საცდელი დანერგვის მიმართულებით.

            ვალერიან ცანავას კარგად იცნობენ როგორც ჩვენს ქვეყანაში, ასევე მის ფარგლებს გარეთაც. იგი არაერთგზის იმყოფებოდა სამეცნიერო მივლინებებში - ვიეტნამში, ლაოსში, კუბაში, ინდოეთში და ჩინეთში ჩაისა და სუბტროპიკული კულტურების მოვლა-მოყვანის მეცნიერული მიღწევების გაზიარების მიზნით.

           ვალერიან ცანავა არის საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის და სამეცნიერო ჟურნალ “მოამბის” სარედაქციო საბჭოს წევრი. მისი მონაწილეობით შემუშავბებულია არაერთი საერთაშორისო და ადგილობრივი სამეცნიერო პროგრამები და პროექტები.

            გაწეული ნაყოფიერი სამეცნიერო-პედაგოგიური საქმიანობისათვის ვალერიან ცანავა დაჯილდოებულია შრომის წითელი დროშისა და ღირსების ორდენებით. ბატონი ვალერიანი გახლავთ ოზურგეთის საპატიო მოქალაქე.

ბატონო ვალერიან,

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია გილოცავთ თქვენ, ღირსეულ მამულიშვილს, აღიარებულ მეცნიერსა და საზოგადო მოღვაწეს, შესანიშნავ მამასა და ბაბუას დაბადების 90 და სამეცნიერო-საზოგადოებრივი მოღვაწეობის 60 წელს. გისურვებთ ჯანმრთელობას, დღეგრძელობას, მხნეობას, სიხარულსა და მრავალ წარმატებას ჩვენი ქვეყნის საკეთილდღეოდ!

საზეიმო სხდომა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში

 საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში მიმდინარე წლის 11 თებერვალს ჩატარდა საზეიმო სხდომა, რომელიც მიეძღვნა მეცნიერ ქალთა და გოგონათა საერთაშორისო დღეს. სხდომას ესწრებოდნენ: აკადემიის პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე, აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიის პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, აკადემიის აგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი გოგოლა მარგველაშვილი, აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, საერთაშორისო ორგანიზაციებთან კავშირისა და საქმიანობის მთავარი სპეციალისტი, დოქტორი თინათინ ეპიტაშვილი, აკადემიის წამყვანის სპეციალისტები: ქეთევან ჭიპაშვილი, ლარისა ჩაიკა, დალი თარხნიშვილი, და მარიკა მოსაშვილი, ასევე მოწვეული სტუმრები.

სხდომა გახსნა და დამსწრე საზოგადოებას მისასალმებელი სიტყვით მიმართა აკადემიის მთავარმა აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ალექსანდრე დიდებულიძემ. მან აღნიშნა, რომ იუნესკოს მონაცემებით ქალბატონები მსოფლიოს მეცნიერთა მხოლოდ მესამედს შეადგენენ. თუმცა ეს რიცხვი იზრდება და საერთაშორისო ფონდები და გრანტები მხარს უჭერენ მათი ჩართულობის გაზრდას მეცნიერებაში. იუნესკოს მიაჩნია, რომ ქალბატონები ნაკლებად არიან წარმოდგენილი სამეცნიერო კვლევებში. მათი წილი მეცნიერთა საერთო რაოდენობაში 28%-ია. მას შემდეგ, რაც მეცნიერებაში ნობელის პრემია დაარსდა 1901 წელს, ქალბატონებმა მოიპოვეს ჯილდოების მხოლოდ 3%. სწორედ ამიტომ, იუნესკომ დააწესა მეცნიერ ქალთა და გოგონათა საერთაშორისო დღე, რომელიც მთელ მსოფლიოში აღინიშნება 11 თებერვალს, ასევე საერთაშორისო ჯილდო „მეცნიერ ქალბატონებისათვის“. სამწუხაროდ, მეცნიერებაში მოღვაწე ქალბატონთა რაოდენობასთან დაკავშირებით, საქართველოშიც არასახარბიელო მდგომარეობაა, განსაკუთრებით აგრარული პროფილის მიმართულებით.

            სხდომაზე სიტყვით გამოვიდა აგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი გოგოლა მარგველაშვილი. მან გულითადად მიულოცა ქალბატონებს მეცნიერ ქალთა და გოგონათა საერთაშორისო დღე. შემდეგ გაიხსენა გამოჩენილი ქართველი მეცნიერი ქალბატონები: ევროპაში მოღვაწე პირველი ქართველი ფსიქო-ფიზიოლოგი, მრავალი ფუნდამენტური ნაშრომის ავტორი, არაერთი საერთაშირისო ჯილდოს მფლობელი, საფრანგეთის სამედიცინო აკადემიის წევრი ბარბარე ყიფიანი და აგრარული მეცნიერების ერთ-ერთი თვალსაჩინო წარმომადგენელი, აკადემიკოსი ქსენია ბახტაძე, ქალბატონი, რომელმაც ქართულ ჩაის საყოველთაო აღიარება მოუპოვა.

