საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული ახალგაზრდა მეცნიერთა და სპეციალისტთა საბჭოს 2025 წლის მარტის თვის სხდომა

       მიმდინარე წლის 26 მარტს გაიმართა აკადემიის ახალგაზრდა მეცნიერთა და სპეციალისტთა საბჭოს სხდომა, სადაც მოხსენებით თემაზე: სოფლისმეურნეობაშიგამოყენებულიდრონებისდარობოტებისშესახებ, წარსდგა საბჭოს წევრი ტექნიკის დოქტორი, ტექნიკური უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი, ხვიჩა გოჭოშვილი.

მომხსენებელმა სიღრმისეულად მიმოიხილა განვითარებულ ქვეყნებში სოფლის მეურნეობის მექანიზაციაში არსებული თანამედროვე მიღწევები, კერძოდ, უპილოტო ტრაქტორ-რობოტები, ჭკვიანი სასოფლო-სამეურნეო მანქანები, სხვადასხვა კულტურების მოვლისა და მოსავლის ამღები რობოტები, მეცხოველეობაში საკვებდამრიგებელი, ნაკელშემგროვებელი და საწველად გამოყენებული რობოტები, ბაღ - ბოსტნეულის, სატყეო დანიშნულების მიწაზე მავალი (მიწისზედა) და საჰაერო დრონები, ამ ტექნიკის მწარმოებელი კომპანიები.

პრეზენტაციაში ასევე წარმოდგენილი იყო სსიპ „სახელმწიფო სამხედრო სამეცნიერო-ტექნიკური ცენტრი „დელტა““-ს ზოგიერთი მიღწევები და წარმოებული პროდუქცია - საჰაერო დრონი „M22 Q1“ და უპილოტო საფრენი აპარატები. მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ სასოფლო-სამეურნეო მანქანა-რობოტები ანაცვლებენ ცოცხალი მუშა ხელის მძიმე ფიზიკურ შრომას და შეუძლიათ დამოუკიდებლად იმუშაონ დღე და ღამე, როგორც დახურულ ასევე ღია სივრცეში. ჭკვიან სასოფლო-სამეურნეო მანქანებში გამოყენებული თანამედროვე ტექნოლოგიები მნიშვნელოვნად ამცირებენ დანახარჯებს სასოფლო-სამეურნეო კულტურების წარმოებაზე. დისტანციური მართვის მიწაზე მავალი (მიწისზედა) დრონები ასევე ანაცვლებენ ცოცხალი მუშა ხელის მძიმე ფიზიკურ შრომას და მათი გამოყენება ხშირად ხდება ადამიანის ჯანმრთელობის საფრთხის შემცველი სამუშაოების შესასრულებლად (მაგალითად ტყეში ან/და ფერდობებზე სამუშაოდ, მომწამვლელი ქიმიური პრეპარატების შესხურებისათვის და ა.შ.).

       თემამ დიდი ინტერესი გამოიწვია საბჭოს სხდომის მონაწილეების მხრიდან, შედგა საინტერესო დისკუსია საქართველოში მსგავსი მოწყობილობების გამოყენების პერსპექტივებზე, მათ შორის განხილულ იქნა ეკონომიკური მიზანშეწონილობის საკითხი.

       სხდომა ჩატარდა ჰიბრიდულ ფორმატში, შესაბამისად საბჭოს წევრების ნაწილს, ასევე მონაწილეობის მსურველებს, მათ შორის რეგიონებიდან, საშუალება ჰქონდათ ონლაინ მიეღოთ მონაწილეობა. სხდომას ასევე ესწრებოდნენ აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, გარემოს დაცვის და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე და აკადემიის პრეზიდენტის მრჩეველი, აკადემიკოსი ნოდარ ჭითანავა.

  2025 წლის 19 მარტს შედგა აკადემიის პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაციების კომისიის სხდომა, რომელსაც ესწრებოდნენ კომისიის წევრები - აკადემიკოსები, მეცნიერები, პარლამენტის, სამინისტროების, მასმედიის და მეფუტკრეთა ასოციაციების წარმომადგენლები, ფერმერები - ინდივიდუალური მეწარმეები, ექიმები. სხდომაზე მოისმინეს ბიოლოგიურ მეცნიერებათა აკადემიური დოქტორის, საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის პროფესორის, ვასილ გულისაშვილის სატყეო ინსტიტუტის ტყის დაცვის განყოფილების უფროსი მეცნიერ-თანამშრომლის მედეა ბურჯანაძის მოხსენება თემაზე:     ნოზემოზი: დიაგნოსტიკა, პროფილაქტიკა, მკურნალობა ინოვაციური პრეპარატებით.

მომხსენებელმა აღნიშნა, რომ ფუტკარი მონაწილეობას ღებულობს მრავალი სასოფლო-სამეურნეო კულტურის დამტვერვაში. ბოლო წლებში ფუტკრის პოპულაცია მსოფლიო მასშტაბით საგანგაშო ტემპით მცირდება. საქართველოში მეფუტკრეებისთვის საშუალო წლიური ოჯახების ზარალი 30%-40%-ია, ხოლო 2020 წელს ზოგიერთ რეგიონში ფუტკრის პოპულაციის 70-80% დაიღუპა. ეს დანაკარგები სერიოზულ საფრთხეს უქმნის ასევე თაფლის, ცვილისა და ფუტკრის სხვა პროდუქტების წარმოებას.

ევროპული ფუტკრის - Apis mellifera-ს სიკვდილიანობა და ფუტკრის ოჯახების დაღუპვის შედეგად რაოდენობის შემცირება მჭიდრო კავშირშია ვაროას ტკიპასთან - ვაროოზთან და დაავადება ნოზემოზთან, რომელსაც იწვევს მიკროსპორიდია Nozema Apis (NA) და Nozema Ceranae (NC). დაავადება ნოზემოზი ზრდასრული ფუტკრის ყველაზე საშიში დაავადებაა, თუმცა მისი მიმდინარეობა ხშირად შეუმჩნეველია მეფუტკრეებისათვის, რადგან დამახასიათებელი აშკარა სიმპტომები არ ჩანს. ინდივიდუალურ დონეზე, NA-თი ინფიცირდებიან ძირითადად მუშა ფუტკრები, ხოლო NC მეტად არის გამოხატული ხანდაზმულ მუშა ფუტკრებში.

გლობალური გარემოსდაცვითი ფონდის მცირე გრანტების პროგრამის (GEF SGP) ფინანსური ხელშეწყობით, რომელსაც საქართველოში ახორციელებს გაეროს განვითარების პროგრამა (UNDP) ჩატარდა კვლევები ფუტკრის პოპულაციებში NC-ს გამოსავლენად ორი მეთოდის გამოყენებით: 1. მიკროსკოპულ დიაგნოსტიკაზე დაფუძნებულით, რომლითაც ხდება პათოგენი Nosema spp-ის აღმოჩენა და სპორების დათვლა; 2. პჯრ (PCR)-ზე დაფუძნებულით, რომლის საშუალებითაც ხდება მხოლოდ სახეობის დადასტურება. მიკროსკოპული დიაგნოსტიკა ჩატარდა საქართველოს აგრარულ უნივერსიტეტში, ხოლო მოლეკულური დიაგნოსტიკა - ცხოველთა ჯამრთელობის დიაგნოსტიკურ ლაბორატორიაში (BIOR რიგა, ლატვია).

