განათლება და მეცნიერება ხელოვნური ინტელექტის ეპოქაში: ინოვაციები, კვლევები და საერთაშორისო თანამშრომლობა

საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნულმა აკადემიამ 2-3 ოქტომბერს საერთაშორისო კონფერენციას - „განათლება და მეცნიერება ხელოვნური ინტელექტის ეპოქაში: ინოვაციები, კვლევები და საერთაშორისო თანამშრომლობა“ - უმასპინძლა.

კონფერენციის ორგანიზატორები იყვნენ: საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია და საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტროს „ჰორიზონტი ევროპა“ საქართველოს ეროვნული ოფისი. კონფერენციის ფორმატი იყო ჰიბრიდული და მასში მონაწილეობდნენ როგორც ქართველი, ისე უცხოელი მეცნიერები. განათლებისა და მეცნიერების პოლიტიკის შემმუშავებლები და ინოვატორები, როგორც ევროპიდან, ისე საქართველოდან. კონფერენცია მიზნად ისახავდა ხელოვნური ინტელექტის AI პრაქტიკული და სტრატეგიული ზეგავლენის განხილვას განათლების სისტემებზე, სამეცნიერო კვლევებსა და ინსტიტუციური განვითარების პროცესებში.

კონფერენცია გახსნა და დამსწრე საზოგადოებას მისასალმებელი სიტყვით მიმართა საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის პრეზიდენტმა, აკადემიკოსმა როინ მეტრეველმა. თავის გამოსვლაში ბატონმა როინმა აღნიშნა - „დღევანდელი რეალობა გვიჩვენებს, რომ ხელოვნური ინტელექტი აღარ არის მხოლოდ მომავლის ტექნოლოგია. იგი უკვე ჩვენი ყოველდღიური ცხოვრების, ეკონომიკის, ჯანდაცვის, მეცნიერებისა და განათლების განუყოფელი ნაწილია.

ამდაგვარი სწრაფი განვითარება, მასშტაბი და ზეგავლენა მიმდინარე მოვლენებზე იშვიათად თუ გვახსოვს კაცობრიობის ისტორიიდან. სწორედ ამიტომ, ჩვენთვის უმნიშვნელოვანესია, გავაანალიზოთ, როგორ შევუთავსოთ ინოვაციური ტექნოლოგიები განათლებისა და მეცნიერების სისტემებს ისე, რომ მათ ხელი შეუწყონ საზოგადოების განვითარებას, საერთაშორისო თანამშრომლობას და კულტურულ ღირებულებათა დაცვას.

ეს კონფერენცია წარმოადგენს საუკეთესო შესაძლებლობას აზრებისა და გამოცდილების გასაზიარებლად. 

საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის მისიაა, ხელი შეუწყოს მეცნიერების პროგრესს, ეროვნული განათლების სისტემის გაძლიერებას და ქვეყნის ინტეგრაციას მსოფლიო სამეცნიერო სივრცეში. მიგვაჩნია, რომ ხელოვნური ინტელექტის სწორად ინტეგრირება არა მხოლოდ გააძლიერებს კვლევით პოტენციალს, არამედ მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს ქვეყნის სოციალურ და ეკონომიკურ განვითარებას. ამასთან, ჩვენთვის არსებითია ხელოვნური ინტელექტის შესაძლებლობათა გამოყენება საქართველოს შემსწავლელი მეცნიერებების – ისტორიის, ენებისა და ლიტერატურის, ფილოსოფიისა და რელიგიის, ხელოვნებისა და არქიტექტურის, ბუნებრივი გარემოსა და სამეურნეო მემკვიდრეობის - მხარდაჭერისთვის და მათი საერთაშორისო პოპულარიზაციისათვის. სწორედ ამ და სხვა მიმართულებით სამეცნიერო საქმიანობის კოორდინაციის მიზნით, აკადემიის პრეზიდენტთან შექმნილია მუდმივმოქმედი სამუშაო ჯგუფი, რომლის საქმიანობის პირველი შედეგიც - დღევანდელი კონფერენციის ორგანიზებაა“.

მისასალმებელი სიტყვით კონფერენციაზე ასევე გამოვიდნენ: საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის მინისტრი გივი მიქანაძე; საქართველოს პარლამენტის განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდულ საქმეთა კომიტეტის თავმჯდომარე მარიამ ლაშხი; საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის მინისტრის მოადგილე ზვიად გაბისონია; საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი რამაზ ხუროძე; საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტროს მეცნიერების დეპარტამენტის უფროსი ქეთევან ქოქრაშვილი და „ჰორიზონტი ევროპა“ საქართველოს ეროვნული ოფისის ხელმძღვანელი ლევან ხეცურიანი.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიიდან კონფერენციას ესწრებოდნენ აკადემიის პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გივი ჯაფარიძე, პრეზიდენტის მოადგილე, აკადემიკოსი ანატოლი გიორგაძე, გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებებთან ურთიერთობის კოორდინატორი, აკადემიკოსი ჯემალ გუგუშვული.

მისალმებების შემდგომ, კონფერენციის პირველი დღე დაეთმო უნივერსიტეტების სტრატეგიულ ხედვებს, საერთაშორისო სპიკერებს, პროექტებსა და ქართველი აკადემიკოსების მოხსენებებს, - “უნივერსიტეტთა სტრატეგიული ხედვები და AI”, რომლებიც წარმოადგინეს: საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის მინისტრის მოადგილემ ზვიად გაბისონიამ, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორმა, აკადემიკოსმა ჯაბა სამუშიამ, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარემ (პრეზიდენტმა) ზურაბ გუდავაძემ, თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტის რექტორმა ირაკლი ნატროშვილმა, ბიზნესის და ტექნოლოგიების უნივერსიტეტის რექტორმა ნინო ენუქიძემ, კავკასიის

უნივერსიტეტის პრეზიდენტმა კახაბერ შენგელიამ, ქუთაისის საერთაშორისო უნივერსიტეტის რექტორის მოვალეობის შემსრულებელმა პაატა ტურავამ, თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორმა შალვა ჭკადუამ და ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორმა ტიტე აროშიძემ.  

მეტად დატვირთული იყო კონფერენციის მეორე დღეც. წარმოდგენილი იყო ადგილობრივი კვლევები და ინოვაციები განათლებასა და მეცნიერებაში AI -ს მიმართულებით. აუდიტორიის წინაშე საინტერესო მოხსენებებით წარსდგნენ სხვადასხვა უნივერსიტეტების და სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტების წარმომადგენლები. ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტიდან პრეზენტაციები წარმოადგინეს: ალექსანდრე გამყრელიძემ და ირაკლი კობახიძემ; საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტიდან - ზურაბ ბოსიკაშვილმა, რატი ნეფარიძემ და ნათია ქუხილავამ; თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტიდან - რიმა ბერიაშვილმა და თინათინ ტყემალაძემ; კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტიდან - მაქსიმ ივიჩმა, ვლადიმერ სვანაძემ, რატი სხირტლაძემ, გიორგი კაკალაშვილმა და ზაზა ცოტნიაშვილმა; ნიკო მუსხელიშვილის სახელობის გამოთვლითი მათემატიკის ინსტიტუტიდან - ზაზა თაბაგარმა; ქართულ-ამერიკული უნივერსიტეტიდან - ცირა ბარბაქაძემ; წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ქართული უნივერსიტეტიდან - ლუკა კურდელიამ.

კონფერენციაზე წარმოდგენილი მოხსენებები, დისკუსიები და ინოვაციური პროექტების პრეზენტაციები მნიშვნელოვნად გაამდიდრებს როგორც ეროვნულ, ისე საერთაშორისო გამოცდილებას. კონფერენციაში სულ ოცდაათამდე მეცნიერი მონაწილეობდა.