            აკადემიკოსმა გ. მარგველაშვილმა ისაუბრა ასევე მეცნიერებაში განვლილ საკუთარ გზაზეც. იმ სირთულეებზე, რომლის გადალახვაც მოუწია. აღინიშნა, რომ Aაკადემიკოსი გ. მარგველაშვილი ითვლება აღმოსავლეთ საქართველოს ძირითადი ტიპის ნიადაგებში ფოსფორიანი სასუქების ეფექტური გამოყენების თეორიული და პრაქტიკული საფუძვლების დამუშავების ქართული სამეცნიერო სკოლის ხელმძღვანელად. მისი ხელმძღვანელობით აღზრდილია 17 მეცნიერებათა კანდიდატი და 4 მეცნიერებათა დოქტორი და სხვ.

            დარბაზში დამსწრე ქალბატონებს მეცნიერ ქალთა და გოგონათა საერთაშორისო დღე მიულოცა აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსმა, დოქტორმა მ. ბარვენაშვილმა. მან თითოეულ მათგანს წარმატება, წინსვლადა ახალ -ახალი მიღწევები უსურვა.

            მილოცვების შემდგომ ტრადიციულად გაიმართა აგრარულ დარგში მოღვაწე მეცნიერ ქალბატონთა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის საპატიო სიგელებით დაჯილდოების ცერემონიალი.

           საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის საპატიო სიგელით დაჯილდოვდნენ:

- სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი მანანა კევლიშვილი; 

- ქიმიის მეცნიერებათა დოქტორი მზია ღაღოლიშვილი;

- სასურსათო ტექნოლოგიის დოქტორი ლალი ელანიძე;

- სოფლის მეურნეობის დოქტორი დარეჯან ჯაში;

- სოფლის მეურნეობის დოქტორი ნუნუ ნაკაშიძე;

- ტექნიკის დოქტორი მირანდა გორგილაძე;

- ქიმიის დოქტორი ლია აფციაური;

- ტექნიკის დოქტორი ნაირა მამარდაშვილი;

- ქიმიის დოქტორი ქეთევან სარაჯიშვილი;

- ქიმიის დოქტორი ქეთევან ბერიაშვილი;

- აგრარულ მეცნიერებათა აკადემიური დოქტორი ნათია სუხიშვილი;

- სასურსათო ტექნოლოგიის დოქტორი ელენე სორდია;

- სასურსათო ტექნოლოგიის დოქტორი სოფიო ძნელაძე;

- ტექნიკის დოქტორი მედეა ორმოცაძე;

- კვების პროდუქტების ტექნოლოგიის დოქტორი ლია კოტორაშვილი;

- ეკოლოგიის დოქტორი მაია კუხალეიშვილი;

- ბიოლოგიის დოქტორი გულიკო დვალი;

- ფილოლოგიის დოქტორი თეონა ხუფენია;

- გეოგრაფიის დოქტორი ქეთევან ლატარია;

- ტექნიკის დოქტორი მარიკა მიქიაშვილი;

- სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი რუსუდან ძიძიშვილი;

- სოფლის მეურნეობის დოქტორი ხათუნა დობორჯგინიძე.

მეცნიერ ქალბატონებს „მეცნიერ ქალთა და გოგონათა საერთაშორისო დღე“ და აკადემიის საპატიო სიგელებით დაჯილდოება მიულოცა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გივი ჯაფარიძემ. მან მოწვეულ სტუმრებს გააცნო აკადემიის სამეცნიერო საქმიანობა და სტრუქტურა, ესაუბრა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის მიერ გაფორმებულ ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმების ფარგლებში წარმოებულ საქმიანობაზე სამეცნიერო, სასწავლო და კვლევით დაწესებულებებთან, როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის ფარგლებს გარეთაც. აკადემიის პრეზიდენტმა, ბატონმა გ. ჯაფარიძემ აკადემიის სახელით გამოთქვა მზაობა აგრარიკოს მეცნიერ ქალბატონებთან შემდგომი თანამშრომლობისათვის.

დაჯილდოებულ ქალბატონთაგან სიტყვით გამოვიდნენ: ქალბატონი მანანა კევლიშვილი,  ქალბატონი რუსუდან ძიძიშვილი, ქალბატონი ლია აფციაური და ქალბატონი მედეა ორმოცაძე. მათ მადლობა გადაუხადეს აკადემიის ხელმძღვანელობას თავიანთი შრომის ჯეროვანი დაფასებისათვის.

ქართველი მეცნიერების მიერ გამოიცა მნიშვნელოვანი სამეცნიერო ნაშრომი

„ტრადიციული ქართული სამიწათმოქმედო კულტურა და თანამედროვეობა (ხორბალი)“.