ნოზემოზის წინააღმდეგ გამოყენებული იყო ეკოლოგიურად უსაფრთხო საშუალებები: ანტინოზემა H1 (AN H1), რომელიც გამოიყენებოდა 3 დღეში ერთხელ, ხუთჯერადად; ანტინოზემა 18 (AN 18) - გამოიყენებოდა 3 დღეში ერთხელ, ხუთჯერადად; ბიფიტო (BeePhyto) - გამოიყენება ზედიზედ ორი დღის განმავლობაში ყოველ 2 დღის ინტერვალით ოთხჯერ, აპიბიო (ApiBio) - ეძლევა ყოველ მე-5 დღეს. ამ პრეპარატების მიერ ფუტკრის სკებში ნოზემოზის ინფექციის შემცირების მაჩვენებლები მაღალია და შეადგენს: AN 18 – 72%, AN H1 – 68,75%, ApiBio – 57,9%, BeePhyto – 83,3%. მიღებული შედეგების საუძველზე გამოცემულია წიგნი „ნოზემოზი: დიაგნოსტიკა, პროფილაქტიკა, მკურნალობა ინოვაციური პრეპარატებით“, 2024.

აღნიშნულ თემასთან დაკავშირებით მოკლე მოხსენებებით გამოვიდნენ საქართველოს პროფესიონალ მეფუტკრეთა ასოციაციის პრეზიდენტი თეიმურაზ ღოღობერიძე, აკადემიის მეფუტკრეობის მიმართულების კოორდინატორი რამაზ თავართქილაძე, ადამიანის ჰარმონიული განვითარების ხელშემწყობი საზოგადოება შპს ,,ეიჩ-ენდ ზეტი“-ს თავმჯდომარე წოვინარ ნაზაროვა და ექიმი - ჰომეოპათი თეიმურაზ ყენია.

დამსწრე საზოგადოებამ მოიწონა წარმოდგენილი მოხსენება და ერთხმად აღნიშნა, რომ ფუტკრების ზამთრის სიკვდილიანობის აღმოფხვრა ხელს შეუწყობს მეფუტკრეობის გრძელვადიან ფინანსურად მომგებიან საქმიანობას, საფუტკრეებიის მართვის ხარჯების კონტროლს, ფუტკრის ოჯახების დანაკარგების შემცირებას და პროდუქტიულობის გაზრდას, იმ გარემოების, რომლის თანახმადაც 2024 წელს, წინა წელთან შედარებით, ნატურალური თაფლის ექსპორტი 70%-ით შემცირდა (ექსპორტზე გავიდა 260 ათასი დოლარის ღირებულების 32.5 ტ თაფლი მაშინ, როდესაც 2023 წელს გავიდა 747 ათასი დოლარის ღირებულების 109 ტ) და სხდომაზე წამოჭრილი საკითხების გათვალისწინებით, მიზანშეწონილად ჩაითვალა აკადემიაში აგრარული ინოვაციების კომისიის, მეცხოველეობის და ვეტერინარიის მეცნიერებათა სამეცნიერო განყოფილებისა და მეფუტკრეობის მიმართულების საკოორდინაციო ჯგუფის ძალებით უმოკლეს დროში ქვეყანაში მეფუტკრეობის დარგის განვითარების პრობლემებისადმი მიძღვნილი მრგვალი მაგიდის ჩატარება.

საჯარო ლექცია მთის მდგრადი განვითარების ფაკულტეტის სტუდენტებთან

2025 წლის 12 მარტს საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის მთის მდგრადი განვითარების ფაკულტეტის სტუდენტებთან ლექცია თემაზე: „ტყე - საქართველოს მშვენება“ წაიკითხა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანმა, აკადემიკოსმა ლ. დოლიძემ.

შეხვედრას ესწრებოდნენ: საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის მთის მდგრადი განვითარების ფაკულტეტის დეკანი, სოფლის მეურნეობის დოქტორი ნოე ხოზრევანიძე, ფაკულტეტის პროფესორ - მასწავლებლები, სტუდენტები. 

ლ. დოლიძემ საჯარო ლექციის დროს აღნიშნა, რომ ტყე - საქართველოს მშვენებაა, მას საქართველოს ბუნებრივ სიმდიდრეთა შორის ერთ - ერთი წამყვანი ადგილი უკავია. ტყე მუდამ განსაკუთრებულ დიდი როლს თამაშობდა ქართველი კაცის ცხოვრებაში.

საქართველოს ტყეები ზრდა - განვითარების გარემო პირობებისა და გეოგრაფიული განლაგების დიდი ნაირგვარობით გამოირჩევა. ისინი უნიკალურ, იშვიათი სილამაზის, ჰარმონიულ, ამასთან მრავალფეროვან ბიოცენოზებს ქმნიან.

ტყე ყოველთვის იყო, არის და მომავალშიც იქნება საქართველოს სოციალურ - ეკონომიკური განვითარების ერთ - ერთი განმსაზღვრელი საიმედო საყრდენი. საქართველოს ტყეების გონივრული, მიზანმიმართული გამოყენება და მათი ბიოეკოლოგიური პოტენციალის მდგრადობის შენარჩუნება დიდი სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობის ამოცანაა. საქართველო ტყიანი ქვეყანაა, ტერიტორიის 40 % - ზე მეტი ტყითაა დაფარული. ტყიანობის მაჩვენებლით საქართველოს ჩამორჩებიან ისეთი ქვეყნები, როგორიცაა ავსტრია (38 %), გერმანია (30 %), საფრანგეთი (21 %). უკრაინა (12 %), იტალია (19 %), პოლონეთი (24 %), სომხეთი (9 %), აზერბაიჯანი (12 %) და სხვ.

       საქართველოს ტყის ეკოსისტემები რელიეფური პირობების მიხედვით მთისა და ბარის ტყეებად იყოფა. მთის ტყეებს უკავიათ მთელი ტყით დაფარული ფართობის 98 %, ხოლო ბარის ტყეებს - 2 %, რომლებიც ძირითადად კოლხეთის დაბლობზე და აგრეთვე მდინარეების: მტკვარის, ალაზანის, იორის, ხრამის და სხვ. დინებების ქვემო დელტების მიდამოებში განეფინებიან.

         საქართველოს ტყის ეკოსისტემები გეოგრაფიულად არათანაბრად არიან განლაგებულნი. ტყით მდიდარ რეგიონებთან (აფხაზეთი, აჭარა, ბორჯომის ხეობა, რაჭა, სვანეთი, კახეთი) ერთად აღინიშნება ტყემცირე და თითქმის უტყეო (ტყით დაუფარავი) რეგიონებიც. საქართველოს დასავლეთი ნაწილი უფრო მეტი ტყიანობით (50,9 %) ხასიათდება, ვიდრე აღმოსავლეთი ნაწილი (30,0 %).

         საქართველოს ტერიტორიაზე ტყიანობის მაღალი მაჩვენებლებით ხასიათდებიან: ქედის (80 %), გაგრის (77,9 %), ბორჯომის (56,3 %), ყორნისის (54,8 %), თიანეთის (53,6 %), თელავის (50,2 %) რაიონები.