              მიმდინარე წლის 29 სექტემბერს აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტში საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტროს მხარდაჭერით გაიმართა მეცნიერების ფესტივალი. ფესტივალი მიზნად ისახავდა მეცნიერების პოპულარიზაციას, ახალგაზრდა თაობის ჩართულობის გაძლიერებას კვლევებსა და ინოვაციურ საქმიანობაში, მათი ცნობიერების ამაღლებას, მეცნიერების მიმართულებით ახალგაზრდების მოტივირებასა და ინტერდისციპლინური კვლევების წახალისებას.

ფესტივალში მონაწილეობას ღებულობდნენ: საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტრო: მინისტრი, ბატონი გივი მიქანაძე, მინისტრის მოადგილე ბატონი ზვიად გაბისონია, დეპარტამენტების უფროსები, ასევე ივ. ჯავახიშვილის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის, საქართველოს ეროვნული ოფისის „ჰორიზონტი ევროპა“ და სხვა საგანმანათლებლო ორგანიზაციების და ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლების წარმომადგენლები.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიიდან ფესტივალის მუშაობაში მონაწილეობა მიიღეს აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ და საინფორმაციო ცენტრის ხელმძღვანელმა ქეთევან ჭიპაშვილმა.

ფესტივალის ფარგლებში ჩატარდა სხვადასხვა ღონისძიება: სამეცნიერო კონფერენცია „ახალგაზრდა მეცნიერები რეგიონული და გლობალური განვითარებისათვის“, პროექტების: „ქუთაისი-საქართველოს უძველესი ქალაქი“ და „კომერციალიზაცია ლანდშაფტური არქიტექტურის მიმართულებით“ პრეზენტაცია, ასევე მოეწყო სამუშაო შეხვედრები.

აღსანიშანვია ახალგაზრდების, უნივერსიტეტის პედპერსონალისა და ფესტივალში მონაწილე სტუმრების დაინტერესება სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის მიერ წარმოდგენილი სამეცნიერო შრომებითა და რეკომენდაციებით. ახალგაზრდებმა განსაკუთრებული ინტერესი გამოიჩინეს ცხოველთა სხვადასხვა დაავადებების და მათი პრევენციის მიმართულებით, ბოცვრისა და შინაური ფრინველების მოშენებით, სოფლის მეურნეობის პროდუქტების წარმოება-გადამუშავების ტექნოლოგიებით, საქართველოს ტყეების ეკოსისტემებითა და სხვ.

ფესტივალის დასასრულს მოეწყო კონცერტი, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო ბენდმა „ოჩოს ქოხი“.

ტყის მუშაკთა საერთაშორისო დღე

 საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში მიმდინარე წლის 24 სექტემბერს აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების ორგანიზებით გაიმართა ტყის მუშაკთა საერთაშორისო დღისადმი მიძღვნილი მრგვალი მაგიდა. მრგვალ მაგიდას ესწრებოდნენ: განყოფილების აკადემიკოს-მდივანი, აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე, აკადემიური დეპარტამენტის უფროსი, აკადემიკოსი მარინე ბარვენაშვილი, აკადემიკოსი ჯემალ გუგუშვილი, განყოფილების სტიპენდიატი: სოფლის მეურნეობის დოქტორი ზვიად ტიგინაშვილი, სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო - კვლევითი ცენტრის აგროსატყეო კულტურების კვლევის სამსახურის უფროსი, სოფლის მეურნეობის დოქტორი, ნანა გოგინაშვილი, ვ. გულისაშვილის სატყეო ინსტიტუტის დირექტორის მ/შ, სატყეო საქმის დოქტორი გიორგი ქავთარაძე, აკადემიის აპარატის მუშაკები.

მრგვალი მაგიდა გახსნა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ. მოკლე მისალმების შემდეგ მან აღნიშნა, რომ ტყე არა მარტო „პლანეტის მწვანე ფილტვებია“, რომელიც შთანთქავს რა ნახშირორჟანგს, აწარმოებს ჟანგბადს, წმენდს ჰაერსა და წყალს, ასევე მრავალი ცოცხალი ორგანიზმის საარსებო გარემოს წარმოადგენს, მას სხვა მრავალი მნიშვნელოვანი ფუნქციაც აკისრია, მათ შორის ეკონომიკური და სოციალური ასპექტები. მოსახლეობისთვის იგი წარმოადგენს საკვების, სამკურნალო მცენარეების, დასასვენებელი ადგილის და ა.შ. წყაროს“. ბატონმა ლაშამ იმასაც გაუსვა ხაზი, რომ ტყის მუშაკთა საერთაშორისო დღეს განყოფილება ტრადიციულად აღნიშნავს ყოველი წლის სექტემბრის თვეში და რომ ტყის დაცვა და გაფრთხილება არამარტო ტყის მუშაკთა ვალდებულებაა, მას თითოეული ჩვენთაგანი უნდა უფრთხილდებოდეს.

მრგვალი მაგიდის მუშაობა წარიმართა დღის წესრიგის შესაბამისად და დამსწრე საზოგადოებამ მოისმინა აკადემიკოს ლაშა დოლიძის მოხსენება: „ტყის ეკოსისტემებში, სხვადასხვა ჯგუფების და ინტენსივობის ტყის ხანძრების კერების წარმოქმნა - გავრცელების პროცესებთან ბრძოლა ხელოვნურად გამოწვეული ატმოსფერული ნალექების საშუალებით“. მომხსენებელმა მიმოიხილა საქართველოში გავრცელებული ტყის ხანძრების ისტორია, გავრცელების დინამიკა და ხანძრების გამომწვევი მიზეზები, აგრეთვე ხანძარსაწინააღმდეგო უსაფრთხოების ინოვაციური მეთოდები. აღინიშნა, რომ უკანასკნელი წლების განმავლობაში სხვადასხვა ჯგუფების და ინტენსივობის ტყის ხანძრებმა მნიშვნელოვნად დააზარალა საქართველოს ნაირგვარი ხნოვანების, ტყის ტიპის, აღნაგობის, შემადგენლობის, სიხშირის ტყის ეკოსისტემები, ძლიერ დააქვეითა მათი მეტყევეობითი და ბიოეკოლოგიური თავისებურებების მახასიათებლები, სოციალურ - ეკონომიკური და დაცვით - ეკოლოგიური ფუნქციების მდგრადობა, ქვეყანას მიადგა მილიონობით ლარის ზარალი.

მომხსენებელმა განსაკუთრებული ყურადღება გაამახვილა მსოფლიოში გავრცელებულ ტყის ხანძრებთან ბრძოლის ნოვატორულ, მეტად ეფექტური მეთოდზე - კონვექტიური ფორმის ღრუბლების მასიდან ხელოვნური გზით ატმოსფერული ნალექების (წვიმის) გამოწვევაზე. ისაუბრა მეთოდის უპირატესობაზე, რაც იმაში მდგომარეობს, რომ ამ დროს ატმოსფერული ნალექების (წვიმის) წარმოქმნა განსაკუთრებული ინტენსივობით მიმდინარეობს. კერძოდ, თუ ერთი კუბური მეტრის მოცულობის ღრუბლის მასა შეიცავს ერთ გრამი მოცულობის წყალს, კონვექტიური ფორმის ჯგუფურ ღრუბელთა მასა საშუალოდ 9 - 10 ათასი კუბური მეტრია, შესაბამისად ხელოვნური გზით გამოწვეული ატმოსფერული ნალექის (წვიმის) მოცულობა საშუალოდ შეადგენს 9 - 10 ათას ტონას.

 მოხსენების დასრულების შემდეგ გაიმართა აქტიური დისკუსია კითხვა პასუხის რეჟიმში. აუდიტორიის მხრიდან დასმულ შეკითხვებს, რომლებიც ძირითადად საქართველოს ტყეებთან დაკავშირებულ პრობლემებსა და ამ მიმართულებით ტყის ხანძრებთან დაკავშირებულ პრევენციულ ღონისძიებებს შეეხებოდა მომხსენებელმა ამომწურავი პასუხები გასცა.