წინამდებარე ნაშრომის მიზანია კიდევ ერთხელ გაამახვილოს ყურადღება ხორბლისა და მისი პროდუქტების სოციო-კულტურულ მნიშვნელობაზე, ქართული ტრადიციული სამეურნეო კულტურის წარსულსა და მომავალზე. ამ საკითხების კვლევა და დისკუსია სასარგებლოა თანამედროვე გამოწვევების ანალიზისთვის. გვსურს წარმოვაჩინოთ ქართული სამიწათმოქმედო კულტურის, ხორბლის წარმოების, პურის ცხობის უძველესი ტრადიციებისა და თანამედროვე განვითარების საკითხები.

ნაშრომი განკუთვნილია სამეცნიერო წრეებისა და ფართო საზოგადოების წარმომადგენელთათვის.

TRADITIONAL GEORGIAN AGRICULTURE AND MODERNITY (WHEAT)

The aim of the volume is to once again focus attention on the socio-cultural importance of wheat and its products, to discuss the past and the future of

Georgian traditional agriculture. The research and analyses of these issues is useful for consideration of the contemporary challenges. We would like to

present the issues of the ancient traditions and modern development of Georgian traditional culture, wheat production and bread baking. The work is intended for

representatives of scientific circles and the general public

ნაშრომის სრული ვერსია შეგიძლიათ იხილოთ ლინკზე

  მიმდინარე წლის 18 დეკემბერს შედგა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა, რომელზეც მოხსენებით: „საქართველოს კანონის: „სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების შესახებ“ 2025 წლის 1 იანვრიდან ამოქმედებასთან დაკავშირებული ღონისძიებები“ გამოვიდა საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ა(ა)იპ სოფლის განვითარების სააგენტოს დირექტორის მოადგილე ნატალია ხარატიშვილი.

თავის გამოსვლაში მომხსენებელმა ხაზი გაუსვა გარემოებას, რომ თანამედროვე სოფლის მეურნეობის განვითარება შეუძლებელია სწორი პოლიტიკისა და შესაბამისი დამხმარე ღონისძიებების განხორციელების გარეშე. ამიტომ, სახელმწიფოს როლი და მის მიერ მართებული ნაბიჯების გადადგმა უმნიშვნელოვანესი ამოცანაა. თავის მხრივ, სწორი პოლიტიკის შემუშავებისთვის სახელმწიფოს სჭირდება ინსტრუმენტები, რომელიც შესაძლებელს გახდის სწორი ინფორმაციის არსებობას და შესაბამისი ანალიზის განხორციელებას.  ერთ-ერთ ასეთ ინსტრუმენტს წარმოადგენს საკანონმდებლო ჩარჩოს დახვეწა, რომელიც ევროკავშირის წევრ ქვეყნებში არსებული კანონშემოქმედებითი პრაქტიკის მსგავსად მოაწესრიგებს საქართველოში სოფლის მეურნეობის მოწყობას, პოლიტიკის მართვასა და მასთან დაკავშირებულ საკითხებს.

„სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების შესახებ“ საქართველოს კანონის მიღება ემსახურება სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების პოლიტიკის განსაზღვრისთვის ზოგადი პრინციპებისა და მოთხოვნების დადგენას. კერძოდ, ესაა:

სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების პოლიტიკის მართვის ძირითადი პრინციპებისა და უფლებამოსილი უწყებების კომპეტენციების განსაზღვრა;

სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების მიმართულებით არსებული სამართლებრივი ურთიერთობების მოწესრიგება;

სოფლის ეკონომიკის განვითარების ხელშეწყობა სოფლის მეურნეობისა და მასთან დაკავშირებულ საქმიანობაში;

სახელმწიფო მხარდაჭერის ღონისძიებების განსაზღვრა და მათი განხორციელების ხელშეწყობა.

კანონის მიღების აუცილებლობა განპირობებულია იმ ფაქტით, რომ საქართველოში არ არსებობდა ერთიანი საკანონმდებლო ჩარჩო დოკუმენტი, რომელიც დაარეგულირებდა სოფლის მეურნეობის და სოფლის განვითარებას, წარმოაჩენდა ხედვასა და მიზნებს დარგში პოლიტიკის განსახორციელებლად. ამასთან, ქვეყანას გააჩნია სტრატეგიული ხედვის დოკუმენტი, სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების სტრატეგია (2021–2027 წწ.), რომელიც აყალიბებს ამ მიმართულებით ძირითად ვექტორებს ეროვნულ დონეზე, თუმცა მასში გაცხადებული მიზნების სრულად რეალიზება რთულია შესაბამისი საკანონმდებლო ბაზის არსებობის გარეშე, რომელიც ფუნდამენტურად განსაზღვრავს დარგში არსებული სუბიექტების როლსა და მოქმედების არეალს.  