საქართველოში არის ისეთი რაიონებიც (აბაშა, ნინოწმინდა, წალკა დედოფლისწყარო, ყაზბეგი), სადაც ტყიანობის მაჩვენებელი არ აღემატება 5,0 % - ს. ტყიანობის შედარებით მაღალი მაჩვენებლებით ხასიათდებიან ძირითადად მთების შუა და ზედა ზონებში განფენილი ტყის ეკოსისტემები.

              საქართველოს ტყის ეკოსისტემების ბიოლოგიური მრავალფეროვნების სპექტრი მეტად ნაირგვარია, საიდანაც აღსანიშნავია ისეთი მეტყევეობითი და ბიოეკოლოგიური ცნებები და მახასიათებლები როგორებიც არის: ტყის ეკოსისტემების გენეზისი და ბიომი, კორომთა ხნოვანებითი სტრუქტურა, ვერტიკალური და ჰორიზონტალური აღნაგობა, ტყის ტიპი, წარმადობა, შემადგენლობა, სიხშირე და სხვ.

         საქართველოს ტყის ეკოსისტემების ბიოლოგიური მრავალფეროვნების ძირითადი ფაქტორია გეოგრაფიული ლანდშაფტების არაერთგვაროვნება. საქართველოს ლანდშაფტის ფიზიკურ - გეოგრაფიული ნაირგვარობა ხელს უწყობს მეტად განსხვავებული მეტყევეობითი და ბიოლოგიურ - ეკოლოგიური თავისებურებების მქონე მცენარეული სახეობების ზრდა - განვითარებას.

         საქართველოს ტყის ეკოსისტემებში, დღევანდლამდე არიან წარმოდგენილნი ისეთი რელიქტური სახეობები, რომლებიც ჯერ კიდევ მიოცენის და პლიოცენის ხანაში იყვნენ წარმოდგენილნი: პონტოური მუხა, პონტოური შქერი, მედვედევის არყი, კავკასიური მოცვი, წყავი და სხვ.

მეტად მრავალფეროვანია საქართველოს ტყეების სახეობრივი შემადგენლობა, ტყეში ველურად იზრდება 400 - მდე სხვადასხვა სახეობის ხე და ბუჩქი, გაერთიანებული 123 ბოტანიკურ გვარსა და 56 ოჯახში: საქართველოს დენდროფლორის დიდი მრავალფეროვნების მაჩვენებელია ენდემურ მერქნიან მცენარეთა სიმრავლე, მათ შორის საქართველოს ენდემია 61 სახეობა, ხოლო მთლიანად კავკასიის 43 სახეობა.

საქართველოს ტყეების ბიოეკოლოგიურ მრავალფეროვნებაზე, ტყის ეკოსისტემათა ნაირგვარობასა და რთულ სტრუქტურაზე მიუთითებს, როგორც წმინდა, ასევე შერეული შემადგენლობის კორომების არსებობა.

საქართველოს ტყის ეკოსისტემების ბიოლოგიური მრავალფეროვნება თავის მხრივ განსაზღვრავს ეკოსისტემების სოციალურ - ეკოკლოგიური და სამეურნეო - ეკონომიკური მნიშვნელობის ხასიათსა და ხარისხს. საქართველოს ტყეები ასრულებენ ნიადაგდაცვით, წყალმარეგულირებელ, კლიმატმარეგულირებელ, რეკრეაციულ, სანიტარულ - ჰიგიენურ და სხვა სახის დაცვით - ეკოლოგიურ ფუნქციებს, რაც მათი რთული ბუნებრივი კომპლექსის მრავალფეროვნებაზე მეტყველებს.

საჯარო ლექციის დასრულების შემდეგ, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის მთის მდგრადი განვითარების ფაკულტეტის სტუდენტებთან გაიმართა აქტიური და მეტად საინტერესო დისკუსია კითხვა - პასუხის რეჟიმში.

საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის მთის მდგრადი განვითარების ფაკულტეტის დეკანმა და სტუდენტებმა მადლობა გადაუხადეს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანს, აკადემიკოს ლ. დოლიძეს მობრძანებისთვის და მეტად შინაარსიანი და საინტერესო საჯარო ლექციის გამართვისთვის.

მრგვალი მაგიდა მონოგრაფიის: „საქართველოს აგრარული სექტორი - გამოწვევები და საკანონმდებლო რეფორმები“ განხილვასთან დაკავშირებით

მიმდინარე წლის 11 მარტს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში ჩატარდა მრგვალი მაგიდა, რომელიც მიეძღვნა ეკონომიკის დოქტორ ი. ახალბედაშვილის და აკადემიკოს რ. ასათიანის მონოგრაფიის: „საქართველოს აგრარული სექტორი - გამოწვევები და საკანონმდებლო რეფორმები“ განხილვას.

მრგვალ მაგიდას ესწრებოდნენ: აკადემიის პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე, ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გურამ ალექსიძე, პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, პრეზიდიუმის მრჩეველი, აკადემიკოსი ნოდარ ჭითანავა, აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, პარლამენტის აგრარულ საკითხთა კომიტეტის აპარატის უფროსი, დოქტორი ივერი ახალბედაშვილი, ეკონომიკურ მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი რევაზ ასათიანი, გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე და აპარატის თანამშრომლები.

            მრგვალი მაგიდა გახსნა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გ. ჯაფარიძემ. აღინიშნა, რომ ბატონი ი. ახალბედაშვილი გახლავთ აკადემიის პრეზიდიუმის წევრი. მიუხედავად მეტად საპასუხისმგებლო საქმიანობის, რომელიც მას როგორც პარლამენტის აგრარულ საკითხთა კომიტეტის აპარატის უფროსს ევალება, იგი აქტიურად არის ჩართული აკადემიის სამეცნიერო სამუშაოებში, არის ნიჭიერი მეცნიერ-მკვლევარი, არაერთი მნიშვნელოვანი რეკომენდაციის ავტორი. რაც შეეხევა მონოგრაფიას „საქართველოს აგრარული სექტორი - გამოწვევები და საკანონმდებლო რეფორმები“ ეს არის მნიშვნელოვანი ნაშრომი, რომელიც დიდ ინტერესს გამოიწვევს არამარტო სპეციალისტებს შორის, არამედ ყურადღებას მიიქცევს საკითხით დაინტერესებულ პირთა მხრიდანაც.

            მრგვალ მაგიდაზე დამსწრე საზოგადოების წინაშე წარსდგა დოქტორი ი. ახალბედაშვილი. მან მადლობა გადაუხადა: საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტს მონოგრაფიის წარდგენის საშუალების მიცემისათვის,     თანაავტორს - აკადემიკოს რ. ასათიანს - გაწეული სამუშაოებისათვის, აკადემიკოს ნ. ჭითანავას - მხარდაჭერისა და რეკომენდაციებისათვის. ბატონმა ივერიმ გულისტკივილით გაიხსენა აკადემიკოსი პ. კოღუაშვილი - მონოგრაფიის სამეცნიერო რედაქტორი, რომლის რჩევებიც მეტად გამოადგათ ავტორებს.  

