ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმი საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიასა და საქართველოს

ტექნიკურ უნივერსიტეტს შორის

 მიმდინარე წლის 4 ივნისს საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტში გაფორმდა ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმი საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიასა და საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტს შორის.

ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმის გაფორმებასთან დაკავშირებით მიძღვნილ სხდომას საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიიდან ესწრებოდნენ: აკადემიის პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე, აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გურამ ალექსიძე, აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიის პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, აკადემიის პრეზიდენტის თანაშემწე, ტექნიკური უნივერსიტეტის პროფესორი თამაზ ბაციკაძე; საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტიდან, უნივერსიტეტის რექტორი, აკადემიკოსი დავით გურგენიძე, უნივერსიტეტის კანცლერი, პროფესორი კარლო კოპალიანი, რექტორის მოადგილე მეცნიერების დარგში, პროფესორი თამარ ლომინაძე, აგრარული მეცნიერებებისა და ბიოსისტემების ინჟინერინგის ფაკულტეტის დეკანი, აკადემიკოსი ედიშერ კვესიტაძე, სტუ-ის ადმინისტრაციის წარმომადგენლები და სტუდენტები.

სხდომა გახსნა საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტის რექტორმა, აკადემიკოსმა დავით გურგენიძემ. მოკლე მისალმების შემდეგ, ბატონმა დავითმა ისაუბრა უნივერსიტეტში მიმდინარე პროცესებზე და სიახლეებზე. განსაკუთრებული ყურადღება გაამახვილა აგრარული მეცნიერებებისა და ბიოსისტემების ინჟინერინგის ფაკულტეტზე. აღინიშნა, რომ ფაკულტეტზე მოქმედებს სამივე საფეხურის საგანმანათლებლო პროგრამა. გარდა ამისა წამყვან ევროპულ უნივერსიტეტებთან კოლაბორაციით შემუშავებულია საბაკალავრო და სამაგისტრო პროგრამები, რომელთა დასრულების შემდეგ ახალგაზრდები ორმაგ, ქართული და ევროპული უნივერსიტეტის დიპლომს იღებენ.

 საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიიდან დამსწრე საზოგადოებას სიტყვით მიმართა, აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გივი ჯაფარიძემ. ბატონმა გივიმ მადლობა გადაუხადა საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის რექტორს, აკადემიკოს დ. გურგანიძეს, ადმინისტრაციის წარმომადგენლებს და უნივერსიტეტის მეცნიერ-პედაგოგებს გულთბილი მიღებისათვის. აუდიტორიას გააცნო აკადემიის სტრუქტურა. ისაუბრა აკადემიაში მოქმედ სამეცნიერო განყოფილებებზე, მათ საქმიანობაზე. ხაზი გაუსვა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიასა და საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტს შორის წლების განმავლობაში არსებულ ახლო საქმიან ურთიერთობასა და მეგობრობას. აღნიშნა, რომ ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმი ამ ორ ინსტიტუციას შორის კიდევ უფრო მეტად დააახლოებს მათ და   სამეცნიერო და სასწავლო საქმიანობის გაღრმავების საშუალებას მისცემს. ჩატარდება ერთობლივი სამეცნიერო დისკუსიები, სიმპოზიუმები, კონფერენციები, მრგვალი მაგიდები, სემინარები, ტრენინგები აგრარული დარგში არსებულ პრობლემატურ და მნიშვნელოვან საკითხებზე.

მემორანდუმის ფარგლებში მხარეები შეთანხმდნენ: ქვეყნისათვის მნიშვნელოვანი სამეცნიერო და საგანმანათლებლო პრობლემების ერთობლივი ძალისხმევით გადაწყვეტაზე, მეცნიერთა შორის საქმიანი ურთიერთობის განვითარებასა და განმტკიცებაზე; ინტელექტუალური შესაძლებლობებსა და პროფესიონალიზმზე დაყრდნობით საქართველოში უმაღლესი განათლებისა და მეცნიერების განვითარების ერთობლივი პროექტების განხორციელებაზე, განათლების, მეცნიერებისა და წარმოების ინტეგრაციის ხელშეწყობაზე და სხვ.

შეხვედრის ბოლოს გაიმართა ხელმოწერის ცერემონია. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიიდან ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმს ხელი მოაწერა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გივი ჯაფარიძემ, ხოლო საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტიდან, უნივერსიტეტის რექტორმა, აკადემიკოსმა დავით გურგენიძემ.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის სხდომა

  მიმდინარე წლის 31 მაისს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში ჩატარდა აკადემიის პრეზიდიუმის სხდომა. სხდომას ესწრებოდა პრეზიდიუმის 15 წევრი, აკადემიკოსები: გ. ჯაფარიძე. გ. ალექსიძე, რ. ასათიანი, ა. გიორგაძე, ჯ. გუგუშვილი, ა. დიდებულიძე, ლ. დოლიძე, გ. მარგველაშვილი, რ. მახარობლიძე, ლ. უჯმაჯურიძე, ზ. ფუტკარაძე, ნ. ჩხარტიშვილი, ნ. ჭითანავა, დოქტორები: ი. ახალბედაშვილი, მ. ბარვენაშვილი, ო. კაჭარავა, ასევე პრეზიდენტის თანაშემწე, დოქტორი თ. ბაციკაძე და აკადემიის აპარატის თანამშრომლები. მოწვეულ სტუმრებს შორის იყო საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის აგრარულ მეცნიერებათა და ბიოსისტემების ინჟინერინგის ფაკულტეტის დეკანი, აკადემიკოსი ედიშერ კვესიტაძე.

            პრეზიდიუმის სხდომა გახსნა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გივი ჯაფარიძემ. მან მოკლედ მიმოიხილა ქვეყანაში არსებული აგრარული მდგომარეობა, რის შემდეგ დამსწრე საზოგადოებას გააცნო დღის წესრიგი:

1. ინფორმაცია ქუთაისის აკ. წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტის აგრარული ფაკულტეტის მიერ 2023 წელს ჩატარებული სამეცნიერო-კვლევითი მუშაობის შედეგებისა და 2024 წლის პერსპექტიული სამუშაო გეგმის შესახებ.

მომხსენებელი: ქუთაისის აკ. წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორის     აპარატის უფროსი, აკადემიკოსი როლანდ კოპალიანი.

2. ინფორმაცია საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის აგრარული მეცნიერებების და ბიოსისტემების ინჟინერინგის ფაკულტეტის 2023 წლის სამეცნიერო-პედაგოგიური მუშაობისა და 2024 წლის პერსპექტიული სამუშაო გეგმის შესახებ.

მომხსენებელი: საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის აგრარული   მეცნიერებების და ბიოსისტემების ინჟინერინგის ფაკულტეტის დეკანი, აკადემიკოსი ედიშერ კვესიტაძე.

3. საქართველოს უმაღლესი საგანმანათლებლო და სამეცნიერო-კვლევითი დაწესებულებების სამეცნიერო საქმიანობის წლიური ანგარიშებისა და დასრულებული სამეცნიერო-კვლევითი სამუშაოების შეფასების დებულების შესახებ.

მომხსენებლები: აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე; აკადემიის პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი.

4. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის მიერ აკადემიის სამეცნიერო განყოფილებების მიხედვით გამოჩენილ აგრარიკოს-მეცნიერთა სახელობითი პრემიის მისანიჭებელი კონკურსების გამოცხადების შესახებ.

მომხსენებლები: აკადემიის პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე; აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე; აკადემიის პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე; აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი.

5. მიმდინარე საკითხები.

           თითოეული საკითხის ირგვლივ გაიმართა დისკუსია, რომელშიც მონაწილეობა მიიღეს აკადემიკოსებმა: გ. ალექსიძემ, ნ. ჭითანავამ, ზ. ფუტკარაძემ, ა. დიდებულიძემ, ე. კვესიტაძემ, დოქტორებმა: ო. კაჭარავამ და ი. ახალბედაშვილმა.