მრგვალი მაგიდის მუშაობის დასასრულს აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს-მდივანმა, აკადემიკოსმა ლაშა დოლიძემ მადლობა გადაუხადა დამსწრე საზოგადოებას მობრძანებისათვის და დასძინა, რომ მსგავსი შეხვედრები ხელს უწყობს საქართველოს ტყეებთან დაკავშირებული გამოწვევების განხილვას და მათ შემდგომ ნიველირებას.

  საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია გულითადად ულოცავს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსს, პრეზიდიუმის წევრს, მევენახეთა ქართული სკოლის თვალსაჩინო წარმომადგენელს, მევენახეობისა და მეღვინეობის საერთაშორისო აკადემიის ნამდვილ წევრს, ბატონ ნოდარ ჩხარტიშვილს თბილისის საპატიო მოქალაქის წოდების მინიჭებას. უსურვებს ჯანმრთელობას, დიდხანს სიცოცხლეს, ბედნიერებას და წარმატებას სამეცნიერო და საზოგადოებრივ საქმიანობაში ჩვენი ქვეყნის საკეთილდღეოდ!

  2025 წელს დაბადებიდან 125 წელი შეუსრულდებოდა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის ერთ-ერთ დამფუძნებელს, აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტს, აკადემიკოსს, საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის წევრ-კორესპონდენტს, მეცნიერების დამსახურებულ მოღვაწეს, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორს, პროფესორ ნიკოლოზ ხომიზურაშვილს.

ნ. ხომიზურაშვილი დაიბადა 1900 წლის 19 სექტემბერს, კახეთის ულამაზეს ქალაქ თელავში, 1919 წელს დაამთავრა თელავის ვაჟთა გიმნაზია, ხოლო 1925 წელს პირველი ხარისხის დიპლომით - თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის აგრონომიული ფაკულტეტი. გამორჩეული ახალგაზრდა კათედრაზე დატოვეს ასისტენტად და როგორც პერსპექტიული სპეციალისტი მიავლინეს გერმანიაში ცოდნის გაღრმავების მიზნით, სადაც მან 3 წელი დაჰყო და მუშაობდა საუკეთესო სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტებსა და სასელექციო სადგურებში. საკითხების გასაცნობად გერმანელი მეცნიერების კეთილი ნებითა და ხარჯებით ნიკოლოზ ხომიზურაშვილი გაეცნო საფრანგეთის, ბელგიის, იტალიის, ჰოლანდიის და დანიის გენეტიკისა და სელექციის სადგურებს.

1927 წელს ნ. ხომიზურაშვილმა გერმანულ ენაზე გამოაქვეყნა თავისი პირველი მეცნიერული ნაშრომი „ციტოლოგიური კვლევა რუბუსის პოლიპლოიდებზე“, მეორე შრომა კი მიუძღვნა ბლის ზოგიერთი ჯიშის სტერილობის მოვლენის შესწავლას. ამ შრომებმა მას დიდ პოპულარობა მოუტანა. 1928 წელს იგი აირჩიეს საფრანგეთის მეხილეობის ეროვნული საზოგადოების წევრად. 1928 წლის დამლევს სამშობლოში დაბრუნებამდე მას ხელმძღვანელმა მეცნიერებმა შესთავაზეს გერმანიაში დარჩენა, აგრეთვე სხვადასხვა სამუშაო ადგილი, მაგრამ ვერ დაითანხმეს - ნიკოლოზ ხომიზურაშვილი სამშობლოში დაბრუნდა.

იგი გახლდათ საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის კათედრის გამგე და დეკანი, შემდეგ საქართველოს მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორი, მუშაობის პერიოდში მისი ინიციატივით ინსტიტუტის ბაზაზე შეიქმნა მებაღეობა-მევენახეობის უნიკალური მუზეუმი, აღწერილი ჰქონდა საქართველოში კულტივირებული ხეხილის ჯიშების სახეობები და მათი კლასიფიკაცია; აკად. ნ. ხომიზურაშვილის კალამს ეკუთვნის მრავალი სამეცნიერო

ნაშრომები, მათ შორის განსაკუთრებით აღსანიშნავია საქართველოს ხილის ატლასი, მეხილეობის სახელმძღვანელოები და „მეხილეობის“ 2 ტომი. დიდი ღვაწლი მიუძღვის „საქართველოს მეხილეობის“ ოთხტომეულის გამოცემაში. მისი ხელმძღვანელობით საქართველოში დაინერგა ნაგალა ხეხილი. იგი საქართველოში სამრეწველო მეხილეობის ერთერთი ფუძემდებელი იყო. საქართველოს მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორად მუშაობის დროს მან დაამუშავა საყვავილე კვირტების ჩასახვა-განვითარების თეორია, შეისწავლა და იკვლევდა ხეხილის ზოგიერთი ჯიშის ციტოემბრიოლოგიას და ციტოგენეტიკის საკითხებს. ინსტიტუტის ბაზაზე შექმნა უნიკალური სამეცნიერო მუზეუმი. მის მიერაა აღწერილი ლეღვის ახალი სახეობები და მათი კლასიფიკაცია.

აღსანიშნავია, რომ 1961 წელს, როცა საბჭოთა კავშირის ცეკას პირველი მდივანი ნიკიტა ხრუშჩოვი ეწვია საქართველოს, მან რესპუბლიკის აქტივის კრებაზე წამოაყენა წინადადება, რომ საქართველოში, კახეთის ვაკეებზე, ვაზი გაეჩეხათ და მის ადგილას „მინდვრის დედოფალი“ სიმინდი დაეთესათ. ერთადერთი ადამიანი, რომელიც შეეწინააღმდეგა ამ წინადადებას, ბატონო ნიკოლოზი იყო – მან ხრუშჩოვს ხავერდის ყუთში ლამაზად ჩალაგებული ყურძნის ნიმუშები მაგიდაზე დაუდო და დაუსაბუთა, რომ მისი აზრი მცდარი იყო. მისი გამოსვლა იმდენად დამაჯერებელი იყო, რომ საბოლოო სიტყვაში ნ. ხრუშჩოვმა თქვა: „...შეიძლება პროფესორი მართალიც არისო“. ამით ვაზის გაჩეხვის და სიმინდის თესვის საკითხი იქვე მოიხსნა. სტუმარმა ბატონ ნიკოლოზს დიდი მადლობა გადაუხადა და „ცეკას“ მდივან ვასილ მჟავანაძეს კი უთხრა „ამ პროფესორის სიტყვები კარგად დაიმახსოვრეთო“. სტუმარი წავიდა, აქტივის სხდომა დამთავრდა და მონაწილენი მისცვივდნენ ბატონ ნიკოლოზს: „როგორ გაბედე ასეთი საპროტესტო სიტყვით გამოსვლა, როგორ არ შეგეშინდაო“. მან კი უპასუხა „რა დროს შიში იყო, საქართველო იღუპებოდაო“. რამდენიმე თვის შემდეგ, კრემლის მითითებით, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია, რომლის ვიცე-პრეზიდენტი აკად. ნ. ხომიზურაშვილი იყო, გაუქმდა. მან კი სიმწრით ჩაიცინა და თქვა „ცხენს ვერაფერი დააკლეს და უნაგირს დაუწყეს მტვრევაო“.

აკად. ნ. ხომიზურაშვილი დაჯილდოებული იყო მრავალი ორდენებით და მედლებით, საერთაშორისო გამოფენების საპატიო მედლებით, ხოლო 1966 წელს ბატონ ნიკოლოზის უმწიკვლო მეცნიერული, პედაგოგიური და საზოგადოებრივი მოღვაწეობა ღირსეულად დააფასა ქვეყნის უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმმა და ნიკოლოზ ხომიზურაშვილს შრომის გმირის საპატიო წოდება მიენიჭა.