            თავის გამოსვლაში დოქტორმა ი. ახალბედაშვილმა აღნიშნა, რომ საქართველოში სოფლის მეურნეობის ძირითადი მიმართულებები ქვეყნის ისტორიის, მისი კულტურული ნაწილის, ერის იდენტობის განუყოფელი ნაწილია. მიუხედავად ხელსაყრელი ბუნებრივ-კლიმატური პირობებისა სამწუხაროს საქართველოს სოფლის მეურნეობა ეკონომიკური თვალსაზრისით ერთ-ერთ ჩამორჩენილ სექტორად ითვლება. მონოგრაფიის ავტორების მიზანი გახლდათ 1989 წლიდან 2023 წლამდე აგრარულ სექტორში მიმდინარე პროცესების, მიღებული საკანონმდებლო აქტების, მიღწეული პროგრესის და არსებული გამოწვევების ანალიზი.  

            დოქტორმა ი. ახალბედაშვილმა მსმენელთა ყურადღება გაამახვილა მონოგრაფიის სტრუქტურაზე, გამოყო ძირითადი მიმართულებები, რომლებიც ავტორთა აზრით, მნიშვნელოვანია აგრარული სექტორის შემდგომი განვითარებისათვის. აღინიშნა, რომ მონოგრაფია დაყოფილია სამ თავად, 28 ქვეთავად. ყველა ქვეთავზე მოცემულია შესაბამისი რეკომენდაციები, რომელთა საერთო რაოდენობა 90-ს შეადგენს, მოცემულია 20 ცხრილი, 31 დიაგრამა 14 დანართი და გამოყენებული ლიტერატურა. პირველ თავში წარმოდგენილია ქვეყნის უმნიშვნელოვანესი მიმართულება - მიწის რესურსები და არსებული გამოწვევები. აქ არის მოცემული საკუთრება სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწაზე, სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწაზე მიღებული საკანონდებლო აქტები, სახელმწიფო რეგულირება მიწის რესურსებზე, მიწის რესურსების გამოყენების შესახებ მიღებული და მისაღები საკანონმდებლო აქტები, საკანონდებლო ბაზის სრულყოფის საკითხები და სხვ. მეორე თავში მოცემულია საზღვარგარეთის მოწინავე ქვეყნების გამოცდილება სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწების რაციონალურად გამოყენების საქმეში. აქ განხილულია როგორც კონსტიტუციები და საკანონმდებლო აქტები, რომლებიც ძირითადად ეხება მიწების გასხვისების საკითხებს, ასევე მოცემულია ასპექტები მიწის სტატუსისა და მიწის დაუმუშავებლობის შესახებ, რომელიც ჩვენი ქვეყნისათვის მნიშვნელოვანია და ჩვენ ქვეყანაში   შეიძება დანერგილი იქნეს მიწის რაციონალურად გამოყენების კუთხით. მესამე თავი ძირითადად მოიცავს რეფორმას, რომელიც დაიწყო 1989 წელს და რომელიც დღესაც გრძელდება. აქ მოცემულია ეკონომიკური ანალიზი 1989 წლიდან 2023 წლამდე. ასევე მოცემულია ის გამოწვევები და ძირითადი მიმართულებები, რომლებიც ავტორთა აზრით ხელს შეუწყობს აგრარული სექტორის განვითარებას და სხვ. მოცემულ საკითხთა შორის განხილულია დისბალანსი იმპორტსა და ექსპორტს შორის და მცდელობა, რომ მოინახოს გზები რათა გაიზარდოს ექსპორტის წილი. ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საკითხია ინოვაციები აგრარული სექტორის განვითარებაში. მოცემულია, როგორც საზღვარგარეთის გამოცდილება, ასევე ჩვენს ქვეყანაში დანერგილი სიახლეები, რომლებიც ხელს შეუწყობს აგრარული სექტორის განვითარებას.

            აკადემიკოსმა რ. ასათიანმა მონოგრაფიასთან დაკავშირებით აღნიშნა, რომ მასზე მუშაობა ერთი წლის განმავლობაში მიმდინარეობდა. წიგნი წარმოადგენს კრებსითი ხასიათის ნაშრომს, რომელშიც თავმოყრილია საკანონმდებლო ბაზა და მისი ზეგავლენა სოფლის მეურნეობაზე. მსგავსი დოკუმენტი არ არსებობს და სწორედ ამაშია მისი სიახლე.           მონოგრაფიის შესახებ თავისი აზრი დააფიქსირეს აკადემიკოსებმა: ნ. ჭითანავამ, გ. ალექსიძემ და ა. დიდებულიძემ. აკადემიკოსმა ნ. ჭითანავამ აღნიშნა, რომ ავტორთა მიერ მეტად შთამბეჭდავი ინფორმაცია იქნა წარმოდგენილი. იგი კარგად იცნობდა მონოგრაფიას, რამეთუ თითოეული თავი მას ხელნაწერში ჰქონდა წაკითხული. მისი გადმოცემით ნაშრომი არამარტო საინტერესო, არამედ მეტად დროული და საჭიროცაა, რადგან საქართველოს სინამდვილეში ეს არის პირველი მცდელობა აგრარულ სექტორში სამართლებრივი ბაზის სისტემატიზაციისა. აქ შემოთავაზებულია უაღრესად საჭირო რეკომენდაციები, თავმოყრილია კონცეპტუალურად და მეთოდოლოგიურად ის მიდგომები, რომლებიც აკადემიაში იქნა ჩამოყალიბებული. აკადემიკოსმა გ. ალექსიძემ ხაზი გაუსვა მონოგრაფიის მნიშვნელობას აგრარულ სექტორისათვის. რაც შეეხება აკადემიკოს ა. დიდებულიძეს, მან ყურადღება გაამახვილა მონოგრაფიაში წარმოდგენილ ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების და საქართველოს სოფლის მეურნეობაში სივრცით-ტერიტორიული განვითარების საკითხებს.

მრგვალი მაგიდის მუშაობა შეაჯამა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გ. ჯაფარიძემ. მან მადლობა გადაუხადა მომხსენებლებს საინტერესო მოხსენებისათვის, ხოლო დამსწრე საზოგადებას - მრგვალი მაგიდის მუშაობაში აქტიური ჩართულობისათვის.

თვალსაჩინო მეცნიერმა, სასახელო პიროვნებამ, საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აკადემიკოსმა ვლადიმერ პაპავამ მტკიცედ დაიმკვიდრა ადგილი ჩვენი ქვეყნის გამოჩენილ მეცნიერთა შორის. ჩვენი საზოგადოება კარგად იცნობს როგორც მის სამეცნიერო, ასევე საზოგადოებრივ საქმიანობას 2000-2001 წლებში საქართველოს პრეზიდენტის საპარლამენტო მდივნის მოადგილედ და 2004-2008 წლებში საქართველოს პარლამენტის წევრად ყოფნისას, მის როლს ჩვენი მეცნიერების გადერჩენაში 1994-2000 წლებში ეკონომიკის მინისტრის თანამდებობაზე მოღვაწეობის დროს. აღსანიშნავია თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორად 2013 წელს არჩევის შემდეგ მის მიერ წამოწყებული უნივერსიტეტის სამეცნიერო საქმიანობის გააქტიურება. მეცნიერების განვითარებაში მისი დიდი ღვაწლის აღსანიშნავად 1997 წელს ის არჩეულ იქნა საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის წევრ-კორესპონდენტად, 2013 წელს - ნამდვილ წევრად - აკადემიკოსად, ხოლო 2023 წელს - აკადემიის აკადემიკოს-მდივნად.  