            აღსანიშნავია, რომ მიმდინარე საკითხად მოსმენილი იქნა ინფორმაცია საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენციის „მცენარეთა გენეტიკური რესურსები: შესაძლებლობები და გამოწვევები“ შესახებ, რომელიც ჩატარდა 22-24 მაისს სსიპ სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის ორგანიზებით. კონფერენციის ირგვლივ ისაუბრა სამეცნიერო-კვლევით ცენტრის დირექტორმა, აკადემიკოსმა ლ. უჯმაჯურიძემ.

            პრეზიდიუმის მუშაობა შეაჯამა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გ. ჯაფარიძემ. მან მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას მობრძანებისა და პრეზიდიუმის მუშაობაში აქტიური ჩართულობისათვის.

22 მაისი - ბიოლოგიური მრავალფეროვნების საერთაშორისო დღე

 მიმდინარე წლის 22 მაისს საქართველოს სოფლის მეურნეობს მეცნიერებათა აკადემიის საკონფერენციო დარბაზში აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების ორგანიზებით ჩატარდა თემატური სხდომა, რომელიც მიეძღვნა ბიოლოგიური მრავალფეროვნების საერთაშორისო დღეს. სხდომაზე დამსწრე საზოგადოებას შორის იყვნენ: აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, აკადემიის სტიპენდიატი, მარიამჯვრის ნაკრძალის დირექტორი, დოქტორი ზვიად ტიგინაშვილი, აკადემიის წამყვანი სპეციალისტები: ლარისა ჩაიკა, ქეთევან ჭიპაშვილი, დალი თარხნიშვილი, სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს გარემოზე მიყენებული ზიანის გამოსწორების ღონისძიებების დეპარტამენტის ბიომრავალფეროვნების სამმართველოს უფროსი, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვის მიმართულებით დარგობრივი კოორდინატორთა ჯგუფის წევრი, ბიოლოგიის დოქტორი ხათუნა წიკლაური.

თემატური სხდომა გახსნა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ. მოკლე მისალმების შემდეგ, მან ისაუბრა ქვეყანაში ბიომრავალფეროვნების არსებული მდგომარეობის შესახებ. აღინიშნა, რომ საქართველოს ბუნება გამოირჩევა თავისი მრავალფეროვნებით, განსაკუთრებით მდიდარია ენდემებით, რომელსაც გაფრთხილება ესაჭიროება. აქ გვხვდება ფლორისა და ფაუნის უნიკალური სახეობები რომელთაგან აღსანიშნავია ბიჭვინთისა და ელდარის ფიჭვი, ქართული ნუში, ძელქვა, კოლხური ხოხობი, კავკასიური ჯიხვი, ბიგა, კავკასიური როჭო, კავკასიური შურთხი, მტკვრის წვერა, მურწა და სხვ. ყურადღება გამახვილდა იმაზეც, რომ უკანასკნელ პერიოდში ქვეყანაში მოიმატა დაცული ტერიტორიების რაოდენობამ, რაც მნიშვნელოვნად გააუმჯობესებს ბიომრავალფეროვნების შენარჩუნების მიმართულებით წარმოებულ საქმიანობას. შემდეგ აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ სიტყვა გადასცა ბიოლოგიის დოქტორ ხათუნა წიკლაურს, რომელიც აუდიტორიის წინაშე წარსდგა მოხსენებით თემაზე: „გარემოსდაცვითი პასუხისმგებლობის მიმოხილვა საქართველოში“.

დოქტორმა ხ. წიკლაურმა დამსწრე საზოგადოებას აუწყა, რომ საქართველოს ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების შესაბამისად მნიშვნელოვანი ყურადღება ეთმობა „გარემოსდაცვითი პასუხისმგებლობის შესახებ ევროპულ (2004/35/CE) დირექტივას“. აღნიშნულთან დაკავშირებით ქვეყანამ მიიღო კანონი „გარემოსდაცვითი პასუხისმგებლობის შესახებ“ და მისგან გამომდინარე კანონქვემდებარე აქტები. მომხსენებელმა დეტალურად განიხილა წარმოდგენილ კანონთან დაკავშირებით ყველა საკვანძო საკითხი, რომელთა შორის ყურადღებას იპყრობდა კანონით განსაზღვრული პრინციპი ‘’დამბინძურებელი იხდის’’, რითიც გარემოს დამაბინძურებელი კომპანიები ვალდებულები არიან გასწიონ შესაბამისი ხარჯები და განახორციელონ დაზიანებული გარემოს პირვანდელ მდგომარეობაში აღდგენის ღონისძიებები. ქალბატონმა ხ. წიკლაურმა ასევე ისაუბრა გარემოსდაცვითი პასუხისმგებლობის შესახებ კანონის აღმსრულებელთა შესახებაც, რომლებსაც გარემოს დაცვის სააგენტო და გარემოსდაცვითი ზედამხედველობის დეპარტამენტი წარმოადგენენ.

დოქტორმა ხ. წიკლაურმა აუდიტორიის ყურადღება ასევე შეაჩერა სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს გარემოზე მიყენებული ზიანის გამოსწორების ღონისძიებების დეპარტამენტის მიერ უკანასკნელ პერიოდში წარმოებულ საქმიანობაზეც. აღინიშნა, რომ დღეის მდგომარეობით მიმდინარეობს გარემოსთვის მიყენებული მნიშვნელოვანი ზიანის 14 საქმის ადმინისტრაციული წარმოება, რომელიც მოიცავს: მიწისთვის მიყენებული მნიშვნელოვანი ზიანის 4 შემთხვევას; წყლისთვის მიყენებული მნიშვნელოვანი ზიანის 10 შემთხვევას; წყლისთვის და მიწისთვის მიყენებული მნიშვნელოვანი ზიანის 1 შემთხვევას.

 მოხსენების დასასრულს დოქტორმა ხ. წიკლაურმა ისაუბრა დეპარტამენტის გეგმებზე, რომელიც ითვალისწინებს ბოლნისის, დმანისის და ჭიათურის მუნიციპალიტეტებში მიწის ზიანისთვის დაკისრებული მკაცრი გარემოსდაცვითი პასუხისმგებლობის ფარგლებში გამოსასწორებელი ღონისძიებების გეგმის პროექტების საბოლოო შეთანხებას და ბოლნისის, ჭიათურის, საგარეჯოს და თერჯოლის მუნიციპალიტეტში გარემოსთვის მნიშვნელოვანი ზიანის მიყენების ათ (10) შემთხვევაზე, რომლის შედეგადაც მოხდა ზედაპირულ წყლის ობიექტის დაბინძურება, დაკისრებული მკაცრი გარემოსდაცვითი პასუხისმგებლობის ფარგლებში გათვალისწინებული ადმინისტრაციული წარმოებით დადგენილი შესაბამისი პროცედურების აღსრულება.

წარმოდგენილი საკითხის ირგვლივ გაიმართა მსჯელობა და აზრთა გაცვლა-გამოცვლა. დამსწრე საზოგადოების მიერ მოწონებული იქნა გარემოს ეროვნული სააგენტოს გარემოზე მიყენებული ზიანის გამოსწორების ღონისძიებების დეპარტამენტის მიერ წარმოებული საქმიანობა, რომელიც იმედს იძლევა რომ ქვეყნის ბუნებრივი გარემო კიდევ უფრო უკეთ იქნება დაცული.

თემატური სხდომა შეაჯამა აკადემიის   გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ. მან მადლობა გადაუხადა აუდიტორიას მობრძანებისა და სხდომის მუშაობაში აქტიური მონაწილეობისთვის.

აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა

მიმდინარე წლის 22 მაისს შედგა აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა, რომელზეც მოხსენებით: „ჩაის მოვლა-მოყვანისა და გადამუშავების ინოვაციური ენერგორესურსდამზოგი ტექნოლოგიები და ტექნიკური საშუალებები“ გამოვიდნენ საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის ჩაის, სუბტროპიკული კულტურებისა და ჩაის მრეწველობის ინსტიტუტის დირექტორი, აკადემიკოსი თემურ რევიშვილი და მთავარი მეცნიერ-თანამშრომელი, დოქტორი ბახვა დოლიძე. აღინიშნა, რომ სამუშაო ძალის დანახარჯის 70%-მდე ჩაის მოსავლის აღებაზე მოდის. მუშახელის დეფიციტმა პრობლემები შეუქმნა მეჩაიეობას. ამ პირობებში ინოვაციური ტექნოლოგიების და მცირე მექანიზაციის საშუალებების გამოყენება განსაკუთრებულ აქტუალობას იძენს და მდგრადი განვითარების ძირითად მიმართულებად გვევლინება. ჩაის კულტურის ვეგეტაციის პერიოდს ემთხვევა სარეველების მძლავრი აღმოცენება, შედეგად ივსება პლანტაციის რიგთაშორისი არე, რაც ართულებს გადაადგილებას და შესაბამისად ხარისხოვანი ფოთლის კრეფას. სარეველები ნეგატიურად მოქმედებენ მოსავლის რაოდენობასა და ხარისხზე.

ჩაის პლანტაციის მოვლა-მოყვანის სამუშაოებზე შრომითი დანახარჯების შემცირების და დამატებითი მოგების მისაღებად შემოთავაზებულია ორი ტექნოლოგიური მოწყობილობა:

- ჩაის ბუჩქის სასხლავი და პლანტაციის რიგთაშორისების დამმუშავებელი დანადგარი უზრუნველყოფს ჩაის პლანტაციის გასხვლას, რიგთაშორისების დამუშავებას, გაწმენდას სარეველებისგან, მათ დაქუცმაცებასა და მიღებული მასის ნიადაგში ჩახვნას, რაც ხელს უწყობს პლანტაციაში ორგანული ნაერთების და ჰუმუსის დაგროვებას, ნიადაგის სტრუქტურის გაუმჯობესებას და პლანტაციის ბიოლოგიურ პროდუქტიულობაზე დადებით ზემოქმედებს. ჩაის ფოთლის კრეფის ჯერადობის პარალელურად, ამავე ინტერვალით პლანტაცია უნდა გაიწმინდოს სარეველებისგან, რაც ყოველ ჯერზე დამატებითი ორგანული სასუქია ჩაის მცენარისთვის. ჩაის ბუჩქის სასხლავი ტექნიკური საშუალების (საქართველოს პატენტი GE U 2020 240 Y) ექსპერიმენტული ნიმუში გამოიცადა ი/მ მ. კუპრაძის (ოზურგეთი) პლანტაციაში, ხოლო პლნტაციის რიგთაშორისების დამმუშავებელი დანადგარის ექსპერიმენტული ნიმუში - შპს ანასეულის ექსპერიმენტული ჩაის ფაბრიკის პლანტაციაში, დამუშავდა 5 ჰა ფართობი.

- ფოთლის ხელით საკრეფი აპარატი, - (საქართველოს პატენტი P 2022 7413)   უზრუნველყოფს ჩაის ფოთლის შერჩევითი კრეფის შესაძლებლობას ყლორტების ჭრის სიმაღლის რეგულირების გზით, იზრდება 2-3 - ფოთლიანი ნაზი დუყების აღების პროცესის ეფექტიანობა და მოსავლიანობა. მოდერნიზებული აპარატის მოქმედი მოდელი გამოიცადა შპს „ანასეულის ექსპერიმენტული ჩაის ფაბრიკის“ სამრეწველო პლანტაციაში. შრომატევად საწარმოო პროცესებში მცირე მექნიზაციის საშუალებების გამოყენება ამცირებს მოთხოვნას მუშახელზე, შედეგად მცირდება თვითღირებულება და იზრდება დამატებით მოგება. დამზადებულია აპარატის მოქმედი მოდელი.        

            მწვანე ჩაის დამზადება ენერგოტევადი პროცესია. თბური პროცესები - ფიქსაცია, შეშრობა და შრობა უაღრესად მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ხარისხობრივი მაჩვენებლების ჩამოყალიბებაში. თვითღირებულების მეოთხედს ენერგეტიკული დანახარჯები შეადგენს, რომელთა შემცირება უმნიშვნელოვანესი ამოცანაა. შემუშავებულია ელექტრომაგნიტური ინდუქციის მეთოდზე დაფუძნებული ჩაის ფოთლის ენერგოდამზოგი ინოვაციური საფიქსაციო ტექნოლოგიური დანადგარი (საქართველოს პატენტი P 2022 7427) და მის ბაზაზე მწვანე ჩაის ენერგოდამზოგი ახალი ტექნოლოგია. ახალი თაობის საფიქსაციო დანადგარის და ტექნოლოგიის გამოყენების პირობებში ელექტროენერგიის დანახარჯები 10 - ჯერ მცირდება, ასევე მცირდება მზა პროდუქტის თვითღირებულება.

ზემოაღნიშნულის გარდა შემუშავებულია მოგრეხილი ჩაის ფოთლის ენერგოეფექტიანი მაფორმირებელ - საშრობი დანადგარი (განაცხადი AU 2023 16196, პატენტის გაცემის შესახებ დადებითი გადაწყვეტილება - 10.10.2023). დანადგარის კონსტრუქციული გადაწყვეტა უზრუნველყოფს მზა ჩაის სასაქონლო სახის გაუმჯობესებას.

მოხსენების შემდეგ გამართულ დისკუსიაში მონაწილეობდნენ: აკადემიის პრეზიდენტი აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე, აკადემიკოსები: ნოდარ ჭითანავა, ალექსანდრე დიდებულიძე, დოქტორები: ომარ თედორაძე, გოჩა ცოფურაშვილი, ნუგზარ ებანოიძე, გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მრჩეველი, დოქტორი ომარ კაჭარავა, სამინისტროს   სამმართველოს უფროსი ნოდარ ხოხაშვილი, ჩაის მწარმოებელთა ასოციაციის პრეზიდენტი თენგიზ სვანიძე, ფერმერი გიორგი მუსხელიშვილი, საქართველოში ფაო-ს წარმომადგენლის მოადგილი ჯუმბერ მარუაშვილი. დაადგინეს, რომ მიღებულ იქნას ცნობად ინფორმაცია ა(ა)იპ საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის ჩაის, სუბტროპიკული კულტურების და ჩაის მრეწველობის ინსტიტუტის მიერ 2019-2023 წ.წ. ჩატარებული სამუშაოები. იმის გათვალისწინებით, რომ ჩაის მოვლა-მოყვანის და ნედლეულის დამზადების შრომატევად საწარმოო პროცესებში მცირე მექანიზაციის ინოვაციური მრავალფუნქციური ტექნიკური საშუალებები მნიშვნელოვნად ამცირებს მოთხოვნას დეფიციტურ, ძვირადღირებულ მუშახელზე, აგრეთვე თვითღირებულებას და იძლევა დამატებით მოგებას, მათი გამოყენება მეჩაიეობის სექტორში გადაიარაღების ძირითად სამეცნიერო-ტექნიკურ მიმართულებად უნდა იქნეს განხილული, ხოლო მწვანე ჩაის წარმოებაში ენერგეტიკული დანახარჯების შესამცირებლად მნიშვნელოვანი როლის შესრულება შეუძლია ავტორების მიერ შემოთავაზებულ ელექტრომაგნიტური ინდუქციის მეთოდზე დაფუძნებულ ინოვაციურ თბურ ტექნოლოგიურ დანადგარებს და მათ ბაზაზე შემუშავებულ მწვანე ჩაის ახალ სამანქანო ტექნოლოგიას. ახალი თაობის საფიქსაციო დანადგარის და ტექნოლოგიის გამოყენების პირობებში მცირდება მზა პროდუქციის თვითღირებულება.

საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენცია „მცენარეთა გენეტიკური რესურსები: შესაძლებლობები და გამოწვევები“

 მიმდინარე წლის 22-24 მაისს სსიპ სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის ორგანიზებით და შოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდის ფინანსური მხარდაჭერით გაიმართა საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენცია: „მცენარეთა გენეტიკური რესურსები: შესაძლებლობები და გამოწვევები“. კონფერენცია გახსნა და დამსწრე საზოგადოებას მისასალმებელი სიტყვით მიმართა სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის დირექტორმა, აკადემიკოსმა ლევან უჯმაჯურიძემ. ოფიციალურ გამომსვლელთა შორის ასევე იყვნენ: საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მოადგილე, ბატონი იური ნოზაძე, საქართველოს პარლამენტის აგრარულ საკითხთა კომიტეტის აპარატის უფროსი, დოქტორი ივერი ახალბედაშვილი, აკადემიკოსი თინათინ სადუნიშვილი, შ. რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდის დირექტორი, ბატონი თეიმურაზ დოჭვირი. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიიდან კონფერენციის გახსნის ცერემონიალში მონაწილეობა მიიღეს აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გურამ ალექსიძემ, აკადემიის პრეზიდენტის მოადგილემ, აკადემიკოსმა ანატოლი გიორგაძემ, აკადემიის მთავარმა აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ალექსანდრე დიდებულიძემ და აკადემიის აგრონომიულ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივნმა, აკადემიკოსმა გოგოლა მარგველაშვილმა . 

კონფერენციის მონაწილეთა წინაშე ფართე მოხსენებით წარსდგა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გურამ ალექსიძე. მოკლე მისალმების შემდეგ მან ისაუბრა ბიომრავალფეროვნებისა და მცენარეთა გენეტიკური რესურსების შენარჩუნების და დაცვის აუცილებლობაზე, ხაზი გაუსვა იმას, რომ სასოფლო-სამეურნეო მცენარეთა ჯიშები, ფორმები და ჰიბრიდები მცენარეთა გენეტიკური რესურსების მნიშვნელოვან შემადგენელ ნაწილს წარმოადგენენ, ისინი ხელს უწყობენ ქვეყნის სოფლის მეურნეობის მდგრადობას, სასურსათო დამოუკიდებლობას, მოსახლეობის ჯანმრთელობის გაუმჯობესებას, შემოსავლიანობის ზრდას და სხვა. აღნიშნა, რომ საქართველო მცენარეთა გენეტიკური რესურსების და ბიომრავალფეროვნების ბუნებრივი მუზეუმია, რასაც ადასტურებს სასოფლო - სამეურნეო მცენარეთა უამრავი ენდემური ჯიში, მ. შ. ვაზის, ხეხილის, მარცვლეულის, ბოსტნეული კულტურების და სხვ.

            ბატონმა გურამმა ყურადღება გაამახვილა იმაზეც, რომ საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის ერთ-ერთ სტრუქტურულ ერთეულს წარმოადგენს „გარემოს დაცვის, მცენარეთა გენეტიკური რესურსებისა და აგრობიომრავალფეროვნების საკოორდინაციო ცენტრი“, რომელშიც გაერთიანებული არიან ამ დარგში მომუშავე ცნობილი ქართველი სპეციალისტები. მომხსენებელმა ასევე ისაუბრა აკადემიის თანამშრომლობაზე კორეის რესპუბლიკის სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აგრობიომრავალფეროვნების ეროვნულ ცენტრთან, ერთობლივ ექსპედიციებზე მცენარეთა გენეტიკური რესურსების შეგროვება-დაცვის და ურთიერთგაცვლის მიზნით და სხვ.

            აღსანიშნავია, რომ კონფერენციის ფარგლებში, ქართველმა მეცნიერებმა უცხოელ კოლეგებთან ერთად მცენარეთა გენეტიკური რესურსების მართვისა და გამოყენების, ველური ფლორის გენეტიკური რესურსების კონსერვაციის, ასევე ეკოსერვისების, ერთობლივი სამეცნიერო პროექტების შემუშავებისა და სამომავლო თანამშრომლობის საკითხებზე იმსჯელეს.

კონფერენციის მუშაობაში მონაწილეობა მიიღო მსოფლიოს 14 ქვეყნის 150-მდე მეცნიერმა და მკვლევარმა.

ფუტკრების  საერთაშორისო  დღე

 საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში მიმდინარე წლის 20 მაისს, მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებთა განყოფილების ორგანიზებით ჩატარდა მრგვალი მაგიდა, რომელიც მიეძღვნა ფუტკრების საერთაშორისო დღეს. მრგვალ მაგიდას ესწრებოდნენ: აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიის პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, აკადემიის მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი თენგიზ ყურაშვილი, აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე, აკადემიკოსი ჯემალ გუგუშვილი, აკადემიის წამყვანი სპეციალისტები: ლარისა ჩაიკა, ქეთევან ჭიპაშვილი, დალი თარხნიშვილი. მოწვეულ სტუმრებს შორის იყვნენ აკადემიის მეფუტკრეობის მიმართულების კოორდინატორი, დოქტორი მაია ფეიქრიშვილი, მეფუტკრეობის ასოციაციის თავმჯდომარე, დოქტორი რამაზ თავართქილაძე, დოქტორი ალეკო ყურაშვილი.

მრგვალი მაგიდა გახსნა და დამსწრე საზოგადოებას მისასალმებელი სიტყვით მიმართა მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა თენგიზ ყურაშვილმა. მან აღნიშნა, რომ მეფუტკრეობის დარგს საქართველოში დიდი ხნის ისტორია აქვს. ქართველი კაცი ფუტკრის მოშენებას და ფუტკრის პროდუქტების წარმოებას უხსოვარი დროიდან მისდევს. მისასალმებელია, რომ დღესაც გრძელდება ეს ტრადიცია და საქართველოს ყველა კუთხეში გვხვდება მეფუტკრე-ფერმერები, რომლებიც წარმატებით ავითარებენ დარგს. შემდეგ აკადემიკოსმა თ. ყურაშვილმა სიტყვა გადასცა დოქტორ მაია ფეიქრიშვილს, რომელიც აუდიტორიის წინაშე წარსდგა მოხსენებით: „საქართველოში ეკოლოგიურად სუფთა თაფლისა და ფუტკრის პროდუქტების წარმოება“. 