კანონის მიღების შედეგად საკანონმდებლო დონეზე განიმარტა ისეთი მნიშნველოვანი ტერმინები, როგორებიცაა: სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობა, სოფლის განვითარება, ფერმერი, ფერმერული მეურნეობა, ფერმერული მეურნეობების რეესტრი და სხვ., განისაზღვრა მხარდამჭერი ღონისძიებების გამართულ ფუნქციონირებაზე პასუხისმგებელი სახელმწიფო ორგანოები/უწყებები, შეიქმნა სამართლებრივი საფუძველი გადამხდელი სააგენტოს (ა(ა)იპ სოფლის განვითარების სააგენტოს ევროკავშირის აკრედიტაციის შემდგომი სამართალმემკვიდრე) მიერ მხარდამჭერი ღონისძიებების დაწესებისთვის. სოფლის მეურნეობის სწორი ანალიზის და დაგეგმვის პირობებში გაიზრდება სასოფლო-სამეურნეო წარმოება, გაუმჯობესდება ქვეყნის სასურსათო უსაფრთხოება, ეკონომიკური და სოციალური მდგომარეობა სოფლად მაცხოვრებლებისთვის. ფერმერული მეურნეობების რეესტრი ფუნქციურად იქნება დატვირთული, ფერმერთა უმრავლესობა - რეგისტრირებული, ხოლო რეესტრის სტატისტიკური მონაცემები გამოყენებულ იქნება პოლიტიკის დაგეგმვისა და მართვისათვის.

კანონის ამოქმედება გათვალისწინებულია 2025 წლის 1 იანვრიდან, გარდა კანონის მე-10 (გადამხდელი სააგენტო), მე-13 (ინტეგრირებული ადმინისტრირებისა და კონტროლის ერთიანი ელექტრონული სისტემა), მე-14 (ფერმერული მეურნეობებისა და სოფლად არსებული საწარმოების რეესტრი) და მე-15 (მონაცემთა გაცვლა) მუხლებისა, რომლებიც აღმასრულებელი ხელისუფლების დონეზე შესასრულებელ ვალდებულებებს უკავშირდება და 2026 წლის 1 იანვრიდან შევა ძალაში.

მოხსენების შემდეგ გამართულ განხილვაში მონაწილეობა მიიღეს აკადემიის პრეზიდენტმა აკადემიკოსმა გივი ჯაფარიძემ, აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტმა აკადემიკოსმა გურამ ალექსიძემ, აკადემიკოსებმა: ნოდარ ჭითანავამ და ალექსანდრე დიდებულიძემ, აკადემიის სტიპენდიატმა მამუკა ბენაშვილმა, სამინისტროს წარმომადგენლებმა - მინისტრის მრჩეველმა დოქტორმა ომარ კაჭარავამ, სამსახურის უფროსმა პროფესორმა ომარ თედორაძემ და საგარეჯოს მუნიციპალიტეტის საინფორმაციო-საკონსულტაციო სამსახურის უფროსმა დოქტორმა ნიკოლოზ ჯავახიშვილმა, პროფესორებმა: მედეა ბურჯანაძემ და ანზორ მესხიშვილმა, დოქტორებმა: გოჩა ცოფურაშვილმა და ეკატერინე კაციტაძემ. დასმულ კითხვებზე მომხსენებელმა გასცა ამომწურავი და კომპეტენტური პასუხები. კომისიის წევრებმა იმსჯელეს კანონის მოსალოდნელ შედეგებზე.

კომისიამ მოიწონა მოხსენება და სრული მხარდაჭერა გამოუთქვა კანონით გათვალისწინებულ ა(ა)იპ სოფლის განვითარების სააგენტოს გადამხდელ სააგენტოდ გარდაქმნის ღონისძიებებს.  

             მიმდინარე წლის 5 დეკემბერს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში,   აგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილების ორგანიზებით ჩატარდა მრგვალი მაგიდა დევიზით: „ნიადაგებზე ზრუნვა: გაზომვა, მონიტორინგი და მართვა“,   რომელიც მიეძღვნა ნიადაგების დაცვის მსოფლიო დღეს.

მრგვალ მაგიდას ესწრებოდნენ: აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გ. ალექსიძე, აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ა. დიდებულიძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მ. ბარვენაშვილი, აკადემიის აგრონომიულ მეცნიერებათა გაყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი გ. მარგველაშვილი, აკადემიის მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა გაყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი თ. ყურაშვილი აკადემიკოსები: ნ ჩხარტიშვილი, ზ. ჩანქსელიანი, ჯ. გუგუშვილი, აკადემიის აპარატის თანამშრომლები, ასევე სსიპ სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის ნიადაგების ნაყოფიერების კვლევის სამსახურის ლაბორატორიის უფროსი, დოქტორი გ. ღამბაშიძე და ამავე სამსახურის თანამშრომლები: მ. თარხნიშვილი, თ. ჯოლოხავა, თ. მესხი, გ. ორმოცაძე, თ. ცეცხლაძე, გ. გვენცაძე.

მრგვალი მაგიდა გახსნა, დამსწრე საზოგადოებას მიესალმა და ღირსშესანიშნავი თარიღი მიულოცა აკადემიკოსმა გ. მარგველაშვილმა. მან მსმენელებს გააცნო დღის წესრიგი, რომლის თანახმად პირველი მოხსენება გახლდათ: „ნიადაგი - ჩვენი ძვირფასი კაპიტალი, სიცოცხლე და კეთილდღეობა“, მომხსენებელი: აკად. გ. მარგველაშვილი, ხოლო მეორე მოხსენება: „ნიადაგური მონაცემების შეფასება საველე და ლაბორატორიულ პირობებში“, მომხსენებელი: დოქტორი გ. ღამბაშიძე.