ბატონო ვლადიმერ, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია გილოცავთ თქვენ, ღირსეულ მამულიშვილს, აღიარებულ მეცნიერსა და საზოგადო მოღვაწეს, დაბადების 70-ე წლისთავს, გისურვებთ ჯანმრთელობას, ხანგრძლივ სიცოცხლეს, ნაყოფიერ შემოქმედებით, სამეცნიერო და საზოგადოებრივ საქმიანობას ჩვენი ქვეყნის აღმშენებლობის საქმეში.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია

ღვაწლმოსილი მეცნიერი შალვა ჭანიშვილი -125

          ცნობილი მეცნიერი, პედაგოგი და საზოგადო მოღვაწე, ახალგაზრდა სპეციალისტთა და მეცნიერთა მრავალი თაობის აღმზრდელი, საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის ერთ-ერთი დამფუძნებელი, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი შალვა თომას ძე ჭანიშვილი დაიბადა ქ. ქუთაისში 1900 წლის 20 მარტს.

           1923 წელს დაამთავრა მილანის სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტი, 1923-1926 წლებში მუშაობდა აგრონომად საფრანგეთში, 1926-1942 წლებში საქართველოში სასოფლო-სამეურნეო პროფილის სამეცნიერო დაწესებულებებში სხვადასხვა თანამდებობებზე იყო და სამეცნიერო-კვლევით მუშაობას ეწეოდა. 1942-1952 წლებში იყო მეცნიერებათა აკადემიის სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა განყოფილების სწავლული მდივანი, 1952-58 წლებში მუშაობდა საქართველოს ნიადაგმცოდნეობის, აგროქიმიისა და მელიორაციის სამეცნიერო- კვლევითი ინსტიტუტის აგროქიმიის განყოფილების გამგედ, ხოლო 1958 წლიდან საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის ზოგადი მიწათმოქმედების კათედრის პროფესორია.

            აკადემიკოსმა შალვა ჭანიშვილმა შეისწავლა საქართველოს მინდვრის კულტურების აგროტექნიკის საკითხები, დაამუშავა სანაწვერალო კულტურების თესვა-მოყვანის მეცნიერული საფუძვლები, გამოიკვლია თესლბრუნვის და ნიადაგის დამუშავების საკითხები .

         პროფესორმა შალვა ჭანიშვილმა დატოვა მდიდარი სამეცნიერო მემკვიდრეობა. საკმაოდ დიდია როგორც ქართულ, ისე უცხო ენებზე გამოქვეყნებული შრომების ჩამონათვალი - მონოგრაფიების, სახელმძღვანელო წიგნების და სამეცნიერო სტატიების სახით. მათ შორის აღსანიშნავია, ნაშრომები: ბიოლოგიური მეცნიერების როლი სოფლის მეურნეობის აღმავლობისათვის ბრძოლაში; ზოგადი მიწათმოქმედება ნიადაგთმცოდნეობით; სიმინდის თესვა-მოყვანის აგროკომპლექსი; ორგანული სასუქები და მათი გამოყენება მოსავლიანობის გადიდებისათვის და სხვ. განსაკუთრებულ ყურადღებას იმსახურებს „საცდელი საქმის მეთოდიკის საფუძვლები“, რომელიც გამოცემულია 1963, 1973 წლებში. წიგნში განხილულია მინდვრის ცდების ჩატარების თეორიული და პრაქტიკული საკითხები, მათემატიკური სტატისტიკის საფუძვლები, რიცხობრივი მასალის დამუშავების მეთოდები.

                 დამხმარე სახელმძღვანელოს ფორმატით გამოცემულია ასევე შ. ჭანიშვილის წიგნი შ. მთვარელიშვილის თანაავტორობით სახელწოდებით „საცდელი საქმის მეთოდიკა მემცენარეობაში“. აღნიშნულ სახელმძღვანელო წიგნებს ამ ხნის განმავლობაში არ დაუკარგავს ინტერესი. ის შეტანილია მაგისტრებისა და დოქტორანტების სასწავლო პროგრამაში. ამ ბოლო პერიოდში კონკრეტულად 2017 წელს გამოვიდა სოფლის მეურნეობის დოქტორის ზაირა ტყებუჩავას მიერ აღნიშნული სახელმძღვანელო წიგნის განახლებული ვარიანტი, რომელიც მიეძღვნა ბატონ შალვა თომას-ძე ჭანიშვილის ხსოვნას. წიგნის ავტორები არიან შ. ჭანიშვილი, ზ. ტყებუჩავა და პროფესორი გ. ბუცხრიკიძე.

            პროფესორი შალვა თომას-ძე ჭანიშვილი დაჯილდოებული იყო მთავრობის მრავალი ჯილდოთი, იგი გახლდათ საქართველოს მეცნიერებათა დამსახურებული მოღვაწე, მაგრამ ყველაზე დიდი ჯილდო იმ ახალგაზრდა თაობების სიყვარულია, რომელსაც თავისი ერთგული და უანგარო შრომით, პიროვნული თვისებებით ჭეშმარიტად იმსახურებდა.

                ბატონი შალვა გარდაიცვალა 86 წლის ასაკში 1986 წლის 13 აგვისტოს, დაკრძალულია თბილისში. პროფესორ შ. ჭანიშვილს არასოდეს დაივიწყებენ საქართველოს აგრარულ დარგში მოღვაწე მეცნიერები, მისი ხელმძღვანელობით აღზრდილი მეცნიერთა თაობა.

             პროფესორმა შალვა ჭანიშვილმა მნიშვნელოვანი როლო შეასრულა ჩვენი ქვეყნის აგრარული მეცნიერების განვითარებაში, სამეცნიერო კადრების აღზრდაში და კვალიფიციური სპეციალისტების მომზადებაში. მისი კვალი სამუდამოდ დარჩება საქართველოს ისტორიაში.

        მიმდინარე წლის 5 მარტს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებთა აკადემიას საქმიანი ვიზიტით ეწვივნენ საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტროს მეცნიერების განვითარების დეპარტამენტის უფროსი, ქალბატონი ქეთევან ქოქრაშვილი და ამავე დეპარტამენტის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების სამმართველოს უფროსის ფუნქციათა შემსრულებელი ბატონი მინდია ოკუჯავა. სტუმრები გაეცნენ აკადემიის სტრუქტურას, დაათვალიერეს სამუშაო და საგამოფენო სივრცეები, საინფორმაციო ცენტრი, რის შემდეგ საკონფერენციო დარბაზში გაიმართა საქმიანი საუბარი.

შეხვედრას ესწრებოდნენ: აკადემიის პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე, ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გურამ ალექსიძე, მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, პრეზიდიუმის მრჩეველი, აკადემიკოსი ნოდარ ჭითანავა, პრეზიდენტის თანაშემწე, პროფესორი თამაზ ბაციკაძე, აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, კონსულტანტი აგრარული პროფილის უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებებთან, პროფესიულ სასწავლებლებთან, აგრარული მიმართულების არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ურთიერთობის მიმართულებით აკადემიკოსი ჯემალ გუგუშვილი და აკადემიის აპარატი.