დოქტორმა მ. ფეიქრიშვილმა მსმენელთა ყურადღება გაამახვილა უკანასკნელი წლების სტატისტიკური მონაცემებზე, რომლის თანახმად   პლანეტის მოსახლეობის ჯანმრთელობა შექმნილი მძიმე ეკოლოგიური მდგომარეობის გამო მკვეთრად გაუარესდა. პრობლემის დაძლევის საუკეთესო საშუალებად მიჩნეული იქნა საკვები პროდუქტების ეკოლოგიურად სუფთა გარემო პირობებში წარმოება. ამ მხრივ საუკეთესო საშუალებას წარმოადგენს ბიომეურნეობების, მ. შ. ბიოსაფუტკრეების შექმნა. საქართველოს ზოგიერთი რეგიონის, განსაკუთრებით ქართული ფუტკრის (Apis mellifera caucasica-Georgia) პოპულაციების (მეგრული, გურული, ქართლური, აფხაზური) გავრცელების ტრადიციულ არეალში, ბუნებრივ-ეკოლოგიური პირობები იძლევა იმის საშუალებას, რომ ფუტკრის მოვლა-შენახვის თანამედროვე ტექნოლოგიების დანერგვის საფუძველზე, დიდი ძალისხმევის გარეშე, მოეწყოს ბიოსაფუტკრეები, სადაც შესაძლებელი იქნება ეკოპროდუქტების წარმოება. ამას ხელს უწყობს ისიც, რომ დასახლებული პუნქტებიდან მნიშვნელოვნად დაშორებულ მაღალ მთაში არ გვხვდება ტექნოგენური დამაბინძურებლები, პესტიციდები, გენმოდიფიცირებული მცენარეები. ერთადერთი რასაც ჯეროვანი ყურადღება უნდა მიექცეს, ესაა ფუტკრის დაავადებების გაჩენის შემთხვევაში, მათი ბიოპრეპარატებით მკურნალობა. საქართველოს ტერიტორიაზე ასეთი ადგილები ბევრგან გვხვდება. მაგალითისათვის მოყვანილი იქნა ქართული ფუტკრის მეგრული პოპულაციის ბუნებრივი გავრცელების არეალი - სამეგრელოს რეგიონი, სადაც დიდი წარმატებითაა შესაძლებელი ბიოსაფუტკრეების შექმნა. ასეთია ჩხოროწყუს მუნიციპალიტეტში: მდინარე ხობისწყლის ხეობაში - ლუგელას, შელეთის, ლეუკუნეს და მისი მიმდებარე უბნები. წალენჯიხის მუნიციპალიტეტში: სქურის და მაგანას ხეობები. იგივე შიძლება ითქვას ქართლური და გურული პოპულაციების ტრადიციული გავრცელების არეალებზე, რომლებიც მოიცავენ შესაბამისად დუშეთის მუნიციპალიტეტის მაღალმთიან სოფლებს ბარისახოს, შუაფხოს და ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ზემო სურებს. თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ქართული ფუტკრის თითოეული ოჯახი საშუალოდ 18-25კგ თაფლს, ცვილს 4-5 აშენებული ფიჭის ფარგლებში, 15-20კგ ყვავილის მტვერს, 80-100გ დინდგელს, 2გ შხამს, 250-300გ რძეს, მაშინ საშუალო სიდიდის ბიოსაფუტკრის მოწყობის შემთხვევაში ეკოლოგიურად სუფთა თაფლპროდუქტების წარმოება შთამბეჭდავ მოცულობას მიაღწევს. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ მეფუტკრის შემოსავალი ბიოსაფუტკრეში წარმოებული პროდუქციიდან გაცილებით გადააჭარბებს რიგითი საფუტკრიდან მიღებულს. ამდენად მეფუტკრის მოტივაცია აწარმოოს ეკოპროდუქტები, გაიზრდება. ამჟამად საქართველოში ბიოსაფუტკრეები არა ერთ მეწარმესა აქვს შექმნილი, რომელთა შორის არიან: გიგა და გვანცა ჭაბუკიანები (ლეჩხუმი), მარინა გარდავა (სვანეთი), გიორგი იონათამიშვილი (დუშეთის მუნიციპალიტეტი), გიორგი მერაბიშვილი (ნინოწმინდა) და სხვ.  

მოხსენების შემდეგ გაიმართა დისკუსია. დაისვა შეკითხვები, რომლებზეც დოქტორმა მ. ფეიქრიშვილმა კვალიფიციური პასუხები გასცა.

მრგვალი მაგიდა შეაჯამა მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა თენგიზ ყურაშვილმა. მან მადლობა გადაუხადა მომხსენებელს საინტერესო პრეზენტაციისათვის, ხოლო დამსწრე საზოგადოებას მრგვალი მაგიდის მუშობაში აქტიური ჩართულობისათვის.

მრგვალი მაგიდა - გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მიმართულებების კოორდინატორებთან

         მიმდინარე წლის 16 მაისს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილებაში შედგა შეხვედრა გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მიმართულებების კოორდინატორებთან. სხდომას ესწრებოდნენ: აკადემიის პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე, აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, აკადემიის სტიპენდიატები: სატყეო მიმართულების კოორდინატორი, დოქტორი გიორგი ქავთარაძე და გარემოს დაცვის მიმართულების კოორდინატორი, დოქტორი ზვიად ტიგინაშვილი, აკადემიის წამყვანი სპეციალისტები: ლარისა ჩაიკა და ქეთევან ჭიპაშვილი, ასევე გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მიმართულების კოორდინატორთა ჯგუფის წევრები: სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს გარემოზე მიყენებული ზიანის გამოსწორების ღონისძიებების დეპარტამენტის ბიომრავალფეროვნების სამმართველოს უფროსი, დოქტორი ხათუნა წიკლაური, გარემოს ეროვნული სააგენტოს ბიომრავალფეროვნების კონტროლის სამსახურის პირველადი სტრუქტურული ერთეულის ხელმძღვანელის მოადგილე არსენ ჩინჩალაძე, გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ბიომრავალფეროვნებისა და სატყეო დეპარტამენტის ტყის პოლიტიკის სამმართველოს მთავარი სპეციალისტი შალვა ნოზაძე.

            მრგვალი მაგიდა გახსნა და დამსწრე საზოგადოებას მისასალმებელი სიტყვით მიმართა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ. მან აუდიტორიას კიდევ ერთხელ შეახსენა დარგის კოორდინატორთა საქმიანობის მნიშვნელობა, ისაუბრა ქვეყანაში გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მიმართულებით საჭირბოროტო საკითხების გადაწყვეტის საქმეში მათ მიერ შეტანილ წვლილზე. შემდეგ აკადემიკოსმა ლ. დოლიძემ სიტყვა გადასცა აკადემიის პრეზიდენტს, აკადემიკოს გივი ჯაფარიძეს. აკადემიის პრეზიდენტმა გ. ჯაფარიძემ მოკლედ მიმოიხილა ქვეყნაში სატყეო მიმართულებით არსებული მდგომარეობა, ყურადღება გაამახვილა საქართველოს ტყეებთან დაკავშირებულ პრობლემატურ საკითხებზე, მეტყევე-სპეციალისტების ღვაწლზე ქვეყანაში გარემოს დაცვასა და ტყეების დაცვის საქმეში.

            გარემოს ეროვნული სააგენტოს ბიომრავალფეროვნების სამმართველოს უფროსმა, ქალბატონმა ხათუნა წიკლაურმა აღნიშნა, რომ ბიომრავალფეროვნების შენარჩუნება მეტად მნიშვნელოვანი საკითხია არა მარტო ჩვენს ქვეყანაში, არამედ მთელ მსოფლიოში. სამწუხაროდ ჩვენთან ამის გამოცდილება ნაკლებად გვაქვს. ამიტომ ქართველი სპეციალისტები მუდმივ კომუნიკაციაში არიან უცხოელ კოლეგებთან, რათა გაეცნონ მათ მიდგომებს, შეისწავლონ და საუკეთესო მეთოდები ჩვენთანაც დანერგონ.

            გარემოს ეროვნული სააგენტოს ბიომრავალფეროვნების კონტროლის სამსახურის პირველადი სტრუქტურული ერთეულის ხელმძღვანელის მოადგილემ არსენ ჩინჩალაძემ დამსწრე საზოგადოების ყურადღება შეაჩერა ტყის კოდექსის ახალ რეგულაციებზე, რომლის თანახმად დაცულ ტერიტორიებზე დაიგეგმა ხე-ტყის დამზადებასთან დაკავშირებული საქმიანობა (მოვლითი, სანიტარული ჭრები). ამასთან დაკავშირებით, ბატონი არსენის მიერ შედგენილი იქნა ინსტრუქცია, სადაც დეტალურად იქნა გაწერილი ჭრებთან დაკავშირებული ყველა წესი, მონიშვნა იქნება ეს, ჭრა, დამზადება, გატანა თუ სხვა.