აკადემიკოსმა გ მარგველაშვილმა მოხსენების გაკეთებამდე აუდიტორიას შეახსენა ნიადაგების დაცვის საერთაშორისო დღის დაარსების ისტორია. ის რომ გაეროს გენერალური ასამბლეის მიერ 2013 წლის 20 დეკემბერს მიღებული იქნა რეზოლუცია, რომლის მიხედვით ყოველი წლის 5 დეკემბერი გამოცხადდა ნიადაგების დაცვის მსოფლიო დღედ. მან ასევე აღნიშნა, რომ აკადემიაში ამ თარიღს რეგულარულად აღნიშნავენ სამეცნიერო კონფერენციის თუ მრგვალი მაგიდის ფორმატში. რაც შეეხება მის მიერ წარმოდგენილ მოხსენებას თემაზე: „ნიადაგი - ჩვენი ძვირფასი კაპიტალი, სიცოცხლე და კეთილდღეობა“, აკად. გ მარგველაშვილმა ყურადღება გაამახვილა რიგ მნიშვნელოვან საკითხებზე, როგორებიცაა: ნიადაგის როლი ჩვენს პლანეტაზე ბიოლოგიური მრავალფეროვნების ფორმირებისა და შენარჩუნების, სოფლის მეურნეობის მდგრადი განვითარების და ქვეყნის ეკონომიკური ზრდის საქმეში; ნიადაგის საინფორმაციო ფუნქცია, რომელიც მჟღავნდება ნიადაგის უნარში „დაიმახსოვროს დ შეინახოს ნიადაგურ ახლადწარმონაქმნებში წარსულ ისტორიულ და გეოლოგიურ ეპოქებში მათი ფორმირების პირობები და სხვ. აკად. გ. მარგველაშვილი ასევე შეეხო მიწათმოქმედებაში მიწების გამოყენების განმსაზღვრელ ფაქტორებს, მსოფლიოს ნიადაგების დეგრადაციის ხარისხსა და ფართობებს. ხაზი გაუსვა იმას, რომ ყოველწლიურად სასოფლო-სამეურნეო სარგებლობიდან ეთიშება დაახლოებით 7-8-დან -15 მლნ-მდე ჰა პროდუქტიული ნიადაგი. ქალბატონმა გოგოლამ ასევე ისაუბრა ჩვენი ქვეყნის ნიადაგების მდგომარეობაზეც, ნიადაგების დაცვისა და ნაყოფიერების შენარჩუნება-ამაღლებასთან დაკავშირებულ პრობლემებზე, ნიადაგების ნაყოფიერების შემცირების მიზეზებზე და სხვ. რაც მთავარია მან მსმენელებს წარმოუდგინა ის მნიშვნელოვანი ღონისძიებები, რომელთა გატარებაც საგრძნობლად გააუმჯობესებს ქვეყნის ნიადაგების არსებულ მდგომარეობას. 

დოქტორმა გ. ღამბაშიძემ მოხსენებაში „ნიადაგური მონაცემების შეფასება საველე და ლაბორატორიულ პირობებში“, ისაუბრა ნიადაგური მონაცემების მნიშვნელობაზე, რომელთა ცოდნაც აუცილებელია: ნიადაგის მდგრადი მართვის უზრუნველსაყოფად; ნიადაგების კლასიფიცირებისთვის; ნიადაგის ნაყოფიერების დონის შესაფასებლად; ნიადაგის ნაყოფიერების გაუმჯობესების ღონისძიებების სწორად შერჩევისა და რეკომენდაციების შემუშავებისთვის; ს/ს კულტურების სივრცობრივი გაადგილებისთვის; ნიადაგის დეგრადაციის ხარისხის დადგენისა და დეგრადირებული ფართობების იდენტიფიცირებისთვის; ს/ს პროდუქციის უვნებლობის უზრუნველსაყოფად და მასთან დაკავშირებული საფრთხეების შესაფასებლად და სხვ. მან ასევე წარმოადგინა ფაქტორები, რომლებიც გავლენას ახდენენ ნიადაგის კვლევის შედეგებზე, მათ შორისაა: ნიადაგის არაერთგვაროვნება, ნიადაგის მახასიათებლების ცვალებადობა, განსახვავებული მიწათსარგებლობა, ს/ს სარგებლობაში მყოფ ფართობებზე ნიადაგის ნაყოფიერების მართვის განსახვავებული პრაქტიკა და სხვ. დოქტ. გ. ღამბაშიძემ დამსწრე საზოგადოებას ასევე გააცნო ნიადაგის საველე და ლაბორატორიული კვლევისთვის შერჩეული მეთოდები, კვლევის შედეგებზე ნიადაგის ნიმუშის აღების გავლენა.