სამუშაო შეხვედრა გახსნა და სტუმრებს მისასალმებელი სიტყვით მიმართა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გ. ჯაფარიძემ. მან სტუმრებს დაწვრილებით გააცნო აკადემიის საქმიანობა, მისი ურთიერთობა ადგილობრივ და საზღვარგარეთის აგრარული პროფილის სამეცნიერო და სასწავლო დაწესებულებებთან. ისაუბრა აკადემიის აჭარისა და დასავლეთ საქართველოს სამეცნიერო-საკოორდინაციო ცენტრებზე, აკადემიის ურთიერთობებზე გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროსა და პარლამენტის აგრარულ საკითხთა და განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდულ საქმეთა კომიტეტებთან. ყურადღება გაამახვილა შოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნულ სამეცნიერო ფონდზე, რომელთან დაკავშირებით აღნიშნა, რომ ფონდის დაფინანსებით აკადემიას არაერთი საერთაშორისო კონფერენცია აქვს ჩატარებული. პრეზიდენტმა სტუმრებს ასევე გააცნო აკადემიის საგამომცემლო საქმიანობა. აღინიშნა, რომ აკადემია გამოცემს სამეცნიერო შრომათა კრებულ „მოამბეს“, ყოველკვარტალურ სარეკლამო-საინფორმაციო ბიულეტენ „მაცნეს“, რეკომენდაციებს, ბროშურებს, ადგილობრივი კონფერენციების შრომათა კრებულებს და სხვ. ხაზი გაუსვა აკადემიაში აგრარული დარგის მიმართულებების

მიხედვით ჩამოყალიბებულ კოორდინატორთა ინსტიტუტის მნიშვნელობას, ასევე პრეზიდიუმთან არსებული აგრარული ინოვაციების კომისიისა და ახალგაზრდა მეცნიერთა და სპეციალისტთა საბჭოს ფუნქციას. სტუმრებს ინფორმაცია მიაწოდა იმ აქტივობებზე, რომელიც აკადემიამ გაწია იუნესკოს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლთა სიაში წარდგენილი ქართული ხორბლის ნამზადთან დაკავშირებული ტრადიციების შესატანად. აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გ. ჯაფარიძემ აკადემიაში სხვადასხვა საკითხთან დაკავშირებული პრობლემებიც განიხილა, კერძოდ: აკადემიკოსთა ასაკთან დაკავშირებით აღნიშნა, რომ უმრავლესობა მხცოვანი ასაკისაა, თუმცა კანონით გათვალისწინებული შეზღუდვის გამო, ახალი წევრების არჩევა შეჩერებულია, გადაუწყვეტელია აკადემიკოს-მდივანთა და სამეცნიერო განყოფილებების სწავლულ-მდივანთა დაფინანსებისა და წევრ-კორესპონდენტთა არჩევის საკითხი და სხვ. 

ქალბატონმა ქ. ქოქრაშვილმა მადლობა გადაუხადა მასპინძლებს გულთბილი მიღებისათვის და იმ მხარდაჭერისათვის, რომელსაც აკადემია იჩენს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტროს მიმართ სხვადასხვა ღონისძიებებში ჩართულობით. აღნიშნა, რომ წარსული საქმიანობიდან და საკუთარი გამოცდილებიდან გამომდინარე კარგად იცნობს იმ პრობლემებს, რომელიც ზოგადად სამეცნიერო-კვლევითი დაწესებულებების წინაშე დგას. შემდეგ ისაუბრა იმ პრიორიტეტებზე, რომელთა გათვალისწინებაც მნიშვნელოვნად წაადგება ქვეყანას შემდგომი წინსვლისა და განვითარებისათვის. მათ შორის გამოყო სამეცნიერო და კვლევითი პრიორიტეტები, განსაკუთრებული ყურადღება აგრარულ მეცნიერებებს დაუთმო, მიზეზად კი ქვეყნის აგრარული მიმართულება დაასახელა. ქალბატონი ქეთევანის აზრით, ქვეყანაში არსებული რესურსები, მათ შორის ბუნებრივი, ბევრად უფრო ახლოს დგას გარემოს დაცვასა და სოფლის მეურნეობასთან. აქედან გამომდინარე არსებული გამოწვევებიც გაცილებით ადვილი დასაძლევი იქნება.

საუბრისას ქალბატონმა ქეთევანმა ახსენა ფონდი „ჰორიზონტი“.  მან გამოთქვა სურვილი, რომ აკადემია აქტიურად ჩართულიყო აღნიშნულ და სხვა საერთაშორისო საგრანტო ფონდებთან თანამშრომლობაში.

შეხვედრა შეაჯამა აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა გ. ჯაფარიძემ. მან მადლობა გადაუხადა სტუმრებს მობრძანებისათვის და წარმატება და წინსვლა უსურვა შემდგომ საქმიანობაში.

მიმდინარე წლის 4 მარტს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების ორგანიზებით ჩატარდა ველური ბუნების დღისადმი მიძღვნილი მრგვალი მაგიდა.

მრგვალი მაგიდას ესწრებოდნენ: აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ალექსანდრე დიდებულიძე, აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, დოქტორი მარინე ბარვენაშვილი, გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, აკადემიის სტიპენდიატი, გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების სწავლული მდივანი, მარიამჯვრის ნაკრძალის ადმინისტრაციის დირექტორი, დოქტორი ზვიად ტიგინაშვილი და აკადემიის აპარატის თანამშრომლები.  

მრგვალი მაგიდა გახსნა და დამსწრე საზოგადოებას ინფორმაცია ველური ბუნების მსოფლიო დღესთან დაკავშირებით მიაწოდა აკადემიკოსმა ლ. დოლიძემ. მან აღნიშნა, რომ 2013 წლიდან გაეროს გენერალური ასამბლეის გადაწყვეტილებით 3 მარტი გამოცხადებულია ველური ბუნების მსოფლიო დღედ. მისი მიზანია რეგულარულად გააცნოს კაცობრიობას ველური ფაუნისა და ფლორის მრავალფეროვნება, ხელი შეუწყოს ბიომრავალფეროვნების სარგებლობის შესახებ ცნობიერების ამაღლებას, ყურადღება გაამახვილოს გარემოს დაცვისა და კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებულ პრობლემებზე.

შემდეგ სიტყვა გადასცა დოქტორ ზ. ტიგინაშვილს, რომელიც აუდიტორიის წინაშე წარსდგა მოხსენებით: „ქართული მუხის (Querqus pertaea aubsp.Iberica) ბუნებრივი განახლება ცივგომბორის რეგიონში“.

მომხსენებელმა საუბარი დაიწყო დაცული ტერიტორიების მიმოხილვით. აღინიშნა, რომ დაცული ტერიტორიები, რომლებშიც შედის: სახელმწიფო ნაკრძალები, ეროვნული პარკები, ბუნების ძეგლები, აღკვეთილები, დაცული ლანდშაფტები და მრავალმხრივი გამოყენების ტერიტორიები უდიდეს როლს თამაშობს ქვეყანაში ბიომრავალფეროვნების დაცვის თვალსაზრისით. საქართველოში დაცულ ტერიტორიებს უკავია 927 748 ჰა ფართობი, რომელიც ქვეყნის საერთო ფართობის 13,3 %-ს შეადგენს. საყურადღებოა, რომ ტყით დაფარულ ტერიტორიაზე, რომელშიც განასხვავებენ წიფლნარებს, მუხნარებს, რცხილნარებს, სოჭნარებს, წაბლნარებს და ა.შ., მუხნარებზე მოდის საერთო ფართობის 10%.