რაც შეეხება სატყეო დეპარტამენტის ტყის პოლიტიკის სამმართველოს მთავარი სპეციალისტს შალვა ნოზაძეს, მან ისაუბრა ტყის პოლიტიკასთან დაკავშირებულ საკითხებზე, სადაც ძირითადი აქცენტი ტყის ბიომრავალფეროვნების შენარჩუნებაზეა გადატანილი.

მრგვალი მაგიდის ბოლოს გაიმართა დისკუსია, რომლის დროსაც განხილული იქნა დარგში არსებული მნიშვნელოვანი პრობლემები და დაისახა მათი გადაწყვეტის გზები.

მრგვალი მაგიდის მუშაობა შეაჯამა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ. მან მადლობა გადაუხადა აუდიტორიას მობრძანებისათვის და პრობლემატური საკითხების განხილვისას აქტიური ჩართულობისათვის.  

ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმი საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიასა

და საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ინსტიტუტ ტექინფორმს შორის

მიმდინარე წლის 14 მაისს ხელი მოეწერა ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიასა და საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ინსტიტუტ ტექინფორმს შორის.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიიდან შეხვედრას ესწრებოდნენ: აკადემიის პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე, აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გურამ ალექსიძე, აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიის პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, აკადემიის საერთაშორისო ორგანიზაციებთან საქმიანობისა და კავშირის მთავარი სპეციალისტი, დოქტორი თინათინ ეპიტაშვილი, ხოლო საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ინსტიტუტ ტექინფორმიდან, ტექინფორმის დირექტორი ქალბატონი ნელი მახვილაძე.

შეხვედრა გახსნა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გივი ჯაფარიძემ, რომელმაც აღნიშნა, რომ აკადემიასა და ტექინფორმს შორის არაერთი წლის თანამშრომლობა აკავშირებს, რაც მეტად მისასალმებელია. მემორანდუმი კიდევ უფრო დააახლოებს ამ ორ ორგანიზაციას, რას შემდგომში გააძლიერებს და გაზრდის ქვეყნის აგრარული დარგის ცნობადობას საერთაშორისო დონეზე. თავის მხრივ ტექინფორმის დირექტორმა, ქალბატონმა ნელი მახვილაძემ ხაზი გაუსვა იმას, რომ ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმი ამ ორ ინსტიტუციას შორის ხელს შეუწყობს თანამშრომლობის გაძლიერებას საქართველოში გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციაში (FAO) შემავალ სოფლის მეურნეობის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების ინდიკატორების (ASTI-ის) საპილოტე პროექტის განხორციელებას (FAO ASTI).

მხარეები შეთანხმდნენ: რომ მემორანდუმის ფარგლებში მოხდება FAO ASTI-ის მიერ შემუშავებული კითხვარების დააგზავნა შესაბამის უწყებებში პასუხების მოსაპოვებლად. ასევე შეჯერებული პასუხები გადაეგზავნებათ FAO ASTI-ის ოფიციალურ წარმომადგენლებს. ამასთან მხარეები შეთანხმდნენ, რომ საპილოტე პროექტში საკვანძო ორგანიზაციად განისაზღვროს სტუ-ს ინსტიტუტი ტექინფორმი.

შეხვედრის დასასრულს გაიმართა ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმზე ხელმოწერის ცერემონია. მემორანდუმს ხელი მოაწერეს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გივი ჯაფარიძემ და საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ინსტიტუტ ტექინფორმის დირექტორმა, ქალბატონმა ნელი მახვილაძემ.

ვეტერინარი ექიმის საერთაშორისო დღისადმი მიძღვნილი სამეცნიერო კონფერენცია:

„ვეტერინარიის აქტუალური საკითხები თეორიასა და პრაქტიკაში“

  მიმდინარე წლის 30 აპრილს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილების ორგანიზებით ჩატარდა ვეტერინარი ექიმის საერთაშორისო დღისადმი მიძღვნილი სამეცნიერო კონფერენცია თემაზე:  „ვეტერინარიის აქტუალური საკითხები თეორიასა და პრაქტიკაში.“

კონფერენციას ესწრებოდნენ: აკადემიის პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ა. გიორგაძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მ. ბარვენაშვილი, აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე, აკადემიკოსი ჯ. გუგუშვილი, აკადემიის მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი თ. ყურაშვილი, აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლ. დოლიძე, აკადემიის წამყვანი სპეციალისტები: ლ. ჩაიკა და მ. მოსაშვილი. მოწვეულ სტუმრებს შორის იყვნენ: სეს-ის უფროსის მოადგილე ვ. ბასილაძე, სეს-ის ვეტერინარული დეპარტამენტის უფროსი ვეტერინარულ მეცნიერებათა დოქტორი დ. ხელაია და მისი მოადგილეები: ვეტერინარულ მეცნიერებათა დოქტორი დ. გოდერძიშვილი და ი. მენთეშაშვილი, ევროპის უნივერსიტეტის პროფესორები: მ. კერესელიძე და კ. მიქაძე, ბათუმის შ. რუსთაველის სახელობის უნივერსიტეტის პროფესორი ს. ბერიძე, სეს-ის ცხოველთა განსაკუთრებით საშიში ინფექციური დაავადებების ზედამხედველობის სამმართველოს უფროსი სპეციალისტი ე. ნინიძე, „ნიუვეტ“ კლინიკის დირექტორი, დოქტორი ნ. ომარაშვილი, ვეტერინარიის დეპარტამენტის და სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის ვეტერინარიის კვლევის სამსახურის თანამშრომლები: ვ. ბარათაშვილი, ს. ჭელიძე, გ. კიკალიშვილი, გ. ბახტაძე, ი. თათრიშვილი, ნ. ფაღავა, ლ. ციცქიშვილი, ა. ყურაშვილი, მ. ლომინეიშვილი, ასევე დოქტორანტები: გ. ბუცხრიკიძე, გ. გლუნჩაძე. 

კონფერენცია გახსნა და დამსწრე საზოგადოებას მისასალმებელი სიტყვით მიმართა მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა თენგიზ ყურაშვილმა. მან ისაუბრა ვეტერინარიის მნიშვნელობაზე თანამედროვე საზოგადოების ყოფაში. აღინიშნა, რომ ვეტერინარია არის სამეცნიერო ცოდნის სფერო, რომლის შესწავლის საგანია ცხოველთა დაავადებების მკურნალობა და პროფილაქტიკა, აგრეთვე ადამიანებსა და ცხოველებს შორის ურთიერთობის სხვადასხვა სამედიცინო საკითხები, როგორიცაა ადამიანებისა და ცხოველებისთვის საერთო დაავადებებისგან დაცვა და ადამიანებისთვის უსაფრთხო სოფლის მეურნეობის პროდუქტებით უზრუნველყოფა. შემდეგ აკადემიკოსმა თ. ყურაშვილმა დამსწრე საზოგადოებას გააცნო დღის წესრიგით გათვალისწინებული საკითხები. პირველი საკითხის ირგვლივ: პარამფისტომატოზების გავრცელება დასავლეთ საქართველოს ზოგიერთ რაიონში სასაკლაოს მონაცემების მიხედვით მოხსენებით გამოვიდა სეს-ის უფროსის მოადგილე ვ. ბასილაძე, მეორე საკითხთან დაკავშირებით კენტჩლიქიანი ცხოველების ბრუცელოზის გავრცელება საქართველოში და მისი ეპიზოოტიური და ეპიდემიური შეფასება ისაუბრა ვეტერინარული დეპარტამენტის უფროსის მოადგილემ ი. მენთეშაშვილმა. მოხსენებებით ასევე გამოვიდნენ: სეს-ის ცხოველთა განსაკუთრებით საშიში ინფექციური დაავადებების ზედამხედველობის სამმართველოს უფროსი სპეციალისტი ე. ნინიძე - ქუ ცხელება და მისი გავრცელების საფრთხეები საქართველოში; დოქტორატი გ. ბუცხრიკიძე - ენდომეტრიტით დაავადებული ფურებიდან გამოყოფილი E-coli-ის ანტიბიოტიკების მიმართ მგრძნობელობა; დოქტორანტი გ. გლუნჩაძე - Mycobacterium Bovis - საქართველოში (პრობლემის მიმოხილვა), ვეტერინარიის დოქტორი ვ. ბარათაშვილი - მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვის ტუბერკულოზი თითოეული მომხსენებლის მიერ წარმოდგენილი პრეზენტაცია მეტად საინტერესო და აქტუალური იყო, რადგან ეხებოდა არა მარტო ცხოველთა ჯანმრთელობასა და კეთილდღეობას, არამედ ადამიანისა და ცხოველის ურთიერთობის სხვადასხვა სამედიცინო საკითხებს, როგორიცაა ადამიანებისა და ცხოველებისთვის საერთო დაავადებებისგან დაცვა და მოსახლეობის უსაფრთხო სოფლის მეურნეობის პროდუქტებით დაკმაყოფილებას.      