აღსანიშნავია, რომ მრგვალ მაგიდაზე წარმოდგენილმა ორივე მოხსენებამ მსმენელთა მხრიდან დიდი დაინტერესება და მოწონება დაიმსახურა. დაისვა არაერთი შეკითხვა, რომელზეც მომხსენებლებმა ამომწურავი პასუხები გასცეს.

მრგვალი მაგიდა შეაჯამა აკადემიის აგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა გ. მარგველაშვილმა. მან მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას ღონისძიებაში მონაწილეობისათვის და წარმატება უსურვა შემდგომ საქმიანობაში.

ჭეშმარიტი მამულიშვილი, მეცნიერი და საზოგადო მოღვაწე

აკადემიკოსი როინ მეტრეველი - 85

ბატონო როინ,

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიისა და აგრარიკოს-მეცნიერთა სახელით გულითადად გილოცავთ თქვენ - საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის პრეზიდენტს, საქართველოს ისტორიკოსთა ეროვნული კომიტეტის თავმჯდომარეს დაბადებიდან 85 და სამეცნიერო, საზოგადოებრივი და პედაგოგიური მოღვაწეობის 60 წლისთავს.

უდიდესია თქვენი დამსახურება საქართველოს ისტორიის „ოქროს ხანის“ შესწავლაში. ჩვენი წმინდანად შერაცხული მეფეების დავით აღმაშენებლისა და თამარ მეფის მრავალმხრივი მოღვაწეობის სხვადასხვა მხარის გაშუქებაში, რომელთა შორისაა რეფორმები ეკონომიკური, სამხედრო, საეკლესიო თუ სამართლის დარგებში, ეპოქის სოციალურ-ეკონომიკური და პოლიტიკურ-კულტურული მიმოხილვა და სხვ.

თქვენს მიერ გამოცემული თითოეული სამეცნიერო ნაშრომი, მონოგრაფია, სახელმძღვანელო თუ სამეცნიერო სტატია უაღრესად მნიშვნელოვანია ქართული საისტორიო მეცნიერების წარმოჩინებაში.

მეტად ღირებულია თქვენი ისტორიოგრაფიული ნაშრომებიც: წერილები და მონოგრაფიები ვახუშტი ბაგრატიონზე, ივანე ჯავახიშვილზე, ექვთიმე თაყაიშვილზე, შოთა მესხიაზე, ნიკო ბერძენიშვილზე და სხვა გამოჩენილ ქართველ ისტორიკოსებზე.

ფასდაუდებელია თქვენი წვლილი ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიის 12 ტომის გამოცემის საქმეში. თქვენი უდიდესი ძალისხმევის შედეგად ქართველ ხალხს მიეცა მისი დიდი კულტურისა და ისტორიის დამდასტურებელი საბუთი.

თქვენ ბრძანდებოდით თბილისის ალექსანდრე პუშკინის (ამჟამად ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის) სახელობის პედაგოგიური ინსტიტუტის და ივანე ჯავახიშვილის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი. თქვენი უდიდესი დამსახურებაა, რომ თბილისის სახელწიფო უნივერსიტეტმა ავტონომიური უმაღლესი სასწავლებლის სტატუსი აღიდგინა, რაც 1926 წლის შემდეგ დაკარგული ჰქონდა და რომ დღესდღეობით თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტს დიდი საბჭო მართავს. და არა მარტო ეს. თქვენი უშუალო ხელმძღვანელობით უნივერსიტეტში აღდგა სამედიცინო ფაკულტეტი, შეიქმნა ათამდე სამეცნიერო-კვლევითი ლაბორატორია და სამეცნიერო ცენტრი, ჩამოყალიბდა ახალი კათედრები, გაიზარდა სპეციალობების რაოდენობა და სხვ.

სამაგალითოა თქვენს მიერ გაკეთებული მოხსენებები არაერთ საერთაშორისო სამეცნიერო ღონისძიებაზე საქართველოს ისტორიის წარმოსაჩენად.

თქვენ წლების განმავლობაში ბრძანდებოდით საქართველოს უმაღლესი სასწავლებლების რექტორთა საბჭოს თავმჯდომარე, ევრაზიის უნივერსიტეტების ასამბლეის გენერალური კომიტეტის წევრი. თქვენი ძალისხმევით თბილისის უნივერსიტეტი 1999 წლიდან ევროპის უნივერსიტეტთა ასოციაციაში გაერთიანდა.

მისაბაძია თქვენი დიდი მონდომება, რათა ქართულ მეცნიერებაში მოვიდეს ღირსეული ახალი თაობა.

თქვენ, როგორც მკვლევარი და მეცნიერების ორგანიზატორი დამსახურებულად აღიარებული ხართ დიდი ივანე ჯავახიშვილის საქმის ღირსეულ გამგრძელებლად.