პროფესორი ნ. ხომიზურაშვილი გარდაიცვალა 1971 წელს. დაკრძალულია მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში.

ღვაწლმოსილი მეცნიერი, ქართული ვაზის დიდი მსახური და მოამაგე,

 აკადემიკოსი ნოდარ ჩხარტიშვილი 

- 95 -

          მევენახეთა ქართული სკოლის თვალსაჩინო წარმომადგენელს, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსს, მევენახეობისა და მეღვინეობის საერთაშორისო აკადემიის ნამდვილ წევრს ნოდარ ჩხარტიშვილს მიმდინარე წლის 17 სექტემბერს დაბადებიდან 95 და სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის 70 წელი შეუსრულდა.

ბატონი ნოდარი დაიბადა 1930 წლის 17 სექტემბერს ოზურგეთის რაიონის სოფელ ჯუმათში. 1948 წელს დაამთავრა ჯუმათის საშუალო სკოლა და იმავე წელს ჩაირიცხა საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტში, რომლის წარმატებით დამთავრების შემდეგ 1957 წელს მუშაობა დაიწყო ქედის რაიონში უბნის აგრონომის თანამდებობაზე. იმავე წელს ჩააბარა სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის ასპირანტურაში მევენახეობის კათედრაზე. 1959 წელს წარმატებით დაიცვა დისერტაცია და მიენიჭა სოფლის მეურნობის მეცნიერებათა კანდიდატის სამეცნიერო ხარიხი.

აკადემიკოსი ნოდარ ჩხარტიშვილი 75 წელზე მეტია, რაც ემსახურება ჭეშმარიტად ეროვნულ საქმეს და დამსახურებულად ატარებს “ქართული ვაზის მესაიდუმლესა და ქომაგის” საპატიო წოდებას.

აკადემიკოსი ნოდარ ჩხარტიშვილი მევენახეობის იმ ქართული სკოლის აღზრდილი და ღირსეული გამგრძელებელია, რომელსაც საფუძველი ჩაუყარეს აკადემიკოსებმა, პროფესორებმა სოლომონ ჩოლოყაშვილმა, ნიკოლოზ ქანთარიამ და მაქსიმე რამიშვილმა.

ბატონი ნოდარი 1973 წლის სექტემბრიდან 1974 წლის მაისამდე მუშაობდა მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორის მოადგილედ სამეცნიერო დარგში, ხოლო 1974 წელს არჩეულ იქნა დღევანდელი აგრარული უნივერსიტეტის მევენახეობის კათედრის გამგედ, დოცენტად, პროფესორად.

1975 წლიდან იგი 30 წელზე მეტ ხანს ხელმძღვანელობდა მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტს. სწორედ, ამ პერიოდში დარგში მისი ხელმძღვანელობითა და თანმიმდევრული შემოქმედებითი შრომის შედეგად გამოყვანილია ვაზისა და ხეხილის 50-ზე მეტი ახალი სელექციური ჯიში: ქართული საადრეო, კოლხურა, ვარძია, რქაწითელი მუსკატური და სხვ, გამოვლენილია 30-ზე მეტი სამრეწველო ვაზის ჯიშის გაუმჯობესებული კლონი, გამოყვანილია 50-ზე მეტი ხეხილოვანი კულტურის ახალი ჯიში. დამუშავებულია ვაზისა და ხეხილის ნერგის წარმოების ახალი ტექნოლოგიები, ვენახისა და ხეხილის გაშენება-მოვლის მაღალინტენსიური ტექნოლოგიები და მობილური ტექნიკა, პერმანენტულად ხორციელდებოდა სამრეწველო ასორტიმენტის გაუმჯობესება-განახლება. მსოფლიოში ქართული ვაზის უმდიდრესი გენოფონდის დაცვა კი სწორედ მის სახელთან არის დაკავშირებული. ნოდარ ჩხარტიშვილის ხელმძღვანელობითა და უშუალო მონაწილეობით ინსტიტუტში დამუშავდა და 1998 წელს მიღებულ იქნა “საქართველოს კანონი ვაზისა და ღვინის შესახებ”, დამუშავდა ასევე დარგის განვითარების გრძელვადიანი კონცეფცია, შემუშავებულია ყურძნისა და ხილის გადამუშავების ადამიანის ჯანმრთელობისათვის უსაფრთხო ტექნოლოგიები. მის სახელს უკავშირდება 20-მდე დასახელების ადგილწარმოშობის ქართული ღვინოების წარმოების სამართლებრივი საფუძვლების განმსაზღვრელი პარამეტრები.

აკადემიკოს ნოდარ ჩხარტიშვილის მიერ შემუშავებული იქნა მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის განვითარების მასშტაბური კონცეფცია, რომელიც მისივე ხელმძღვანელობით წარმატებით განხორციელდა 2000-2003 წლებში მსოფლიო ბანკის მხარდაჭერითა და ფინანსური დახმარებით.

1998 წლიდან მნიშვნელოვანი სამუშაოები ჩაატარა ვაზის სარგავი მასალის წარმოების სფეროში, დაამუშავა ნამყენი ნერგის წარმოების ახალი ტექნოლოგიური მეთოდები და სქემები, რისთვისაც მან სახელმწიფო პრემია დაიმსახურა.

მისი თაოსნობითა და მცენარეთა გენოფონდის დაცვის საერთაშორისო ორგანიზაციის “იპგრის” მხარდაჭერით ვაშლიჯვრის ექსპერიმენტულ ბაზაზე 400-ზე მეტი ქართული ვაზის ჯიში იქნა თავმოყრილი. ქართული ვაზის 150 სახეობის ჯიში გაშენდა იტალიის საერთაშორისო კოლექციაში და 200-ზე მეტი დარეგისტრირდა საერთაშორისო კატალოგში.

2004 წელს იტალიაში მილანის უნივერსიტეტში დაბეჭდილ კაპიტალურ წიგნში “ვაზი და ადამიანი” პირველად გამოქვეყნდა რუკა, სადაც საქართველოს ტერიტორია აღიარებულია კულტურული ვაზის ფორმათა წარმოშობის პირველად კერად, საიდანაც იღებს სათავეს “ვაზის გზა” დასავლეთითა და აღმოსავლეთით. ამავე წიგნში დახასიათებული და ილუსტრირებულია 150 ქართული ენდემური ჯიში, რომლის ავტორიც გახლავთ ნოდარ ჩხარტიშვილი. იგივე წიგნი იტალიურ და ინგლისურ ენებზე გამოიცა 2009 წელს, ხოლო 2011 წელს მას და მის თანაავტორს მიენიჭა მევენახეობისა და მეღვინეობის საერთაშორისო ორგანიზაციის პრემია.

სამეცნიერო-კვლევითი მუშაობის პარალელურად აკადემიკოსი ნოდარ ჩხარტიშვილი დიდ ყურადღებას უთმობდა დარგისათვის ახალგაზრდა კადრების მომზადებას. მისი აღზრდილია არაერთი გამოჩენილი მეცნიერი და სპეციალისტი. მისი ხელმძღვანელობით დაცულია 30-ზე მეტი საკანდიდატო და სადოქტორო დისერტაცია. 2007 წლიდან 2020 წლამდე იგი გახლდათ იაკობ გოგებაშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სრული პროფესორი და ამავე უნივერსიტეტში აგრონომიული და სასურსათო ტექნოლოგიის სამეცნიერო ხარისხის მიმნიჭებელი საკვალიფიკაციო საბჭოს წევრი.

ამ და სხვა მრავალი მიღწევისათვის, ბატონი ნოდარი დაჯილდოვდა არაერთი პრემიითა და მედლით.

დარგში შეტანილი წვლილისთვის, 2014 წელს, პირადად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქმა, უწმინდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ გადასცა საქართველოს ეკლესიის უმაღლესი ჯილდო - „წმინდა გიორგის ოქროს ორდენი“.