კონფერენციაზე მომხსენებელთა მიმართ დასმული იყო არაერთი შეკითხვა, რაზედაც თითოეულმა მათგანმა ამომწურავი პასუხი გასცა.

ვეტერინარი ექიმის საერთაშორისო დღისადმი მიძღვნილი სამეცნიერო კონფერენცია შეაჯამა აკადემიის მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა თ. ყურაშვილმა. მან მადლობა გადაუხადა როგორც მომხსენებლებს, მნიშვნელოვანი მოხსენებების წარმოდგენისათვის, ასევე დამსწრე საზოგადოებას, მობრძანებისათვის და კონფერენციის მუშაობაში მონაწილეობის მიღებისათვის.

ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმი

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიას, ფერმერთა უფლებების დაცვის ასოციაციას, ცენტრალური აზიისა და კავკასიის სოფლად საკონსულტაციო სერვისების ფორუმს, სოფლის საკონსულტაციო სერვისების გლობალურ ფორუმსა და შვეიცარიის სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების ასოციაციას შორის

მიმდინარე წლის 26 აპრილს ხელი მოეწერა ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიას, ფერმერთა უფლებების დაცვის ასოციაციას, ცენტრალური აზიისა და კავკასიის სოფლად საკონსულტაციო სერვისების ფორუმს, სოფლის საკონსულტაციო სერვისების გლობალურ ფორუმსა და შვეიცარიის სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების ასოციაციას შორის.  

შეხვედრას ესწრებოდნენ: საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე, აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გურამ ალექსიძე, აკადემიის აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიის პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, აკადემიის აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, აკადემიური დეპარტამენტის მთავარი სპეციალისტი, დოქტორი თინათინ ეპიტაშვილი, GFRAS-ის გენერალური მდივანი, დოქტორი კარლ ერიკ ლარსენი, AFRD-ის პრეზიდენტი, დოქტორი კახა ნადირაძე, GFRAS-ის პროგრამის მენეჯერი, დოქტორი ჯოეპ სლაატსი, CAC-FRAS-ის თავმჯდომარე, დოქტორი ბოდირ დოსოვი, GFRAS-ის კომუნიკაციების კოორდინატორი ქალბატონი ინგრიდ ოლივიერა, ინოვაციური განათლების ფონდის დირექტორი, ბატონი მერაბ ლაბაძე.

თანამშრომლობის საგანს წარმოადგენს: სოფლის საკონსულტაციო და გაფართოებული სერვისების განვითარება, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებებისა და განათლების ციფრული ტრანსფორმაცია ისეთ სფეროებზე, როგორიცაა: აგროეკოლოგიური და აგრობიზნესის კოლეჯების განვითარება საქართველოში, სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივების, საოჯახო ფერმების, აგრეთვე სხვადასხვა მიმართულების ფერმებისა და ახალგაზრდა მეცნიერების მხარდაჭერა.

პარტნიორების შეხვედრა

2024 წლის 22 აპრილს, საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სსიპ გარემოსდაცვითი ინფორმაციისა და განათლების ცენტრის ორგანიზებით გაიმართა პარტნიორთა სამუშაო შეხვედრა. (შეხვედრა - ‘’სმოუკი დათუნიასთან’’)

შეხვედრის ძირითად მიზანს წარმოადგენდა დაინტერესებული მხარეების თანამონაწილეობით განხილულიყო ტყის ხანძრების პრევენციის, ტყის ხანძრების მართვის და შედეგების მიმოხილვა

შეხვედრას ესწრებოდნენ: საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ბიომრავალფეროვნებისა და სატყეო დეპარტამენტის პირველადი სტრუქტურული ერთეულის ხელმძღვანელი - კარლო ამირგულაშვილი, აშშ - ს სატყეო სამსახურის ევროპა - აზიის ჯგუფის პროგრამების მენეჯერი - სეთ დევისი, აშშ - ს სატყეო სამსახურის საგანგებო სიტუაციების მართვის სპეციალისტი - კერრი გრინი, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, დაინტერესებული პირები.

შეხვედრა მისასალმებელი სიტყვით გახსნა საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ბიომრავალფეროვნებისა და სატყეო დეპარტამენტის პირველადი სტრუქტურული ერთეულის ხელმძღვანელმა - კარლო ამირგულაშვილმა, რომელმაც აღნიშნა, რომ მთელ მსოფლიოში ტყის ხანძრების პრევენციას, ტყის ხანძრების მართვას უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება.

შეხვედრის ფარგლებში გაიმართა შემდეგი პრეზენტაციები:

-          ველურ ბუნებაში ხანძრების პრევენციის, „სმოუკი დათუნიას“ კამპანიის და აშშ - ში სააგენტოთა შორისი კოოპერაციის მიმოხილვა. სპიკერი - აშშ - ს სატყეო სამსახურის საგანგებო სიტუაციების მართვის სპეციალისტი - კერრი გრინი;

-          ტყის ხანძრებთან მიმართებაში საგანგებო სიტუაციების მართვის სამსახურის უფლება - მოვალეობების მიმოხილვა. სპიკერი - საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საგანგებო სიტუაციების მართვის სამსახურის საერთაშორისო ურთიერთობების დეპარტამენტის უფროსი - ნინო ბარქაია;

-          დაცულ ტერიტორიებზე ტყის ხანძრების მართვისა და შედეგების მიმოხილვა. სპიკერი - სსიპ დაცული ტერიტორიების სააგენტოს ბიომრავალფეროვნებისა და ბუნებრივი რესურსების მართვის დეპარტამენტის უფროსი - დავით კობახიძე;

-          ხანძრების პრევენციის და საპასუხო ზომების მიმოხილვა ბორჯომ - ხარაგაულის ეროვნულ პარკში. სპიკერი - ბორჯომ - ხარაგაულის ეროვნულ პარკის ადმინისტრაციის უფროსი - ლევან საბანიძე;

-          აშშ- ის სატყეო სამსახურთან ერთობლივი პროექტის მიმოხილვა საქართველოში ტყის ხანძრების მოდელირების თაობაზე. სპიკერი - NACRES - ის გამგეობის წევრი, ბუნებრივი რესურსების მართვის პროგრამის კოორდინატორი - კახა არცივაძე;

-          ტყის ხანძრების მართვის პრაქტიკა ეროვნულ სატყეო სააგენტოში. სპიკერი - სსიპ ეროვნული სატყეო სააგენტოს ტყის დაცვის სამმართველოს უფროსი - გიორგი ბერჩეკიძე:

-          UNDP - ის საქმიანობის მიმოხილვა კლიმატის ცვლილების რისკების მართვასთან დაკავშირებით საქართველოში. სპიკერი - გაერთიანებული ერების განვითარების პროგრამა (UNDP) გარემოს დაცვისა და ენერგეტიკის მიმართულების ხელმღვანელი - ნინო ანთაძე;

-          საქართველოში ბუნებრივ საფრთხეებზე კლიმატის ცვლილების ზემოქმედების მიმოხილვა. სპიკერები: CENN -პროექტის კოორდინატორი - ვახო ჩიტიშვილი; სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს ჰიდრომეტეოროლოგიის დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე - იოსებ ქინქლაძე.