რაც შეეხება ცივ გომბორის აღკვეთილს, სადაც მუხნარს 890,6 ჰა ფართობი უკავია, ბუნებრივი განახლება 492 ჰა-ზე მიმდინარეობს.

 დოქტორ ზ. ტიგინაშვილმა კვლევის მონაცემების ანალიზზე დაყრდნობით წარმოადგინა დასკვნები, რომელიც გვამცნობს, რომ ცივ გომბორის აღკვეთილში ქართული მუხის ბუნებრივი განახლების პროცესი არადამაკმაყოფილებელია; მუხით გაბატონებულ კორომებში, ყველა მერქნიანი სახეობის აღმონაცენ-მოზარდის რაოდენობა მაღალია (35 200-93 100 ცალი), მაგრამ მათ შორის მუხის საიმედო მოზარდი ან საერთოდ არ არის, ან ძალიან მცირე რაოდენობითაა წარმოდგენილი, რაც არ არის საკმარისი მუხნარების განახლების უზრუნველსაყოფად;

 საყურადღებოა ის, რომ ქართული მუხის ტყეები წარმოდგენილია ყველა ხნოვანებითი კლასებით, გარდა I და II კლასებისა, რაც იძლევა იმის საფუძველს, რომ უკანასკნელი 20-40 წლის პერიოდში არ იყო მუხის ბუნებრივი განახლებისათვის ხელსაყრელი პირობები; მუხნარების დეგრადაციისა და არადამაკმაყოფილებელი განახლების პრობლემების გადაწყვეტა შესაძლებელია კომპლექსური მიდგომით, ამიტომ მიზანშეწონილია ჩატარდეს საფუძვლიანი კვლევები, რათა დაისახოს ქართული მუხის უნიკალური ტყეების გადარჩენის პრაქტიკული ღონისძიებები. 

მოხსენების შემდგომ გაიმართა დისკუსია, რომელშიც დამსწრეებმა აქტიური მონაწილეობა მიიღეს.

      მრგვალი მაგიდა შეაჯამა გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ. მან მადლობა გადაუხადა დოქტორ ზ. ტიგინაშვილს საინტერესო მოხსენებისათვის, ხოლო აუდიტორიას მობრძანებისა და მრგვალი მაგიდის მუშაობაში   მონაწილეობის მიღებისათვის.

მწვანე და აგროსტიპენდიატების დაჯილდოების ცერემონია

მიმდინარე წლის 28 თებერვალს სასტუმრო ‘’შერატონ გრანდ მეტეხი პალასში’’ გაიმართა მწვანე და აგროსტიპენდიატების დაჯილდოების ცერემონია.

„მწვანე სტიპენდიების” პროგრამა ხორციელდება გარემოსდაცვითი ინფორმაციისა და განათლების ცენტრის მიერ, გაეროს განვითარების პროგრამის (UNDP) ფართომასშტაბიანი ინიციატივის „კლიმატის ცვლილებით გამოწვეული კატასტროფების რისკის შემცირება საქართველოში" ფარგლებში, კლიმატის მწვანე ფონდის (GCF), საქართველოს, შვედეთისა და შვეიცარიის მთავრობების მხარდაჭერით; „აგროსტიპენდიების“ პროგრამას ასვე ცენტრი ახორციელებს გაეროს განვითარების პროგრამის (UNDP) „პროფესიული განათლების სისტემის მოდერნიზება საქართველოს სოფლის მეურნეობაში VET (ფაზა3)“ პროექტის ფარგლებში, შვეიცარიის განვითარებისა და თანამშრომლობის სააგენტოს (SDC)  დაფინანსებით.

დაჯილდოების ცერემონიას ესწრებოდნენ: გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მოადგილე სოლომონ პავლიაშვილი, გარემოს დაცვის და სოფლის მეურნეობის მინისტრის პირველი მოადგილე ნინო თანდილაშვილი, მინისტრის მოადგილეები კახა კაკაბაძე, იური ნოზაძე, საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის მინისტრის მოადგილე თამარ ღვამიჩავა, გაეროს განვითარების პროგრამის (UNDP) მუდმივი წარმომადგენლი  საქართველოში დაგლას უები, შვეიცარიის განვითარების და თანამშრომლობის სააგენტოს წარმომადგენელი ლელა მამრიკიშვილი, გარემოსდაცვითი ინფორმაციისა და განათლების ცენტრის დირექტორი თამარ ალადაშვილი, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანი, აკადემიკოსი - ლაშა დოლიძე, უნივერსიტეტებისა და კოლეჯების წარმომადგენლები.

დაჯილდოების ცერემონია მისასალმებელი სიტყვით გახსნა გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის მოადგილე სოლომონ პავლიაშვილმა. მან განაცხადა, რომ: „გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო აქტიურად თანამშრომლობს უმაღლეს და პროფესიულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებთან. ამუმნიშვნელოვანეს თანამშრომლობას  სათავეში უდგას გარემოსდაცვითი ინფორმაციისა და განათლების ცენტრი, რომელიც „მწვანე  და აგროსტიპენდიების“ ამბიციურ პროგრამას უკვე სამი წელია ახორციელებს. 64 სტიპენდიანტ სტუდენტს, 10  უნივერსიტეტიდან და 12 პროფესიული სასწავლებლიდან, 500-დან 1500 ლარის ოდენობით სტიპენდია გადაეცათ. „მწვანე და აგროსტიპენდიები“ სტუდენტებისთვის არის დამატებითი სტიმული სწავლის, ცოდნისა და გამოცდილების მიღებისათვის“. აღინიშნა, რომ „მწვანე და აგროსტიპენდიების” პროგრამა მიზნად ისახავს გარემოსდაცვითი და აგრარული დეფიციტური პროფესიების პოპულარიზაციას და ამ მიმართულებებით პროფესიული და უმაღლესი სასწავლებლების ბაკალავრიატისა და მაგისტრატურის მაღალი აკადემიური მოსწრების სტუდენტების წახალისებას.

დამსწრე საზოგადოებას მიესალმნენ: გაეროს განვითარების პროგრამის (UNDP) მუდმივი წარმომადგენელი საქართველოში დაგლას უები, შვეიცარიის განვითარებისა და თანამშრომლობის სააგენტოს (SDC) პროექტის ეროვნული ოფიცერი ლელა მამრიკიშვილი, გარემოსდაცვითი ინფორმაციისა და განათლების ცენტრის დირექტორი თამარ ალადაშვილი.