და ბოლოს, სწორედ აკადემიკოს ნოდარ ჩხარტიშვილის სახელს უკავშირდება - საგურამოში, პირველი სანეგრე მეურნეობის შექმნა, რომელიც 2000 წელს მის მიერ შემუშავებული დარგის განვითარების კონცეფციის ნაწილი გახლდათ.

კონცეფცია რეალობად იქცა: ქართველი მეცენატის, ბატონი ბიძინა ივანიშვილის ხელშეწყობითა და თანადგომით ჩაეყარა საფუძველი სანერგე მეურნეობას, რომელიც დღეს ჯიღაურას მრავაწლოვანი კულტურების ბაზის სახელითაა ცნობილი და გახლავთ საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სსიპ სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის შემადგენლობაში.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია გულითადად ულოცავს აკადემიკოს ნოდარ ჩხარტიშვილს - მეცნიერს, რომელმაც მთელი თავისი ცხოვრება ქართული ვაზის სიყვარულს, ეროვნული დარგის - მევენახეობა-მეღვინეობის მომავლისთვის შრომასა და ძიებას მიუძღვნა ამ საიუბილეო თარიღებს და უსურვებს ჯანმრთელობას, დღეგრძელობას, ნაყოფიერ სამეცნიერო-პედაგოგიურ და საზოგადოებრივ   საქმიანობას ჩვენი ქვეყნის საკეთილდღეოდ.

  სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორს, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივანს, აკადემიკოს ლაშა დოლიძეს მომდინარე წლის 17 სექტემბერს დაბადებიდან 60 და სამეცნიერო მოღვაწეობიდან 30 წელი შეუსრულდა.

ბატონი ლაშა დოლიძე დაიბადა 1965 წლის 17 სექტემბერს ქალაქ თბილისში. 1982 წელს წარჩინებით დაამთავრა ქ. თბილისის მე-60 საშუალო სკოლა და იმავე წელს ჩაირიცხა საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის სატყეო-სამეურნეო ფაკულტეტზე. 1986 წელს ინსტიტუტის წარჩინებით დამთავრების შემდეგ, მას მიენიჭა სატყეო მეურნეობის ინჟინრის კვალიფიკაცია.

1987-2012 წწ. ბატონი ლაშა მუშაობდა ვასილ გულისაშვილის სახელობის სატყეო ინსტიტუტში, სადაც გაიარა გზა უფროსი ლაბორანტიდან, ტყის აღდგენისა და სატყეო მელიორაციის სამეცნიერო განყოფილების უფროსამდე (2006-2012 წწ.). 1993 წელს მან წარმატებით დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია და მიენიჭა სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა კანდიდატის სამეცნიერო ხარისხი, ხოლო 2006 წელს სადოქტორო დისერტაციის დაცვის შემდეგ - სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორის სამეცნიერო ხარისხი.

2021 წელს ბატონი ლაშა დოლიძე არჩეული იქნა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილ წევრად (აკადემიკოსად).

აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე აქტიურად და ნაყოფიერად მონაწილეობს სხვადასხვა საერთაშორისო თუ ადგილობრივ პროექტებში და სამეცნიერო პროგრამებში: 2002-2003 წწ იყო საერთაშორისო ინოვაციური პროექტი: „თბილისი-ბაქო-ჯეიჰანი“-ს დამოუკიდებელი ეკოლოგიური ექსპერტი; არასამთავრობო ორგანიზაცია „მეტყევეთა საზოგადოების“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი და წევრი (2003 წ.); საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აგრარულ მეცნიერებათა პრობლემების სამეცნიერო საბჭოს სწავლული მდივანი (2002-2006 წწ.); საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის სახელმწიფო, საგრანტო პროექტების ხელმძღვანელი, შემსრულებელი (1989-2012 წ. წ.); სახელმწიფო ეროვნული სამეცნიერო ფონდის (სესფ 2011 წ.) საგრანტო პროექტის შემსრულებელი, საერთაშორისო ინოვაციური პროექტების: „ხელმისაწვდომობა, ეკოლოგიური გარემო“- ს (შვედეთი საქართველო, 2014-2016 წ.წ.) და პროექტის „Rotary Club-Tbilisi-Academia” (აშშ კალიფორნია, საქართველო, თბილისი, 2012-2014 წწ.) მენტორი, ეკოლოგიური ექსპერტი; საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ბუნებრივი კატასტროფების სამეცნიერო პრობლემების შემსწავლელი კომისიის წევრი (2023 წლიდან).

ლაშა დოლიძეს მინიჭებული აქვს საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის „ეროვნული კოორდინატორის“, ასევე სატყეო დარგის ექსპერტის წოდება (2016 წ.), მიღებული აქვს აკადემიის საპატიო სიგელი - „სატყეო დარგის განვითარებაში შეტანილი წვლილისათვის“ (2019 წ.).

აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აჭარის სამეცნიერო-საკონსულტაციო ცენტრის დაკვეთით 2020-2022 წწ. ბატონი ლაშას ხელმძღვანელობით, შესრულდა სამეცნიერო პროექტი „აგროსექტორის მდგრადი განვითარება“, ხოლო 2023 წლიდან იგი ხელმძღვანელობს ოთხწლიან სამეცნიერო პროექტს - „აგროსერვისის განვითარება რეგიონში“, ქვეპროგრამა: „ადგილობრივი მოსახლეობის და ფერმერთა შემოსავლების გაზრდის მიზნით მაღალმთიანი აჭარის ტყის შემქმნელ ძირითად ფორმაციებში გავრცელებული ზოგიერთი სამკურნალო მცენარის სასარგებლო თვისებები და მათი სამეურნეო გამოყენების რეკომენდაციების შემუშავება“.

აკადემიკოს ლაშა დოლიძის მონოგრაფია - „საქართველოში განვითარებული ტყის ხანძრები და ხანძარსაწინააღმდეგო უსაფრთხოების მეცნიერული საფუძვლები“ გახლავთ საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის მიერ 2023 წელს „ აგრარულ დარგში წლის საუკეთესო ფუნდამენტური, გამოყენებითი და საგანმანათლებლო ნაშრომის“ გამოსავლენად გამოცხადებულ კონკურსში გამარჯვებული ნაშრომი.

2023 წლის ივნისიდან აკადემიკოსი ლაშა დოლიძე არჩეული იქნა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის გარემოს დაცვისა და სატყეო საქმის მეცნიერებათა განყოფილების აკადემიკოს - მდივნად და საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის წევრად.

აკადემიკოს ლაშა დოლიძის სამეცნიერო კვლევები ძირითადად მოიცავს საქართველოს ტყის ეკოსისტემების შემქმნელი ძირითადი სახეობების (წიფლნარები, ნაძვნარები, სოჭნარები, ფიჭვნარები, მუხნარები და სხვა.) მიერ მეტად მნიშვნელოვანი: წყალმარეგულირებელი, წყალშენახვითი, ნიადაგდაცვითი, რეკრეაციული, სანიტარულ-ჰიგიენური, გამაჯანსაღებელი, სოციალურ-ეკოლოგიური, დაცვით-ეკოლოგიური ფუნქციების მდგრადობის შესწავლას; დეგრადირებული ტყის ეკოსისტემების აღდგენა-გაუმჯობესების, სატყეო სამეურნეო, სატყეო-სამელიორაციო ღონისძიებების, რეკომენდაციების შემუშავებას და ტყის ეკოსისტემებში მათ დანერგვას; აგრეთვე ტყის ეკოსისტემის დაცვას, მოვლა-აღდგენას, კვლავწარმოებას; საქართველოს სატყეო მეურნეობისა და მთლიანობაში სატყეო დარგის სტრუქტურული მოწყობის, ოპტიმიზაციის, მათში მართვისა და ეფექტური კონტროლის მექანიზმების დახვეწას; სატყეო პოლიტიკის ძირითადი პრინციპების მართებულად რეალიზებას, საკანონმდებლო ბაზის სრულყოფას, დაცვითი ტყის ზოლების აღდგენას და სხვ.