აქტუალური საკითხების ირგვლივ გაიმართა დისკუსია. სხდომა შეაჯამა საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ბიომრავალფეროვნებისა და სატყეო დეპარტამენტის პირველადი სტრუქტურული ერთეულის ხელმძღვანელმა - კარლო ამირგულაშვილმა, რომელმაც მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას სამუშაო შეხვედრაში მონაწილეობისათვის.  

ეროვნული სატყეო პროგრამის პროცესი (მესამე სამუშაო შეხვედრა)

    2024 წლის 19 აპრილს  საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროში გაიმართა ეროვნული სატყეო პროგრამის პროცესის (ესპპ) 2024 წლის  მესამე სამუშაო შეხვედრა.

შეხვედრის ძირითად მიზანს წარმოადგენდა დაინტერესებული მხარეების თანამონაწილეობით განხილულიყო უკვე განხორციელებული სამუშაოების და შექმნილი დოკუმენტების გაცნობა, სამომავლო აქტუალური საკითხების განხილვა.

სხდომას ესწრებოდნენ: საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის პირველი მოადგილე - ნინო თანდილაშვილი, გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ბიომრავალფეროვნებისა და სატყეო დეპარტამენტის ხელმძღვანელი - კარლო ამირგულაშვილი,  საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის  აკადემიკოს - მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, სოფლის განვითარების სააგენტოს პროექტების კოორდინატორი - მარიამ გვარჯალაძე, ეროვნული სატყეო სააგენტოს უფროსის მოადგილე - დავით დამენია, GIZ - ექსპერტი - ნატა ჯამბურია, CENN/DEPA - მკვლევარი - ზაზა ბარბაქაძე, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, დაინტერესებული პირები.

შეხვედრა მისასალმებელი სიტყვით გახსნა გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის პირველმა მოადგილემ - ნინო თანდილაშვილმა,  რომელმაც აღნიშნა, რომ გერმანიის საერთაშორისო თანამშრომლობის საზოგადოების (GIZ) და კლიმატის მწვანე ფონდის პროექტის (GCF)  მხარდაჭერით გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო ახორციელებს სხვადასხვა სახის აქტივობებს, რომელთა ძირითადი მიზანია ტყის მერქნიანი რესურსების ეფექტური გამოყენება  და საქართველოში შეშის გონივრული მოხმარების განვითარება. აღნიშნული მიზნის განხორციელებისათვის ერთ-ერთ ეფექტურ საშუალებად ტყისა და სასოფლო - სამეურნეო ნარჩენებისაგან წარმოებული მყარი ალტერნატიული საწვავის გამოყენება სახელდება.

აქტუალური საკითხების ირგვლივ გაიმართა დისკუსია. სხდომა შეაჯამა გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის პირველმა მოადგილემ - ნინო თანდილაშვილმა,   რომელმაც მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას სამუშაო შეხვედრაში მონაწილეობისათვის.   

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა

   მიმდინარე წლის 17 აპრილს შედგა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა, რომელზეც მოხსენებით: „საქართველოს სასარგებლო მცენარეთა ბიორესურსი, ეთნობოტანიკური უნარ-ჩვევები და მდგრადი გამოყენება” გამოვიდა საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ბიოტექნოლოგიის ცენტრის მთავარი მეცნიერ-თანამშრომელი, აგრარული მეცნიერებების და ბიოსისტემების ინჟინერინგის ფაკულტეტის პროფესორი, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი თამარ კაჭარავა. მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ საქართველოს მდიდარი და უნიკალური ფიტოგენოფონდი ქვეყნის ბუნებრივ - ისტორიული სიმდიდრეა, რომელიც მუდმივ დაცვასა და კონსერვაცია - აღდგენას საჭიროებს, რადგან ნადგურდება ან იცვლება სხვადასხვა სტიქიური თუ ანთროპოლოგიური ზემოქმედებებით. პრობლემა აქტუალურია ჩვენი ქვეყნისთვის, აქ გავრცელებულია სასარგებლო, ანუ სამკურნალო, არომატული, საღებარი, თაფლოვანი, სანელებელი და შხამიანი მცენარეების ის უნიკალური სახეობები, რომლებიც სხვაგან არ გვხვდება. ბევრი მათგანი დღევანდელი მდგომარეობით გადაშენების პირასაა მისული, მიმდინარეობს გენეტიკური რესურსის ეროზიული პროცესები, უკონტროლო ექპლუატაცია. აქედან გამომდინარე, აუცილებელია ბიომრავალფეროვნების შენარჩუნების ex-situ და in-situ/on farm უზრუნველყოფა.

მომავალი მოხმარებისთვის, გენეტიკური და სახეობრივი მრავალფეროვნების შესანარჩუნებლად მნიშვნელოვანია შემდეგი პარამეტრები და მათი დარეგულირება:

• საქართველოს მასშტაბით, განსხვავებული ეკოსისტემის პირობებში, დომინანტი სასარგებლო მცენარეთა, მათ შორის ენდემური ან იშვიათი და გადაშენების პირას მყოფი ბიორესურსის მოძიება-კატალოგირება, მონიტორინგი, კონსერვაცია, ბიომორფოლოგიური საჭიროების შემთხვევაში კი ქიმიური შედგენილობის კვლევა, არსებული მონაცემთა ბაზის გამდიდრება;
• საქართველოს უნიკალური ფლორის ბიორესურსის დაცვისა და რაციონალურად გამოყენების მნიშვნელობაზე ინფორმირების ამაღლება;
• სამრეწველო პლანტაციების გაშენება ინოვაციური ტექნოლოგიების გამოყენებით ეკოლოგიურად სუფთა ნედლეულის მისაღებად;
• ეთნობოტანიკური ტრადიციებისა და ფიტოპროდუქციის პოპულარიზებისმექანიზმების ინტენსიფიკაცია და მდგრადი გამოყენება;
• ნატურალური საკვები დანამატების დასამზადებლად   საინტერესო მცენარეთა ბლოკების შერჩევა, მაგალითად ცხოველთა კომბინირებული საკვებისთვის   ფიტოდანამატების შერჩევა;                                          
• სასარგებლო მცენარეთა დამზადების, გაშრობის, გადამუშავების, შენახვის პირობების დიფერენცირება მათი რაციონალური გამოყენების მიზნით;
• ფიტოინდუსტრიისათვის ეკოლოგიურად სუფთა სანედლეულო ბაზის შექმნა;
  • მიღებული სარგებლის სამართლიანი განაწილების პრინციპების ინტეგრირება ბიომრავალფეროვნების იმ კონვენციით მინიჭებული უფლებებით, რომლის წევრიც არის საქართველო.

მოხსენების შემდეგ გამართულ დისკუსიაში მონაწილეობდნენ: აკადემიის პრეზიდენტი აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, პროფესორი ოთარ ქარჩავა, დოქტორი გოჩა ცოფურაშვილი, პროფესორი მედეა ბურჯანაძე, მარიამ ხოჭოლავა და თინათინ დევაძე, რომლებმაც დადებითად შეაფასეს წარმოდგენილი ნაშრომი. აღინიშნა, რომ შესრულებულია დიდი მოცულობის მნიშვნელოვანი და საინტერესო სამუშაოები, რაშიც იკვეთება მომხსენებლის პროფესიონალიზმი და შრომისმოყვარეობა.