მწვანე და აგროსტიპენდიატების პროგრამების მიმოხილვით დამსწრე საზოგადოების წინაშე წარსდგა თამარ ალადაშვილი.   მან აღნიშნა, რომ „მწვანე სტიპენდიები“ ვრცელდება შემდეგ სამაგისტრო პროგრამებზე: ბუნების დაცვა და მეტყევეობა, ეკოლოგია, ფიზიკური გეოგრაფია და გარემოს მდგრადი განვითარება, წყლის რესურსების ინტეგრირებული მართვა (ჰიდროლოგია), გეოლოგია, გამოყენებითი გეოგრაფია, გარემოსდაცვითი მენეჯმენტი და პოლიტიკა, გარემოს დაცვის ტექნოლოგიები, ხოლო აგროსტიპენდიები ვრცელდება პროგრამებზე: აგრონომია, სასურსათო ტექნოლოგიები, ვეტერინარია,  მევენახეობა-მეღვინეობა,  სატყეო საქმე, მცენარეთა დაცვა და სხვა.

შემდგომ გაიმართა დაჯილდოების ცერემონია. აგროსტიპენდიები პროფესიული სასწავლებლების სტუდენტებისათვის გადაეცათ: კოლეჯს „პრესტიჟი“ - კახეთი, თელავი; კოლეჯს „ჰორიზონტი’’ - გურია, ჩოხატაური; კოლეჯს „განთიადი’’ - შიდა ქართლი, გორი; ილია წინამძღვრიშვილის სახელობის კოლეჯს - მცხეთა - მთიანეთი; „კასპის კოლეჯს’’ - შიდა ქართლი; კოლეჯს „თეთნულდი“- სამეგრელო - ზემო სვანეთი; კოლეჯს „ფაზისი’’- ფოთი; კოლეჯს „აისი’’- კახეთი, გურჯაანი; კოლეჯს „ლაკადა’’- სამეგრელო, წალენჯიხა; კოლეჯს „ბლექსი’’- ბათუმი, აჭარა; კოლეჯს „მოდუსი’’- ქვემო ქართლი; კოლეჯს „ახალი ტალღა’’- ქობულეთი, აჭარა.

აგროსტიპენდიები უნივერსიტეტის ბაკალავრისა და მაგისტრატურის სტუდენტებისათვის: ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტს, საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტს, აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტს, სამცხე - ჯავახეთის სახელმწიფო უნივერსიტეტს, იაკობ გოგებაშვილის სახელობის თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტს, შოთა მესხიას სახელობის ზუგდიდის სასწავლო უნივერსიტეტს.

მწვანე სტიპენდიები უნივერსიტეტების მაგისტრატურის სტუდენტებისათვის გადაეცათ: ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტს, საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტს, სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტს, აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტს, ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტს, საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტს, იაკობ გოგებაშვილის სახელობის თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტს, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტს.

საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ბუნებრივი კატასტროფების სამეცნიერო პრობლემების შემსწავლელი

კომისიის სხდომა

2025 წლის 26 თებერვალს საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის სხდომათა დარბაზში გაიმართა საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ბუნებრივი კატასტროფების სამეცნიერო პრობლემების შემსწავლელი კომისიის სხდომა. წარმოდგენილი იყო საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აკადემიკოსის გივი გავარდაშვილის მონოგრაფია - ,,ჰიდრომელიორაცია და ჰიდროკვანძების უსაფრთხოება ".

   კომისიის სხდომას ესწრებოდნენ: საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის პრეზიდენტი, აკადემიკოსი რ. მეტრეველი, საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის პრეზიდიუმის და საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ბუნებრივი კატასტროფების სამეცნიერო პრობლემების შემსწავლელი კომისიის წევრები. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიიდან სხდომას ესწრებოდა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანი, აკადემიკოსი ლ. დოლიძე.  

კომისიის სხდომა მისასალმებელი სიტყვით გახსნა საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა რ. მეტრეველმა, შემდეგ მან სიტყვა გადაცა აკადემიკოს გივი გავარდაშვილს.

აკადემიკოსმა გივი გავარდაშვილმა თავის პრეზენტაციაში ხაზი გაუსვა მონოგრაფიაში წარმოდგენილ ძირითად მიგნებებს და გამოწვევებს. მან აღნიშნა, რომ მონოგრაფიაში განხილულია ჰიდრომელიორაციის ძირითადი ასპექტები, რომელიც მოიცავს ირიგაციის, დრენაჟის, ეროზიისა და ჰიდროკვანძების უსაფრთხოების საკითხებს. ნაშრომში საქართველოს 9 რეგიონისა და 69 მუნიციპალიტეტისათვის შეფასებულია კლიმატის ცვლილება და გაანგარიშებულია მელიორაციის რისკები ქვეყნის საირიგაციო და სადრენაჟო სისტემების უსაფრთხო ფუნქციონირების მხედველობაში მიღებით. წარმოდგენილია სარწყავი და დამშრობი ქსელის ინოვაციური კონსტრუქციები, რომელთა მეცნიერულ-ტექნიკური სიახლის პრიორიტეტები დამოწმებულია საქართველოს პატენტის მოწმობებით.  

ნაშრომში ნიადაგის წყლისმიერი ეროზიის საწინააღმდეგოდ დამუშავებულია მეცნიერული მეთოდოლოგია, რომელიც მომავალში საქართველოს ნიადაგების წყლისმიერი ეროზიის კონტროლისათვის სახელმწიფო პროგრამის დამუშავების საფუძველი გახდება. ეროზიის კონტროლისათვის წარმოდგენილია ინოვაციური კონსტრქუციები და მათი დაპროექტებისათვის მეცნიერული მეთოდები.

მონოგრაფიაში განხილული და შეფასებულია მსოფლიოს მაღლივი ჰიდროკვანძების უსაფრთხოება და მათი ავარიის გამომწვევი მიზეზები. დადგენილია ჟინვალის ჰიდროკვანძის შესაძლო ავარიის შემთხვევაში წყალდიდობის რისკის ზონები, რისკების პორტფოლიოს ანალიზის (CAPRA) მოდელის მიხედვით. დამუშავებულია მეცნიერული მეთოდოლოგია, რომლის გამოყენებით შესაძლებელია სტიქიის შედეგად მიყენებული ზარალის შეფასება, აღრიცხვა და დაზარალებული მოსახლეობის დახმარების გეგმის დამუშავება-ანალიზი და მდგრადობა.

მოსახლეობის უსაფრთხოების მიზნით, კომპეტენტური სახელმწიფო და ადგილობრივ თვითმმართველობაში მომუშავე პირებისათვის, გაეროს სტანდარტების მიხედვით განხილულია ის აუცილებელი საკონტროლო კითხვები, რომელიც აუცილებელია საგანგებო მდგომარეობის წარმოშობის შემთხვევაში რეაგირების დაგეგმვისას.

 მონოგრაფია საინტერესოა დარგით დაინტერესებული ტექნიკური ინტელიგენციის ფართო წრისათვის. ნაშრომი 2024 წელს საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის პრეზიდიუმის გადაწყვეტილებით დაჯილდოვდა აკადემიკოს ოთარ ნათიშვილის სახელობითი პრემიით.

ბუნებრივი კატასტროფების სამეცნიერო პრობლემების შემსწავლელი კომისიის სხდომა შეაჯამა და დამსწრე საზოგადოებას მობრძანებისათვის მადლობა გადაუხადა საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა  რ. მეტრეველმა.