აკადემიკოს ლაშა დოლიძეს გამოქვეყნებული აქვს 100 - ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომი, რომლებიც გარდა ადგილობრივი, მაღალრეიტინგული შრომათა კრებულებისა, ციტირებული და გამოქვეყნებულია საერთაშორისო უცხოურ სამეცნიერო შრომათა კრებულებში და გამოცემებში.

ზემოაღნიშნულ პრობლემატიკას, ეკოსისტემების დაცვით-ეკოლოგიური ფუნქციების მდგრადობას ეძღვნება აკადემიკოს ლაშა დოლიძის მიერ მომზადებული და გამოცემული ოთხი მონოგრაფია, ასევე, შემუშავებული და საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის მიერ გამოცემული 6 რეკომენდაცია.

აკადემიკოს ლაშა დოლიძეს ჰყავს მეუღლე, ორი შვილი და ერთი შვილიშვილი.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია გულითადად ულოცავს წარმატებულ და აღიარებულ მეცნიერს, შესანიშნავ მამასა და ბაბუას, აკადემიკოს ლაშა დოლიძეს საიუბილეო თარიღებს, უსურვებს ჯანმრთელობას, ხანგრძლივ სიცოცხლეს, ნაყოფიერ შემოქმედებით, სამეცნიერო და საზოგადოებრივ საქმიანობას ჩვენი ქვეყნის საკეთილდღეოდ.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის, სოფლის მეურნეობის ელექტრიფიკაციის მიმართულების კოორდინატორის თამაზ ბიჭიაშვილის წარმატება  

მიმდინარე წლის 17 სექტემბერს საქართველოს ინოვაციების და ტექნოლოგიების სააგენტოს საინვესტიციო კომიტეტმა, რომელიც დაკომპლექტებული იყო მაღალი დონის საერთაშორისო ვენჩურული ინვესტორებით (მარვინ ლიაო, ბილ რაიჰართი, გვენ ედვარდსი, ბრეტ ვოთერსი, ზაზა ფაჩულია) გამოაცხადა 150.000-ლარიანი თანადაფინანსების გრანტების პროგრამის გამარჯვებული 20 სტარტაპი, რომელთა შორის აღმოჩნდა ჩვენი აკადემიის აგროინჟინერიის მეცნიერებათა განყოფილების სოფლის მეურნეობის ელექტრიფიკაციის მიმართულების კოორდინატორის, დოქტორ თამაზ ბიჭიაშვილის სტარტაპი   Phytotester - ინოვაციური, ხელოვნურ ინტელექტთან ინტეგრირებული მოწყობილობა, რომელიც მცენარის ბიოელექტრულ სიგნალებზე დაყრდნობით ახდენს ნერგების, თესლისა და სამყნობი მასალის სიცოცხლისუნარიანობის არაინვაზიურ, ზუსტ და სწრაფ შეფასებას.

პროგრამის მიზანიასაქართველოში საერთაშორისო პოტენციალის მქონე ინოვაციური პროდუქტებისა და მომსახურებისშემუშავება, მათი კომერციალიზაცია და ინოვაციური საწარმოების შექმნის სტიმულირება. თანადაფინანსების გრანტები წარმოადგენს დაფინანსებისერთ-ერთ ყველაზე მეტად გავრცელებულ ინსტრუმენტს, რომელიც ინოვაციის მხარდასაჭერად გამოიყენება, როგორც განვითარებული, ისე განვითარებადი ეკონომიკის მქონე ქვეყნებში.

“სტარტაპები განსაკუთრებულ ძალას სძენს ეკონომიკის განვითარებას და სტარტაპების მხარდაჭერა ჩვენთვის მომავალშიც განსაკუთრებული პრიორიტეტი იქნება”, - განაცხადა საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ ოზურგეთში გამართულ გრანტების პროგრამაში გამარჯვებულთა დაჯილდოების ცერემონიაზე. მთავრობის მეთაურმა ხაზი გაუსვა სტარტაპების როლს საერთაშორისო ეკონომიკურ ბაზრებზე ქვეყნის კონკურენტუნარიანობის გაზრდის მიმართულებით და სტარტაპებისთვის ხელსაყრელი გარემოს შესაქმნელად განხორციელებულ პროექტებზე ისაუბრა.

დაჯილდოების ცერემონიაზე შეკრებილ სტარტაპერებს მიღწეული წარმატება მიულოცეს აგრეთვე ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრმა მარიამ ქვრივიშვილმა, ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტოს თავმჯდომარემ ავთანდილ კასრაძემ.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია ულოცავს ამ დიდ წარმატებას აკადემიის სოფლის მეურნეობის ელექტრიფიკაციის მიმართულების კოორდინატორს, ბატონ თამაზ ბიჭიაშვილს და უსურვებს შემდგომ წინსვლას თავის საქმიანობაში.

შეხვედრა საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტროში

  ა.წ. 11 სექტემბერს საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტროში მინისტრმა გივი მიქანაძემ მეცნიერთა მუდმივმოქმედი საბჭოს წევრებთან პირველი შეხვედრა გამართა. საბჭო სამინისტროს, წამყვანი უნივერსიტეტებისა და კვლევითი ცენტრების წარმომადგენლებისგან არის დაკომპლექტებული და მისი მიზანია არსებული სამეცნიერო გარემოს ანალიზი, გამოწვევების იდენტიფიცირება და სამომავლო განვითარების სტრატეგიების დასახვა.

შეხვედრაზე მინისტრმა განაცხადა, რომ სამინისტროს ინიციატივით შექმნილი მუდმივმოქმედი საბჭო აერთიანებს საქართველოში მოქმედ ყველა კვლევით დაწესებულებას, რომლებსაც გააჩნიათ უდიდესი პოტენციალი, დაგროვილია ღირებული ცოდნა და გამოცდილება, შესაბამისად, სამინისტრო მუშაობს, რომ ეს ცოდნა და გამოცდილება იყოს უფრო რეალიზებადი. სამინისტროს მიზანია, რომ კვლევით ინსტიტუტებში მიმდინარე კვლევების შედეგები უფრო ხელშესახები გახდეს და მეტად აისახოს ჩვენი საზოგადოების კეთილდღეობაზე. ასევე, აქტიურად გაგრძელდება მუშაობა კვლევით ცენტრებში ახალგაზრდა კადრების მოზიდვის, მათი საქმიანობის პოპულარიზაციისა და სამეცნიერო კვლევების კომერციალიზაციის მიმართულებით.

სხდომაზე მისასალმებელი სიტყვებით გამივიდნენ საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის პრეზიუდენტი აკადემიკოსი როინ მეტრეველი, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის მთავარი აკადემიკოს-მდივანი ალექსანდრე დიდებულიძე, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის პრორექტორი, პროფესორი თამარ ლომინაძე, რომლებმაც აღნიშნეს, რომ საბჭოს საქმიანობა სამინისტროსა და მეცნიერებს შორის მჭიდრო თანამშრომლობას შეუწყობს ხელს და შესაძლებელს გახდის, ერთობლივად განსაზღვრონ ის კონკრეტული ნაბიჯები, რომლებიც აუცილებელია კვლევითი ინფრასტრუქტურის გაძლიერებისა და ქვეყნის სამეცნიერო პოტენციალის განვითარებისთვის.

შემდეგ სხდომა კითხვა-პასუხის რეჟიმში გაგრძელდა. საბჭოს წევრებს საშუალება ჰქონდათ მათთვის საინტერესო კითხვებზე პასუხები მინისტრისა და მისი მოადგილის ბატონ ზვიად გაბისონიასგან მოესმინათ.