ბატონო როინ,

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია კიდევ ერთხელ გილოცავთ თქვენ, ღირსეულ მამულიშვილს, აღიარებულ მეცნიერსა და საზოგადო მოღვაწეს, შესანიშნავ მეუღლეს, მამასა და ბაბუას ამ ღირსშესანიშნავ თარიღებს. გისურვებთ ჯანმრთელობას, ხანგრძლივ სიცოცხლეს, ნაყოფიერ შემოქმედებით, სამეცნიერო-პედაგოგიურ და საზოგადოებრივ საქმიანობას ჩვენი ქვეყნის აღმშენებლობის საქმეში!

       მიმდინარე წლის 3 დეკემბერს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიას საქმიანი ვიზიტით ეწვია საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მოადგილე, ბატონი სოლომონ პავლიაშვილი.

შეხვედრას ესწრებოდნენ: აკადემიის პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე, აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გურამ ალექსიძე, აკადემიის პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, აკადემიკოსები: თენგიზ ყურაშვილი და ჯემალ გუგუშვილი, ასევე აკადემიის აპარატის თანამშრომლები.

შეხვედრა გახსნა და დამსწრე საზოგადოებას მისასალმებელი სიტყვით მიმართა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გ. ჯაფარიძემ. აღინიშნა, რომ აკადემიას საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროსთან დიდი ხნის საქმიანი ურთიერთობა აკავშირებს. გაფორმებულია ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმი, მასში გაწერილი საკითხების   შესრულება მნიშვნელოვნად წაადგება ქვეყნის სოფლის მეურნეობის შემდგომ განვითარებას და შესაბამისად ხელს შეუწყობს ეკონომიკურ ზრდას. ყურადღება გამახვილდა იმაზეც, რომ მეცნიერულ საფუძველზე დამყარებული სოფლის მეურნეობა არამარტო წარმოებული პროდუქციის რაოდენობის გაზრდის შესაძლებლობას იძლევა, არამედ მისი ხარისხის გაუმჯობესებისასაც.

შეხვედრაზე საუბარი წარიმართა ასევე სოფლის მეურნეობის დარგში, უკანასკნელ პერიოდში გამოცემულ მაღალი ხარისხის მეცნიერულ ნაშრომებზეც. ამ მხრივ ხაზი გაესვა აკადემიაში გამოჩენილ აგრარიკოს მეცნიერთა სახელობითი პრემიების მისანიჭებლად ჩატარებულ კონკურსს, რომელშიც მონაწილეობა მიიღეს აგრარული დარგში მოღვაწე მეცნიერებმა. გამარჯვებულ კონკურსანტებს შორის გახლდათ ბატონი სოლომონ პავლიაშვილიც - საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ნამდვილი წევრი (აკადემიკოსი). ბატონი სოლომონის მიერ საკონკურსოდ, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორის პეტრე ჟღენტის სახელობის პრემიის მოსაპოვებლად წარმოდგენილმა ნაშრომმა „სოფლის მეურნეობა, ეკონომიკური ეფექტიანობის მართვა და ცირკულარული ეკონომიკა“, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსების მხრიდან საუკეთესო გამოხმაურება და დიდი მოწონება ჯერ კიდევ 2020 წელს დაიმსახურა, როდესაც ბატონი სოლომონი აკადემიის სამეცნიერო საბჭოს სხდომაზე ნაშრომთან დაკავშირებით ფართე მოხსენებით წარსდგა დამსწრე საზოგადოების წინაშე. 

აუდიტორიის თხოვნით ბატონმა ს. პავლიაშვილმა მსმენელების მოკლედ წარუდგინა ნაშრომში წარმოდგენილი მასალები. ისაუბრა ზოგადად ცირკულარული ეკონომიკის მნიშვნელობაზე, საქართველოში შექმნილი ცირკულარული ეკონომიკის პრინციპებზე ფუნქციონირებადი საწარმოების მუშაობის ზოგად სურათზე და სხვ. 

შეხვედრის დასასრულს აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გ. ჯაფარიძემ მადლობა გადაუხადა ბატონ სოლომონს მობრძანებისათვის და საინტერესო მოხსენებისათვის. გამოითქვა იმედი, რომ საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიასა და საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს შორის ურთიერთთანამშრომლობა კიდეც უფრო გაღრმავდება და გააქტიურდება, რაც შედეგად სოფლის მეურნეობის დარგში მნიშვნელოვანი საკითხების რაციონალური გადაწყვეტის შესაძლებლობას მოგვცემს.

აქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის სხდომა

 მიმდინარე წლის 29 ნოემბერს გაიმართა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის სხდომა. სხდომას ესწრებოდნენ როგორც პრეზიდიუმის წევრები, ასევე მოწვეული სტუმრები, რომელთა შორის იყვნენ საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის მიერ აგრარიკოს-მეცნიერთა სახელობითი პრემიის მოსაპოვებლად გამოცხადებულ კონკურში გამარჯვებული ნაშრომების ავტორები, ახად არჩეული სამეცნიერო განყოფილებების სწავლული მდივნები და აკადემიის აპარატის თანამშრომლები. 