მუდმივმოქმედი საბჭო მინისტრის ინიციატივით შეიქმნა და მას განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის მინისტრის მოადგილე ზვიად გაბისონია ხელმძღვანელობს. საბჭოს წევრები რეგულარულად შეიკრიბებიან და განიხილავენ იმ მნიშვნელოვან საკითხს, რომელიც აქტუალურია მეცნიერებისა და კვლევითი ცენტრების განვითარებისთვის.

    საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის მინისტრის გივი მიქანაძის თავმჯდომარეობით, მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის 85 წლისთავისადმი შექმნილი კომისიის მორიგი სხდომა გაიმართა. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიიდან კომისიის მუშაობაში მონაწილეობდა აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, აკადემიკოსი გურამ ალექსიძე.

       სხდომის მონაწილეებმა ქვეყნის მასშტაბით საიუბილეო თარიღის აღნიშვნის მიზნით, საორგანიზაციო საკითხებზე იმსჯელეს. კერძოდ, ღონისძიებებში უმაღლესი საგანმანათლებლო და სამეცნიერო დაწესებულებების ჩართულობა და იუბილეს ჩატარების ვადები განიხილეს.

       გივი მიქანაძის განცხადებით, მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის საიუბილეო თარიღი თავისი მნიშვნელობით გრანდიოზულ აღნიშვნას იმსახურებს და მისასალმებელია, რომ სახელმწიფოსა და საზოგადოებრივი წრეების მხრიდან ინტერესი დიდია.

     აღსანიშნავია, რომ საქართველოს პრემიერ-მინისტრ ირაკლი კობახიძის ინიციატივით, სპეციალური კომისია სწორედ იუბილეს აღსანიშნავად დამტკიცდა და მას განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის მინისტრი ხელმძღვანელობს.

       კომისიის შემადგენლობაში შედიან მთავრობის, საპატრიარქოს, სამეცნიერო ინსტიტუტებისა და უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებების წარმომადგენლები.

       საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის დაარსებიდან 85 წლისთავისადმი მიძღვნილი საიუბილეო ღონისძიებების კონცეფცია ეფუძნება ისეთ პრინციპებს, როგორიცაა მეცნიერების ისტორიული როლის წარმოჩენა, გამორჩეული მეცნიერების წარდგენა, დაფასება, ახალგაზრდა მეცნიერების მოტივაციის გაზრდა, საერთაშორისო სამეცნიერო კავშირებისა და პარტნიორობის გაძლიერება.

       საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიას დაგეგმილი აქვს ღონისძიებები საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის 85 წლისთავთან დაკავშირებით. მათ შორის ერთობლივი სამეცნიერო კონფერენცია,        საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის ყოველკვარტლური გაზეთი “მაცნე” მთლიანად მიეძღვნება საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის 85 წლისთავს. გარდა ამისა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიაში მოსმენილი იქნება საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის წევრების საჯარო მოხსენებები.

 აკადემიკოსი ივერი ახალბედაშვილი - 70

  საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსს, ეკონომიკის დოქტორს, საქართველოს პარლამენტის სოფლის მეურნეობის კომიტეტის აპარატის უფროსს ივერი ახალბედაშვილს მიმდინარე წლის 28 აგვისტოს დაბადების 70 და სამეცნიერო - საზოგადოებრივი მოღვაწეობის 40 წელი შეუსრულდა.

  ივერი ახალბედაშვილი დაიბადა 1955 წლის 28 აგვისტოს ქ. თბილისში. შრომითი საქმიანობა დაიწყო 1973 წელს გორის რაონის სოფელ ბერშუეთის კოლმეურნეობაში, რიგით წევრად, შემდეგ ბრიგადის ხელმძღვანელად.

1980 წელს დაამთავრა საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის ეკონომიკა-ორგანიზაციის ფაკულტეტი, სპეციალობით - სოფლის მეურნეობის ეკონომიკა და ორგანიზაცია.
1977-1983 წწ. საქართველოს სოფლის მეურნეობის ეკონომიკისა და ორგანიზაციის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის უმცროსი მეცნიერ თანამშრომელია.
1983-1986 წწ. სწავლობდა სოფლის მეურნეობის ეკონომიკისა და ორგანიზაციის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დასწრებულ ასპირანტურაში ქ. მოსკოვში. იქვე დაიცვა დისერტაცია და მიენიჭა ეკონომიკურ მეცნიერებათა კანდიდატის სამეცნიერო ხარისხი, რომელიც დღეისათვის გათანაბრებულია დოქტორის აკადემიურ ხარისხთან.
1986-1989 წწ. იყო საქართველოს აგროსამრეწველო კომპლექსის ეკონომიკისა და მართვის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტის ჯერ მთავარი მეცნიერ-თანამშრომელი, ხოლო შემდეგ სექტორის გამგე.
1989-1997 წწ საქართველოს აგრობიზნესის სასწავლო ინსტიტუტის სოფლის მეურნეობის ეკონომიკის კათედრის გამგე, ხოლო შემდეგ ამავე ინსტიტუტის რექტორი.
1997 წლიდან დღემდე მუშაობს საქართველოს პარლამენტის სოფლის მეურნეობის კომიტეტის აპარატში. მან გიარა გზა მოწვეული სპეციალისტიდან (წამყვანი სპეციალისტი, მთავარი სპეციალისტი) აპარატის უფროსამდე.
2019 წლიდან არის საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ი. ჟორდანიას სახელობის საწარმოო ძალებისა და ბუნებრივი რესურსების ცენტრის მოწვეული მეცნიერ თანამშრომელი.
აკადემიკოს ივერი ახალბედაშვილს გამოქვეყნებული აქვს რამდენიმე ათეული სამეცნიერო შრომა, მათ შორის სამი მონოგრაფია ერთი სახელმძღვანელო. არის მრავალი საერთაშორისო და ადგილობრივი სამეცნიერო ფორუმების და კონფერენციების მონაწილე.
იგი არის საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის წევრი.
ბატონი ივერი არის შესანიშნავი მამა და ბაბუა.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია გულითადად ულოცავს ბატონ ივერი ახალბედაშვილს საიუბილეო თარიღებს. უსურვებს ჯანმრთელობას, დიდხანს სიცოცხლეს, მრავალ წარმატებას სამეცნიერო და საზოგადოებრივ საქმიანობაში ჩვენი ქვეყნის საკეთილდღეოდ.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია

აკადემიკოსი  ნუგზარ ბაღათურია - 80 

მიმდინარე წლის 22 აგვისტოს დაბადების 80 და სამეცნიერო-პედაგოგიური და საზოგადოებრივი მოღვაწეობის 55 წელი შეუსრულდა გამოჩენილ ქართველ მეცნიერს, ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორს, პროფესორს, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის კვების მრეწველობის ინსტიტუტის დირექტორს, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსს ნუგზარ ბაღათურიას.

ნუგზარ ბაღათურია დაიბადა აფხაზეთში, ქ. გუდაუთაში 1945 წლის 22 აგვისტოს მოსამსახურის ოჯახში. დედა - მორჩილაძე ქეთევანი გახლდათ ბავშვთა ექიმი, მამა - სამმართველოს უფროსი. 12 წლის იყო ბატონი ნუგზარი, როდესაც მამა გარდაეცვალა და მისი აღზრდა - განათლება ბებიამ და დედამ ითავეს.

1963 წელს დაამთავრა ქ. გუდაუთის პირველი (ქართული) საშუალო სკოლა და იმავე წელს ჩაირიცხა ქ. სოხუმში საქართველოს სუბტროპიკული მეურნეობის ინსტიტუტის ტექნოლოგიის ფაკულტეტზე. 1964-1967 წლებში გაიწვიეს სამხედრო სამსახურში, რომლის დასრულების შემდეგ, დაუბრუნდა მშობლიურ ინსტიტუტს. 1971 წელს მან წარჩინებით დაამთავრა ზემოაღნიშნული ინსტიტუტი. სახელმწიფო კომისიის თავჯდომარემ, იმ დროს საქართველოს კვების მრეწველობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორმა, პროფესორმა ანდრო ნიჟარაძემ სადიპლომო ნაშრომის დაცვისას მოიწონა ბატონი ნუგზარის მოხსენება და თავისთან მიიწვია ინსტიტუტში სამუშაოდ. ბატონმა ანდრომ დიდი როლი შეასრულა ნუგზარ ბაღათურიას მეცნიერად ჩამოყალიბების საქმეში.

კვების მრეწველობის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში სამეცნიერო საქმიანობისას ბატონ ნუგზარს დაკავებული ჰქონდა  განყოფილების გამგის, ინსტიტუტის დირექტორის, მოგვიანებით ინსტიტუტის ბაზაზე შექმნილი სამეცნიერო-საწარმოო გაერთიანების გენერალური დირექტორის თანამდებობები. 2011 წლიდან იგი არის საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის კვების მრეწველობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორი.

1991 წელს ბატონი ნუგზარი არჩეულ იქნა საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპოდენტად, ხოლო 1992 წლიდან ამ აკადემიის ნამდვილი წევრია. აკადემიის აღდგენის წლიდან დაკავებული ჰქონდა აკადემიის სოფლის მეურნეობის პროდუქტების შენახვისა და გადამუშავების სამეცნიერო განყოფილების აკადემიკოს-მდივნის თანამდებობა.

საქართველოს აგრარულ სფეროში ადრე არსებული 14 ინსტიტუტიდან მეცნიერებაში ჩატარებულ უხეირო რეფორმებს გადაურჩა მხოლოდ ერთი - საქართველოს კვების მრეწველობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი, რომელიც დღესაც ემსახურება კვების მრეწველობის დარგების მეცნიერული უზრუნველყოფის საქმეს. ეს ბატონი ნ. ბაღათურიას და მისი კოლექტივის დამსახურებაა.

სხვადასხვა წლებში მისი სამეცნიერო საქმიანობის ძირითადი სფეროები იყო ღვინის, ალკოჰოლიანი და უალკოჰოლო სასმელების, ნატურალური საკვები დანამატების (ეთეროვანი ზეთები, არომატიზატორები) ქიმია, ტექნოლოგია და ექსპერტიზა. აღნიშნულ სფეროებში გამოქვეყნებული აქვს 430-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომი, ამათგან საქართველოში და მის ფარგლებს გარეთ 41 მონოგრაფია ქართულ, რუსულ და ინგლისურ ენებზე, არის 40-ზე მეტი გამოგონებისა და პატენტის ავტორი.

საკანდიდატო დისერტაცია დაიცვა ქ. კრასნოდარში 1979 წელს, სადოქტორო - 1989 წელს ქ. ლენინგრადში. სადოქტორო დისერტაცია სსრ კავშირის უმაღლესი საატესტაციო კომისიის მიერ აღიარებულ იქნა წლის საუკეთესო დისერტაციად, კვების მრეწველობაში სამრეწველო მასშტაბით დანერგილი სიახლეების დიდი სახალხო-სამეურნეო მნიშვნელობის გამო.

მეცნიერებაში შეტანილი წვლილიდან შეიძლება აღინიშნოს შემდეგი:

-         პირველად იქნა გამოკვლეული მცენარეული ნედლეულიდან ეთეროვანი ზეთების გამოხდის პროცესის მექანიზმი. თეორიული გამოკვლევის შედეგები საფუძვლად დაედო ეთეროვანი ზეთების წარმოების პრინციპულად ახალ, ინოვაციურ ტექნოლოგიებს;

-         პირველად იქნა გამოკვლეული ქართული ტიპის ღვინოების - კახურის, იმერულის - წარმოების მეცნიერული საფუძვლები. გამოკვლევის შედეგები საფუძვლად დაედო ყურძნის სამრეწველო გადამუშავების ახალ, ინოვაციურ კომპლექსურ ტექნოლოგიებს;

-         პირველად იქნა გამოკვლეული ყურძნის ქართული არყის - ჭაჭის წარმოების მეცნიერული საფუძვლები. გამოკვლევის შედეგებზე დაყრდნობით შემოთავაზებულია ქართული ბრენდის - ჭაჭის არყის წარმოების პრინციპულად ახალი ტექნოლოგია, რომელიც საშუალებას იძლევა ვაწარმოოთ ყურძნისეული წარმოშობის ალკოჰოლიანი სასმელი ჭაჭა. იგი ხარისხით აღემატება ფრანგულ კონიაკს. ახალი ტექნოლოგია შეტანილია საქართველოს კანონში „ვაზისა და ღვინის შესახებ“. ტექნოლოგიის ფართომასშტაბიანი დანერგვა მნიშვნელოვნად გაზრდის ქვეყნის საექსპორტო პოტენციალს.

-         ასევე გამოკვლეული და დანერგილი იქნა ღვინის, ალკოჰოლიანი სასმელებისა და ხილ-კენკროვანთა წვენების ნატურალობის დადგენის ფიზიკურ-ქიმიური კრიტერიუმები, რომლებიც დაინერგა სახელწიფო სტანდარტების სახით და გამოიყენება ექსპერტიზის პრაქტიკაში.

ინოვაციური ტექნოლოგიების შექმნისა და წარმოებაში დანერგვისათვის აკადემიკოს ნუგზარ ბაღათურიას მიღებული აქვს საქართველოს მინისტრთა საბჭოს პირველი პრემია (1982), ვერცხლის მედალი სსრ კავშირის სახალხო მეურნეობის მიღწევათა გამოფენაზე (1985), ორჯერ არის დაჯილდოებული საქართველოს ღირსების ორდენით 1999, 2013 წწ., საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ოქროს მედლით (2022).

ბატონმა ნუგზარმა და მისმა მეუღლემ ნუნუ გაჩეჩილაძემ ქვეყანას გაუზარდეს სამი ვაჟიშვილი. ამათგან უფროსმა - შოთიკო ბაღათურიამ დაამთავრა ჰარვარდის უნივერსიტეტის მაგისტრატურა და ამჟამად მოღვაწეობს ნიუ-იორკში, შუათანა ვაჟიშვილმა - გენადი ბაღათურიამ დაამთავრა გრენობლის უნივერსიტეტის მაგისტრატურა, ამჟამად გახლავთ ეკონომიკის დოქტორი და მოღვაწეობს სოფლის მეურნეობის სფეროში, საქართველოში ახალი, პერსპექტიული მცენარეების ინტროდუქციის მიმართულებით, იმავდროულად ეწევა სამეცნიერო საქმიანობას კვების მრეწველობის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში. მას გვერდში უდგანან მეუღლე - ნინო კოპალიანი და შვილი - ნიკო ბაღათურია.

თავისი ცხოვრების მანძილზე ბატონ ნუგზარს არაერთი მძიმე დღის გადატანა მოუწია. დედა - ქეთევან ბაღათურია სეპარატისტებმა მოუკლეს ქ. გუდაუთაში, დაეღუპა უმცროსი ვაჟიშვილი ბექა ბაღათურია, ნაადრევად გარდაეცვალა მეუღლე. მიუხედავად   ამისა მან გამოძებნა საკუთარ თავში ძალები და დღესაც წარმატებით უძღვება სამეცნიერო საქმიანობას კვების მრეწველობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორის თანამდებობაზე.

            ბატონი ნუგზარი გახლავთ შესანიშნავი მამა და ბაბუა.

            საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია გულითადად ულოცავს ბატონ ნუგზარს საიუბილეო თარიღებს. უსურვებს ჯანმრთელობას, დიდხანს სიცოცხლეს, მრავალ წარმატებას სამეცნიერო და საზოგადოებრივ საქმიანობაში ჩვენი ქვეყნის საკეთილდღეოდ.