პრეზიდიუმის სხდომა წარიმართა შემდეგი დღის წესრიგით:

1. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აჭარის სამეცნიერო-საკოორდინაციო ცენტრის მიერ მე-3 კვარტალში შესრულებული სამეცნიერო-კვლევითი სამუშაოების   შესახებ. (პრეზენტაცია იხ. ბმულზე)

მომხსენებელი: აკადემიის აჭარის სამეცნიერო-საკოორდინაციო ცენტრის დირექტორი, აკადემიკოსი ზაურ ფუტკარაძე

2. ინფორმაცია - საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტროს მხარდაჭერით საქართველოს რეგიონებში ჩატარებული ახალგაზრდა მეცნიერთა კვირეულის - „ახალგაზრდა მეცნიერები პლანეტის უკეთესი მომავლისათვის“ შედეგების შესახებ.

მომხსენებლები: აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი

3. ინფორმაცია საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის მიერ, თავისი წესდების II თავის მე-9 მუხლის თ) პუნქტის და გამოჩენილ აგრარიკოს მეცნიერთა სახელობითი პრემიების მინიჭების დებულების შესაბამისად, ა.წ. 7 ოქტომბერს გამოცხადებული კონკურსის შედეგების შესახებ. 

მომხსენებელი: აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი 

4. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის წესდების IX თავის -საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის სამეცნიერო განყოფილება - საფუძველზე სამეცნიერო განყოფილების სწავლული მდივნის დებულების შესახებ.

მომხსენებელი: აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი

5. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის სამეცნიერო განყოფილებების სწავლული მდივნების კანდიდატურების დამტკიცების შესახებ.

მომხსენებელი: აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი

6. მიმდინარე საკითხები

1. ინფორმაცია მეცნიერების, ტექნოლოგიებისა და ინოვაციების განვითარების ხელშეწყობის მიმართულებით საჯარო-კერძო პარტნიორობის ქსელის ჩამოსაყალიბებლად ჩატარებული სამუშაოების შესახებ.

მომხსენებელი: აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე.

სხდომა გახსნა და დამსწრე საზოგადოებას მისასალმებელი სიტყვით მიმართა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გივი ჯაფარიძემ. მისი თხოვნით აუდიტორიამ წუთიერი დუმილით მიაგო პატივი აკადემიკოს პაატა კოღუაშვილის ხსოვნას. აღნიშნულის შემდეგ, ბატონმა გივიმ სიტყვა გადასცა აკადემიური დეპარტამენტის უფროსს, დოქტორ მარინე ბარვენაშვილს, რომელმაც დამსწრე საზოგადოებას წარუდგინა აკადემიის მიერ აგრარიკოს-მეცნიერთა სახელობითი პრემიის მოსაპოვებლად გამოცხადებულ კონკურში გამარჯვებული ნაშრომები და ნაშრომთა ავტორები. გაიმართა დაჯილდოების ცერემონიალი, რომელზეც აკადემიის პრეზიდენტმა, თითოეულ გამარჯვებულ ავტორს გადასცა დიპლომი.

 დღის წესრიგის შესაბამისად პრეზიდიუმის სხდომაზე განხილული თითოეული საკითხის ირგვლივ დაისვა არაერთი შეკითხვა, რომელზედაც მომხსენებლებმა ამომწურავი პასუხები გასცეს.

მოსმენილ საკითხთა შორის ყურადღება გამახვილდა აკადემიის სამეცნიერო განყოფილებების სწავლული მდივნის დებულებაზე, რომელიც მოწონებული და დამტკიცებული იქნა წარმოდგენილი სახით. აკადემიის სამეცნიერო განყოფილებების სწავლულ მდივნებად შეირჩნენ შემდეგი პირები: 

1. აგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილებაში - სოფლის მეურნეობის დოქტორი გიორგი ღამბაშიძე;

2. მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილება - ვეტერინარიის დოქტორი ზურაბ მაკარაძე;

3.    აგროინჟინერიის მეცნიერებათა განყოფილება - ტექნიკის დოქტორი მამუკა ბენაშვილი;

4.    გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილება - სოფლის მეურნეობის დოქტორი ზვიად ტიგინაშვილი;

5. სურსათის უვნებლობის და სასურსათო ტექნოლოგიის მეცნიერებათა განყოფილება - ქიმიის დოქტორი დარეჯან დუღაშვილი;

6.   ეკონომიკურ მეცნიერებათა განყოფილება - ეკონომიკის დოქტორი ნატო ჯაბნიძე.

აკადემიის პრეზიდენტმა დამსწრე საზოგადოებას ასევე გააცნო საერთაშორისო საინჟინრო აკადემიის პრეზიდენტთა საბჭოს გადაწყვეტილება, რის საფუძველზეც მედლით „საინჟინრო მამაცობისათვის“ დაჯილდოვდა მისი თანაშემწე, ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი თამაზ ბაციკაძე. დამსწრე საზოგადოებამ ტაშით მიულოცა ბატონ თამაზს ესოდენ დიდი გამარჯვება და წარმატება უსურვა შემდგომ საქმიანობაში.